İdare Mahkemelerinde Keşif ve Bilirkişi İncelemesi Yapılır Mı?
İdare mahkemesince kendiliğinden ya da taraflardan birinin istemi üzerine davanın her aşamasında keşif veya bilirkişi incelemesi kararı verilebilir. Bu karar ara karar niteliğinde olup itirazı ya da temyizi mümkün değildir. Esasa ilişkin verilecek kararda keşif ve bilirkişi itirazları yapılabilir. Keşif incelemesi genel anlamda hâkimin uyuşmazlık konusu taşınır ya da taşınmaz hakkında yerinde inceleme yaparak beş duyu organı ile bilgi ve görgü sahibi olmasıdır.
Bilirkişi incelemesi ise çözümü hukuk dışında özel veya teknik bilgi gerektiren konularda hâkimin uzmanlardan bilgi almasıdır. Keşif ve bilirkişi incelemesi iki ayrı kurum olup birlikte yapılabileceği gibi ayrı ayrı da yapılabilir. Bilirkişi incelemesi münferiden dosya üzerinde de yapılabilir. Taraflar dava dilekçelerinde ya da davanın her aşamasında keşif veya bilirkişi incelemesi yapılmasını mahkemeden talep edebilirler. Fakat mahkeme bu yöndeki talepler ile bağlı olmayıp kendiliğinden de keşif veya bilirkişi incelemesi kararını verebilir.
Mahkemenin vereceği keşif ve bilirkişi kararları ara karar niteliğinde olup davanın taraflarına tebliğ edilir. Yine keşif günü ve bilirkişi isimleri ve uzmanlık alanları taraflara yazılı olarak tebliğ edilir. Taraflar bilirkişilere ve keşif gününe karşı itirazda bulunabilirler. Bilirkişinin uyuşmazlığı çözmek için gerekli uzmanlık bilgisinin olmaması, farklı uzmanlık dallarından bilirkişi eklenmesi ya da çıkarılması, bilirkişinin görüşünü belli etmesi gibi sebeplerle somut deliller gösterilerek yapılacak bilirkişi itirazları mahkemece değerlendirilecektir.
Keşif ve bilirkişi incelemesinin birlikte yapıldığı durumlarda keşfi yöneten naip hâkim tarafından keşif tutanağı düzenlenerek davanın tarafları, bilirkişiler ve mahkeme personeli tarafından imza altına alınır. Hâkim bilirkişilere raporun düzenlenmesi için üç aya kadar süre verebilir. Fakat uygulamada bu süre genellikle 30 gün olarak uygulanmaktadır. Bilirkişi raporu davanın taraflarına tebliğ edilir. Taraflar iki haftalık süre içinde rapora itiraz ederek raporda eksik görülen yerlerin tamamlattırılmasını, çelişkili yerlerin açığa kavuşturulmasını mahkemeden talep edebilirler.
İdare Mahkemelerinde Bilirkişi Raporuna İtiraz
Rapora itiraz dilekçe ile mahkemeye yapılır. Mahkeme de bilirkişilerden bu yönlerde ek rapor isteyebileceği gibi gerekçesini açıklamak suretiyle yeni bilirkişi incelemesi de yaptırabilir. Ek bilirkişi raporları da taraflara tebliğ edilir ve bu raporlara da süresi içinde itiraz edilebilir. Bilirkişi raporu kural olarak mahkemeyi bağlamaz. Yani mahkeme bilirkişi raporu ile aynı yönde karar vermek zorunda değildir. Bilirkişi incelemesi takdiri delil olup mahkeme vereceği esasa ilişkin kararda bilirkişi raporuna hangi yönlerden itibar edildiğini ya da itibar edilmediğini gerekçesi ile açıklar.
