Boşanmada Mal Paylaşımı
Mal paylaşımı, hukuki literatürde mal rejimi tasfiyesi olarak yer alan, oldukça teknik ve kendine has prosedürü bulunan önemli davalar arasında yer alır. Boşanmada mal paylaşımı, tarafların çekişme yaşadığı konuların başında gelir. Boşanmada mal paylaşımı, evlilik birliğini sonlandıran tarafların, evlilik birliği süresinde edindiği malların nasıl paylaştırılacağını esas alır. Türk Medeni Kanununda düzenlenen boşanmada mal paylaşımı, boşanma ile beraber değil, boşanmanın kesinleşmesiyle birlikte açılacak harici bir dava ile gerçekleştirilir.
Boşanmada Mal Paylaşımı Neye Göre Yapılır?
Boşanmada mal paylaşımı yapılırken öncelikle evliliğin hangi kanun döneminde kurulduğuna bakılır. Zira, 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe giren yeni Türk Medeni Kanunu ile mal paylaşımına ilişkin önemli düzenlemeler getirilmiştir. Söz konusu tarihten önce, mal ayrılı rejimi uygulanmaktaydı. Yani, tarafların edindiği malların ikiye bölünmesi şeklinde bir uygulama mevcut değildi. Sadece, bazı hallerde tarafların katkı payı iddiası ileri sürülebiliyordu. Ancak, ifade edilen tarihten sonra, yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edildi.
1:1.2002 tarihinden önce evlenip bu tarihten sonra boşanan kişilere ilişkin mal paylaşımı; söz konusu tarihten önceki süreç için mal ayrılığı rejimi hükümleri uygulanarak tarafların malları kişisel mal kabul edilecektir. Bir başka deyişle, tarafların malları kendilerinin kabul edilecektir. İlgili tarihten sonrası süreç içinse edinilmiş mallara katılma rejimi hükümleri uygulanarak malların paylaşımı gerçekleştirilecektir.
Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Mal paylaşımı, boşanma davasının kesinleşmesi ile yapılabilen bir işlem olup, bu işlem için mal rejimi tasfiyesi davası açılması gerekir. Şayet, boşanma kesinleşmeden boşanmada mal paylaşımı talep edilirse bu talep reddedilir. Yasal mal rejimi tasfiyesi olan edinilmiş mallara katılma rejiminde, mal paylaşımının ne şekilde yapılacağı, aşağıda ifade edilen kurallara göre belirlenir:
- Evlilik öncesi, taraflara ait olan malların mal paylaşımına konu edilmesi söz konusu değildir. Zira, bu mallar tarafların kişisel malları statüsündedir.
- Mal paylaşımı davası ile taraflar; katılma alacağı, katkı payı alacağı ve değer artış payı alacağına hak kazanır.
- Taraflara ait kişisel mallar belirlendikten sonra evlilik birliğinde edinilen mallar tespit edilerek toplam değeri belirlenir. Toplam değer ikiye bölünerek taraflara pay edilir.
- Boşanmada mal paylaşımı söz konusu olduğunda taraflardan birisi, mallardan birine ilişkin kişisel mal olduğu iddiasında bulunuyorsa bu durumda iddia sahibinin iddiasını ispat etmesi gerekir. İspat gerçekleştirilemezse bu mal, tarafların paylı mülkiyetine konu edilir.
- Boşanmada mal paylaşımına ilişkin merak edilen hususlardan birisi de üçüncü kişilere olan borçlardır. Üçüncü kişilere olan borçlar, TMK md.224’te ifade edilmiştir. Buna göre, taraflar kendi borçlarından dolayı üçüncü kişilere karşı tüm malvarlığı ile sorumlu tutulur.
Hangi Mallar Paylaşılır?
Boşanmada mal paylaşımına konu edilecek mallar, evlilik sürecinde edinilen mallardır. Edinilmiş mallar ise, TMK md.219’da ifade edilmiştir. Aşağıda ifade edilen mallar, edinilmiş mal statüsünde olduğu için boşanmada mal paylaşımına konu edilir:
- Tarafların, çalışmasına karşılık elde edilen edinimler,
- Sosyal güvenlik ya da sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veyahut personele yardım maksatlı kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücü kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel mallardan elde edilen gelirler,
- Edinilmiş mal yerine geçen değerler.
Hangi Mallar Paylaşılmaz?
Boşanmada mal paylaşımı kapsamında paylaşılamayan mallar kişisel mallardır. Kişisel mallar ise şu şekilde sıralanabilir:
- Taraflardan birisinin, sadece şahsi kullanımına yarayan eşyalar,
- Evliliğin başlangıcında, bir diğer ifade ile mal rejiminin başlangıcında taraflardan birine ait olan malvarlığı değerleri,
- Taraflardan birinin miras ile veya herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma ile elde ettiği malvarlığı değerleri,
- Tarafların manevi tazminat alacakları,
- Kişisel mal olarak kabul edilen bütün değerler.
Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi, Görevli ve Yetkili Mahkeme
Boşanmada mal paylaşımı davasının 10 yıllık yasal süresi bulunur. 10 yıllık yasal sürenin başlangıç tarihi, boşanmanın kesinleştiği andır. Söz konusu süre içerisinde mal paylaşımı davası açılmazsa ilerleyen tarihlerde açılan davalar usulden reddedilecektir. Boşanmada mal paylaşımı davasında görevli mahkeme aile mahkemesi olup aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemesidir. Davada yetkili mahkeme ise şu şekilde belirlenir:
- Taraflardan birinin ölümü nedeniyle mal paylaşımı yapılacaksa ölen tarafın son ikamet ettiği yer mahkemesi, yetkili mahkemedir.
- Taraflar, boşanma davası devam ederken mal rejimi tasfiyesi davası açacaksa, boşanma davasının görüldüğü mahkeme yetkili mahkemedir.
- Boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte mal paylaşımı davası açılacaksa, boşanma kararını veren mahkeme yetkili mahkemedir.
