Fazla Mesai Hesaplama

Fazla Mesai Hesaplama

Fazla mesai hesaplama işlemleri İş Hukuku kapsamında yer alan çalışmalardan biridir. Fazla mesai olarak adlandırılan durum işçinin işte geçirdiği çalışma süresi ile ilgilidir. İşçi, ilgili kanunlarda ve sözleşmelerde belirtilmiş olan sürenin üzerinde çalıştığında fazla mesai yapmış kabul edilir.

İş kanunu uyarınca işçinin hukuki olarak haftalık en fazla 45 saat çalışması uygun bulunur. İşçi haftalık 45 saatin üzerinde çalıştırıldığında fazla mesai yapmış kabul edileceğinden fazla mesai ücreti almaya hak kazanır. Fazla mesai prosedürüne göre fazla çalışma süresi ve fazla sürelerle çalışma ücretlendirmesi farklıdır.

Fazla Mesai Ücreti

Fazla mesai hesaplama yapılacağı zaman işçinin kanunda tanımlanmış olan çalışma süresinin üzerinde çalışıp çalışmadığına bakılır. Fazla mesai sırasında ödenecek ücret de normal çalışma süresinden yapılan ödemeden fazladır.

Fazla mesai prosedüründe yer alan fazla çalışma haftalık 45 saatin üzerinde çalışan işçi için geçerlidir. İşçinin haftada 45 saatin üzerinde çalışması durumunda aradaki fark fazla mesai alacağı olarak kabul edilir. Fazla süreli çalışma durumu ise işçinin haftada 45 saatten az çalışmasına rağmen işyeri tarafından belirlenen normal çalışma süresinin örneğin 30 saat olmasıdır. İşçi bu işyerinde haftada 40 saat çalışmış olsa dahi işyerinin belirlemiş olduğu haftalık 30 saatlik çalışma süresini aşmış olacağından fazla mesai yapmış kabul edilir.

Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesai hesaplama yapılacaksa belirlenen oranlar brüt ücrete eklenir. Normal mesaiden farklı değer biçilen fazla mesai ücretinde bu oran normal mesaiye göre %50 fazladır. İşçi fazla süreli çalışma yapıyorsa bu durumda da %25 oranında fazla ücretlendirme yapılması gerekir.

Örnek vermek icap ederse; bir işçinin aylık 15.000 TL maaş aldığını varsayarsak ve günde 8 saat çalışmasından hareketle bir ayda toplam 10 saat fazla mesai yapması durumunda hesaplama şu şekilde olur:

• Aylık brüt ücret üzerinden saatlik ve günlük mesai ücreti hesaplanır. Aylık brüt maaşın bir aylık çalışma gününe bölünmesi ile saatlik brüt ücret hesaplanır. Bu hesaplamanın ardından ise bulunan rakam bir günlük olağan çalışma saatine bölünmelidir.
• 000:30:8=40 TL
• 40 TL, saatlik çalışma ücretine karşılık gelen rakamdır. Bu rakam 1,5 ile çarpıldığında fazla mesai ücreti hesaplanabilmektedir. 40×1,5=60 TL
• 60 TL işçinin bir saat fazla mesai ücreti olurken bu işçi ayda 10 saat mesai yapıyorsa alacağı fazla mesai ücreti toplamı aylık 60×10=600 TL’dir.

Fazla Mesai Ücreti Tespiti

Fazla mesai hesaplama yapılmadan önce fazla çalışma ücretinin ispat edilmiş olması gerekir. Bunun için de yazılı delillerden ya da tanık ifadelerinden yararlanılabilir. İş Mahkemelerinde görülen bu tür davalarda özellikle tanık beyanları dikkate alınır.

Davanın ispatına yönelik olarak sunulacak somut delillerin yanı sıra görgü tanıklarının ifadelerine de yer verilir. Yargıtay kararları incelendiğinde fazla mesai alacağı nedeni ile dava açan işçinin ispat yükümlülüğü olacağından bu konu dikkate alınmalıdır.

Delil olarak sunulabilecek yazılı belgelerden biri de işçi tarafından imzalanmış bordrodur. Bu belge sahteliği ispat edilen dek kesin kanıt yerine geçer. Bunun dışında işçi tarafından delil olarak sunulabilecek belgeler arasında; işyeri giriş çıkışlarına ait kayıtlar, işyerinde yapılmış iç yazışmalar yer alır.

Fazla mesai hesaplama işlemi için işçinin fazla mesai alacağının olduğunun ispatlanmış olması gerekir. Bu durumda da işçi dava açmış ise davada kendisinden yazılı delillerin yanı sıra tanık beyanı da istenir. Mahkemeye sunulan deliller mutlaka yazılı olmak zorunda değildir. İşle ilgili kişilerin tanık olarak dinlenmesi de mahkeme açısından önemlidir. Tanık olarak sunulan kişiler iş dışından olduğunda mahkeme bu beyanları dikkate almaz.

İşçi çalıştığı iş yerinde bir yıl içerisinde 270 saatlik fazla mesai yapabilmektedir. Yasalar gereği işçinin yılda 270 saatin üzerinde çalıştığı iş yerinde fazla mesai yapması yasaktır. İşçi açısından kullanılabilen bir hak olan bu uygulama ile işçinin sağlığı ve çalışma performansı korunmaya çalışılır. Bu sebeple de işçinin yasalarla belirlenen çalışma süreleri içinde çalışması uygun kabul edilir.

Fazla mesai hesaplaması ile ilgili olarak bir diğer konu da gece çalışmadır. Gece çalışması yapılması durumunda da işçi fazla mesai yapmış kabul edilir. 20.00-06.00 saatleri arasında yapılan çalışmalar gece çalışması kapsamında değerlendirileceğinden işçinin bu saatlerde çalışması fazla mesai alacağı hakkının doğmasına neden olur. İşçi gece çalışmasını 7,5 saatten fazla yapamamaktadır. Bu tür bir çalışma yapıldığında ücretlendirme sırasında normal mesai ücretinin %50 fazlası hesaplanır.