Maaş Haczine Nasıl İtiraz Edilir?

Maaş haczi, alacaklıların uygulamada en sık başvurduğu yöntemlerden biridir. Ücret haczi konusunda yasa koyucu sorumluluğu işverene atfetmiş ve söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen işverenin, kendisinin sebep olmadığı bir borçtan sorumlu olacağını ifade etmiştir.

Bu nedenle ücret haczi emrinin dikkatlice incelenmesi, işçinin dosyasında tutulması ve daha fazla ücret haczi bulunması halinde bu ayrıcalıkların sıraya konulması gerekir. Aksi takdirde işveren hem borçluya hem de alacaklıya karşı sorumlu olacaktır.

İşbu yazımızda maaş haczinin uygulanması, maaş haczi koyulabilecek ve koyulamayacak alacaklar gibi birçok konuda bilgi verilmektedir.

Maaş Haczi Nedir?

İcra ve İflas Kanunu‘nun (İİK) 83. maddesine göre ücret haczi, kesinleşmiş bir borçtan dolayı işçi ve memurların çalışmaları karşılığı işverenden aldıkları ücret, ikramiye, sigorta primi ve maaş gibi hak ve alacaklarının bir kısmının veya tamamının haczedilmesidir.

İcra İflas Kanunu Madde 83; “Maaşlar, tahsisat ve her nevi ücretler, intifa hakları ve hâsılatı, ilama müstenit olmayan nafakalar, tekaüt maaşları, sigortalar veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar, borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir.”

Ücret haczi, alacaklının borcunu tahsil etmek için yasal yollara başvurmasının sonucudur. İcra yoluyla borçlunun işyerinden aldığı maaşın bir kısmı haczedilir ve borç ödenmiş olur. Borçlunun kamuda veya özel sektörde çalışıyor olması önemli değildir.

Alacaklı icra takibine başvurarak takibi tamamladıktan sonra borçlu; maaş, ikramiye ve sigorta primleri ile diğer haklarını ve alacaklılara haciz koyarak bunları icra dairesine ödemekle yükümlüdür. Ücret haczine tabi olan sadece borçlunun çıplak ücreti değildir. Ücret, ikramiye, prim, fazla mesai ücreti, haftalık dinlenme ödeneği ve sosyal yardım talepleri de ücret haczinin hesaplanmasında dikkate alınması gereken kalemlerdendir.

Bununla beraber Yargıtay, toplu sözleşme farkı, nema ve öğrenciler tarafından alınan kredi ve burslar gibi ödemelerin de ücret sayılması gerektiğini belirtmekte ve bu alacakların yalnızca ¼ oranının haczedilebileceğini kabul etmektedir.

Kesinti Oranı	Ücret haczinde 1/4’lük kesinti oranı uygulanır.
Borç Durumu	Borcun tamamının ödenmesi ve dosyanın kapatılmasıyla birlikte borç sonlanır.
Nafaka Alacakları	Nafaka alacakları da maaş haczine konu edilebileceğinden, bu alacakların maaştan kesilmesi mümkündür.

İşveren Maaş Haczini Nasıl Uygular, Uygulamazsa Ne Olur?

İşverenin maaş haczini uygulama süreci şu şekilde seyreder:

• Alacaklı tarafından başlatılan icra takibi süreci tamamlandıktan sonra alacaklı, borçlunun ücretinin haczedilmesini talep eder.
• Bu durumda işçinin çalıştığı yere yani işverenine haciz müzekkeresi düzenlenir.
• İşverene gönderilen haciz müzekkeresinde işverendenden, borçlunun maaş miktarının ve varsa diğer maaş hacizlerinin beyan edilmesi talep edilir.
• Akabinde işverenin, borçlunun maaşının 1/4’ü oranında parayı icra dosyasına ödemesi gerekecektir.

Maaş/ücret haczi talebi durumlarında işverenlerin çalışanların maaşlarına haciz koymak ve kesilen tutarı ilgili kişi veya yerlere ödemekle yükümlüdür. İşverenin bu kesintiyi yapıp icra dairesine yatırmaması halinde, ilgili tutar haciz yoluyla işverenden geri alınabilir. Bu durumda alacaklının işveren aleyhine savcılık nezdinde cezai işlem başlatma hakkı da bulunmaktadır.

Maaş Haczinde Ne Kadar Kesinti Yapılır?

Ücret haczi yapılması sonrasında fiilen haciz halinde borçlunun mali durumunu kötüleştirecek durumlar ortaya çıkabilir. Bu amaçla, ücretlere haciz kısıtlamaları ve korumalar getirilmiştir. Ücretin 1/4’üne kadar haciz kesintisi yapılabilir.

İşveren, zorunlu aylık ücretlere ek olarak çalışana ek ücret ödeyebilir. Bunlar prim, ikramiye, kar paylaşım ücreti, hafta sonu tatil ücreti gibi ek ücretlerdir. Bunun gibi ek ücretlere 1/4 oranında el konulabilir. Buna karşın kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi ödemelerin tamamı haczedilebilir.

Kıdem Tazminatı ve Diğer Tazminat Alacaklarında Maaş Haczi Nasıl Olur?

Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık ücretli izin, kötü niyet tazminatı, sendika tazminatı gibi işveren ödemeleri ücret olmadığı için haciz edilebilmektedir. 1/4 ölçek sınırı geçerli değildir. İlgili kanunlarda kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödemeler ile vergi iadelerinin ücret olarak nitelendirilebileceğine dair herhangi bir hüküm yer almadığından bu tür ödemelerin tamamı haczedilebilir durumdadır.

Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve söz konusu diğer tazminat alacaklarında herhangi bir alt sınır olmaması ve bu tür alacakların tamamının hacze konu olması, işçi ve memurlar açısından son derece olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Bu hususta gerekli işlemlerin yapılması için bir icra avukatına danışılması gerekmektedir.

Hangi İşçilik Alacaklarında Maaş Haczi Kesintisi Yapılamaz?

İcra İflas Kanunu 82/11 maddesi uyarınca, iş kazaları veya meslek hastalıkları nedeniyle işçilere toplu veya aylık taksitlerle yapılan tazminat ve ödemelerden kesinti yapılamaz. Geçici sakatlık yardımları da durdurulamaz. Aynı şekilde kısa çalışma ödeneği kapsamında işçilere yapılan ödemelerden de ücret haczi kesintisi yapılamaz.

Maaş Haczinde Sıra Nasıl Tespit Edilir?

Genel bir kural olarak maaş haczi sırası, icra takibinin ne zaman başlatıldığına veya borcun vadesine bakılmaksızın, işverene gönderilen maaş haczi bildiriminin tarihine göre belirlenir. Diğer bir deyişle, işverene tebliğ edilen ilk maaş haczi birinci önceliğe sahiptir. Ancak bu husus genel kural olup nafaka alacakları bu kuralın istisnası niteliğindedir.

Nafaka alacağı, öncelikli alacaktır. Nafaka alacağı, ilk tebliğ edilen alacağın da önüne geçer. Ancak dikkat edilmelidir ki bu husus; aylık nafaka ödemeleri için geçerlidir. Maaş haczine konu edilmek istenen alacak birikmiş nafaka borcu ise birikmiş nafaka miktarı da tebliğ tarihine uygun olacak şekilde diğer alacaklarla birlikte sıraya konur. Birikmiş nafaka alacakları için herhangi bir öncelikten söz edilebilmesi mümkün değildir.

Maaş Haczinde İşverenin Alacaklıya ve Borçlu İşçiye Karşı Sorumluluğu

Ücret haczine ilişkin resmi bildirim alan işverenler, tutarı çalışanın maaşından kesmek zorundadır. Aksi şekilde hareket eden işverenler, borçlunun maaşından kesilmeyen tutarlardan sorumludur. İşveren, borcun tamamından sorumlu tutulamaz.

İşçinin maaşının tamamını ödediği yönündeki itirazı da dinlenmez. Bu durumda, işverenlerin kesinti yapılmayan tutarlar için yasal takibata maruz kalabileceği unutulmamalıdır. Bununla beraber işveren ve işçi arasında artık bir iş ilişkisi kalmamışsa bu husus da ilgili icra dairesine bildirilmek zorundadır. Aksi halde işverenin, cezai sorumluluğunun da ortaya çıkacağı unutulmamalıdır.

Maaş Haczine Nasıl İtiraz Edilir?

Her ne kadar borçlunun kendisi de maaş haczine itiraz edebilirse de maaş haczi, kural olarak borçlunun işverenini muhatap aldığından itiraz da işveren tarafından yapılmalıdır. İşveren tarafından borçlu işçinin iş ilişkisinden ayrıldığı veya başka kesintiler yapıldığı gerekçesiyle haciz talebi gönderen icra dairesine karşı maaş haczi itirazı yapılabilir.

Ücret haczi uygulamasında öncelikle borçlunun işvereni, icra dosyasına üçüncü kişi/aracı olarak eklenir. Bu işlemin ardından alacaklının talebi üzerine icra müdürlüğü tarafından işverene bir ‘Ücret Haciz Müzekkeresi’ gönderilir. Yasa gereği işveren bu müzekkereye yedi gün içinde cevap vermek zorundadır. Aksi takdirde, işverenin cevap vermemesi, işverenin borçtan sorumlu hale gelmesine neden olabilir.

İtiraz sürecinin en doğru şekilde ve eksiksiz olarak ilerlemesi amacıyla prosedürün bir avukat tarafından takip edilmesi faydalı olacaktır. Zira alanında uzman ve yetkin avukatlar, söze konu hususlarda müvekkillere hukuki destek sağlamaktadır.

Borçlunun maaşından kesilen ücret miktarları ile borcun sona ermesi mümkündür. Elbette borcun miktarı ve alacaklı sayısı borcun sona erme süresi konusunda belirleyici olacaktır. Örneğin birden fazla kişiye borçlu olma durumu söz konusu ise maaş haczinin sona ermesi uzun zaman alabilir.

Maaş Haczi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Nafaka Alacağı Maaştan Kesilebilir mi?

Nafaka alacakları, ilgili yasa hükümlerinde maaş haczine konu edilemeyecek alacak olarak sayılmaması nedeniyle bu alacakların maaştan kesilmesi mümkündür. Nafaka, maaş haczine konu olabilecek alacaklardan olmasının yanı sıra aynı zamanda önceliklidir.

Her ne kadar önce gönderilen haciz talebi öncelikli olsa da İİK 206 uyarınca nafaka alacağı, imtiyazlı alacak olduğundan sıra cetveli yapılırken öncelikli hacizlerin de önüne geçer.

Emekli Maaşına Haciz Gelir mi?

İstisnai bir durum olmadıkça emekli aylığına haciz konulamaz. SGK alacakları ve nafaka borçları haricinde emekli borçluya ait gelir, aylık ve katkı payları haczedilemez. Ayrıca emekli borçlunun gönüllü olarak izin vermesi durumunda maaşına el konulabilir. Maaş haczi ve icra süresi konularında herhangi bir hak kaybı yaşamamak için bir avukata başvurmanızı öneririz.

Maaş Haczi Gelirse Ne Kadar Kesilir?

Maaşın en fazla ¼ oranında kesinti yapılabilir. Nafaka alacakları konusunda istisnalar mevcuttur. Birikmiş bir nafaka alacağı varsa, bir aylık nafaka alacağının tamamı önce borçlunun maaşından tahsil edilir. Daha sonra her ay maaşının ¼’ü kesilerek birikmiş nafaka borçlarının tahsili tamamlanır.

Maaş Haczi Uygulaması Kalktı mı?

Maaş haczi, alacaklıyı ve alacağı koruyan hukuki bir sistem olup işbu sistemin kaldırılması veya uygulanmasının kaldırılması gibi bir durum bulunmamaktadır. Kesinleşmiş bir borçtan dolayı işçinin veya memurun çalışmasının karşılığı olan miktarlara haciz koyulabilmesi mümkündür.

Maaş Haczi ile Borç Biter mi?

Maaş haczi, haciz uygulanan dosyanın herhangi bir nedenle kapatılması durumunda sona erer. Maaş haczi durumunda dosyaya gerekli itirazlar yapılarak usulsüz bir işlem varsa haczin önüne geçilebilir.

Haczin nasıl kaldırılacağı sorusunun bir diğer cevabı da borcun ödenmesidir. Bu husustaki en önemli nokta borcun tamamının ödenmesidir. Harç ve masraflar, avukatlık ücreti gibi tüm ekstra giderlerin ödenmesinde bir avukattan yardım alınması önemlidir.

30 Ocak 2024