Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Davası
Yabancı uyruklu eşten boşanma davası, davanın tabi olduğu hukuk kuralları açısından normal bir boşanma davasından farksızdır. Ancak, yabancı uyruklu eşinden yurt dışında boşanacak kişiler, boşanma davasının açıldığı, görüldüğü ve karara bağlandığı ülkede boşanma kararının kesinleşmesinin ardından Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açmak durumundadır. Zira, yabancı ülke mahkemesi kararının Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurabilmesi, ilgili ilamın tanınması ve tenfizi ile mümkündür.
İletişim araçlarının çeşitliliği ve işlevselliğinin artması sonucu yabancı uyruklu kişilerle evlilik kuranların sayısında da kayda değer bir artış söz konusudur. Yabancı uyruklu kişilerle yapılan evliliklerin sayıca artması, ister istemez boşanma sayılarında da artışa neden olur. Yabancı uyruklu eşi ile boşanma kararı alan kişilerce, sürecin nasıl seyredeceği merak konusudur. Yabancı uyruklu eşten boşanma davası noktasında açılabilecek iki farklı dava vardır: anlaşmalı boşanma davası ve çekişmeli boşanma davası.
Yabancı Uyruklu Eş ile Anlaşmalı Boşanma
Tarafların her ikisi de boşanma konusunda mutabık kalır, boşanmanın mali sonuçların ve çocuklara ilişkin hususlarda uzlaşırsa anlaşmalı boşanma davası açmak suretiyle evlilik birliğini sona erdirebilir. Yabancı uyruklu eş ile anlaşmalı boşanma yoluna gidilebilmesi için velayet, nafaka, tazminat gibi hususlarda anlaşmaları ve anlaşmalı boşanma protokolü düzenleyerek bu hususlarda anlaştıklarını imza altına almaları gerekir. Aile mahkemesi, tarafların boşanma talebini uygun gördüğü takdirde boşanma kararı verir.
Yabancı Uyruklu Eş ile Çekişmeli Boşanma
Taraflardan biri boşanmak istemiyor veya her iki taraf da boşanmak istemesine karşın velayet, nafaka, tazminat gibi hususlarda anlaşma sağlanamıyorsa, yabancı uyruklu eşten boşanma davası olarak çekişmeli boşanma yoluna gidilir. Çekişmeli boşanma davası, taraflar ve özellikle çocuklar üzerinde ağır yıpratıcı etkileri beraberinde getireceğinden, emsal davalarla deneyim kazanmış yetkin bir boşanma avukatından yardım almak en doğru yaklaşım olacaktır.
Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Davasında Hangi Ülkenin Hukuku Uygulanır?
Yabancı uyruklu eşten boşanma davasında uygulanacak hukuk, 5718 sayılı Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. İşbu kanunun 14. maddesinde, “Boşanma ve ayrılık” başlığı altında şu düzenlemeye yer verilmiştir;
(1) Boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek millî hukukuna tâbidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır.
(2) Boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri hakkında birinci fıkra hükmü uygulanır. Bu hüküm ayrılık ve evlenmenin butlanı hâlinde de geçerlidir.
(3) Boşanmada velâyet ve velâyete ilişkin sorunlar da birinci fıkra hükmüne tâbidir.
(4) Geçici tedbir taleplerine Türk hukuku uygulanır.
Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Davası Nereye Açılır?
Yabancı uyruklu eşten boşanma davasının nereye açılacağı, 5718 sayılı Kanun’da düzenlenmemiştir. Fakat, açık bir düzenlemeye yer verilmemiş olması, yabancı eşe karşı açılacak boşanma davasının hangi mahkemenin görev ve yetki alanına girdiği hususunda belirsizliğe neden olmamaktadır. Zira, yabancı uyruklu eşten boşanma davasına bakmakla görevli yargı organı aile mahkemesidir. Aile mahkemesi kurulmamış yerlerde ise asliye hukuk mahkemesi görevlidir.
Eşlerden birinin yabancı uyruklu olduğu boşanma davalarında yetkili mahkeme belirlenirken 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 168. maddesine bakılır. İşbu madde gereği, yabancı eşe karşı açılacak boşanma davasında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri beraber oturdukları yer mahkemesidir. Fakat her iki eşin de yurt dışında yaşaması halinde TMK m.68 hükmü uyarınca yetkili mahkeme tespit edilemeyeceği için MÖHUK m.41’e bakılır;
Türk vatandaşlarının kişi hâllerine ilişkin davaları, yabancı ülke mahkemelerinde açılmadığı veya açılamadığı takdirde Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkemede, bulunmaması hâlinde ilgilinin sâkin olduğu yer, Türkiye’de sâkin değilse Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde, o da bulunmadığı takdirde Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde görülür.
Yabancı Ülkede Alınan Boşanma Kararının Türkiye’de Geçerliliği
Yabancı ülkede alınan boşanma kararı, ancak tanıma ve tenfiz işlemleri sonucunda Türkiye’de geçerlilik kazanır. Bu itibarla, yabancı ülke mahkemesi tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de doğrudan geçerli olmayacağını belirtmekte yarar var. Yurt dışındaki bir mahkemenin boşanma kararı Türkiye’de tanıma ve tenfize konu edilmediği takdirde, yurt dışında boşanmış taraflar Türkiye’de hala evli kabul edilir ve yabancı ülke mahkemesinin bu kararı Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurmaz.
Yabancı ülke mahkemesi kararlarının tanınması ve tenfizine dair tafsilatı, ilgili bir başka makaleye havale ediyor, tanıma ve tenfiz hususunu burada noktalıyoruz. Gerek yabancı uyruklu eşten boşanma davası gerekse yurt dışı mahkemelerinde verilen boşanma kararlarının Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurması için tanıma ve tenfiz işlemlerine konu edilmesi hususlarında hatalı veya ihmali bir işlem sebebiyle hak kaybı yaşanmaması için deneyimli bir boşanma avukatından yardım alınması faydalı bir yaklaşım olacaktır.
