Nafaka, yoksulluğu düşmüş bir kişinin, ona bakmakla yükümlü olan kişiden talep ettiği maddi yardımdır. Nafaka denilince akla sadece boşanma davası ile hükmedilen nafakalar gelse de aslında nafakanın birçok çeşidi vardır. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olan nafaka türleri şu şekildedir;
- Tedbir nafakası,
- Yoksulluk nafakası,
- Yardım nafakası,
- İştirak nafakasıdır.
Yoksulluğa düşmüş ya da düşecek olan kişi, nafaka talebiyle ayrı bir dava açılabileceği gibi boşanma davası ile birlikte de nafaka talep edebilir. Bu nedenle dava sonunda yoksulluğa düşecek olan kişi lehine mahkeme, dava devam ederken tedbir nafakasına, dava kesinleştikten sonra ise yoksulluk, yardım ya da iştirak nafakasına hükmeder.
Bazı durumlarda nafaka borçlusu nafaka borcunu ödeyemez ya da ödemez. Bu durum, lehine nafakaya hükmedilen kişinin maddi sıkıntı çekip yoksulluğa düşmesine neden olur. Bu gibi durumlarda birikmiş ya da ödenmeyen nafaka borcunun infazı için icra takibi başlatılır.
| Nafaka Yükümlülüğü İhlalinin Cezası Nedir? | 3 aya kadar tazyik hapsidir. |
| Para Cezasına Çevrilebilir mi? | Hayır. |
| Adli Para Cezasına Çevrilebilir mi? | Hayır |
| Nafaka Yükümlüsü Nereye Şikayet Edilir? | İcra Ceza Mahkemesine şikayet edilir. |
| Zamanaşımı | 10 Yıl. |
Nafaka Ödememenin Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Hükmedilen nafakanın ödenmemesi durumunda alacaklı icra takibi başlatır. Borçlu, ödeme ya da icra emrinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde nafaka borcunu ödemelidir. Nafaka borcu, icra müdürlüğünün belirtmiş olduğu hesaba ödenmez ise borçluya maaş haczi veya mal varlığı haczi uygulanır. Tüm bu hacizler dosya borcunu ödemeye yetmez ise borçlu hakkında tazyik hapsi için şikayette bulunulur.
Nafaka ödeme yükümlülüğü yerine getirilmemesi halinde yapılması gerekenler İcra-İflas Kanunu madde 344’te şu şekilde düzenlenmiştir:
“Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.”
Kanun metninden de anlaşılacağı üzere nafaka ödememenin cezası 3 aya kadar tazyik hapsidir. Kanunen tazyik hapsi ertelenemez veya para cezasına çevrilemez.
Nafaka alacaklısı, nafaka borcunu ödemeyen borçlu hakkına icra ceza mahkemesinde şikayette bulunabilmek için;
- Borçlu hakkında ara ya da nihai karar ile nafakaya hükmedildiğine dair mahkeme kararı olmalıdır.
- Söz konusu mahkeme kararı hakkında usulüne uygun olarak ilamlı ya da ilamsız icra takibi başlatılmış olmalıdır.
- İcra ya da ödeme emri borçluya tebliğ edilmelidir.
- En az 1 aylık nafakanın ödenmemiş olması gerekir.
- Alacaklı icra takibinin yapıldığı yer icra ceza mahkemesine şikayet dilekçesi ile başvurmalıdır.
İcra-İflas Kanunu m. 347; “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Madde metninden de anlaşılacağı üzere şikayet hakkı, nafakanın ödenmediğinin öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay, her halde 1 yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Bu sürelerin geçmesiyle birlikte nafaka yükümlülüğünü ihlal suçundan dolayı borçlu, şikayet edilmez.
Ödenmeyen Nafaka Borcu İçin İcra Takibi Nasıl Başlatılır?
Nafaka talepli açılan davalarda, dava esnasında ara karar ile tedbir nafakasına hükmedilebilir. Ara karar ile hükmedilen tedbir nafakasının ödenmemesi halinde ilamsız icra takibi başlatmak için icra dairesine başvurulur. Mahkemece düzenlenen ara karar nihai ve gerekçeli karar olmadığından ilamsız icraya konu olur.
Nafaka ya da boşanma davası sonucunda nihai karar ile hükmedilen nafakanın ödenmemesi halinde, ilamlı icra takibi başlatılır.
Nafaka alacağının ödenmemesi nedeniyle başlatılan icra takipleri için icra müdürlüğüne başvurulur. İcra müdürlüğü usulün uygun olarak ödeme emri ya da icra emri düzenler ve bu belgeyi nafaka borçlusunun adresine tebliğe çıkarır.
Ödeme ya da icra emri kendisine tebliğ olan nafaka borçlusunun borcunu ödemek için 7 günlük süresi vardır. Bu süre içerisinde borçlu ya borcunu öder ya mal beyanında bulunur ya da borca itiraz eder. Süresi içerisinde borcunu ödemeyip mal beyanında ya da borca itirazda bulunmayan borçlu hakkındaki icra takibi kesinleşir.
Nafakaya hükmedilmesi halinde, nafaka alacağının tahsili için 10 yıllık zamanaşımı mevcuttur. Nafaka alacaklısı, 10 yıl içerisinde nafaka alacağını icraya koyabilir.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Nasıl ve Nereye Şikayet Edilir?
Lehine nafakaya hükmedilen kişi nafaka borcunun ödenmemesi halinde borçlu hakkında icra takibi başlatır. Borçlu icra takibine rağmen süresi içerisinde nafaka borcunu ödemez ise Nafaka Yükümlülüğünün İhlali suçu oluşur. İcra emrinin tebliğinden itibaren muaccel olan nafaka borcunu ödemeyen borçlu, Nafaka Yükümlülüğünün İhlali suçu nedeniyle İcra Ceza Mahkemesine şikayet edilir.
Nafaka Ödememe Cezası Nedir?
Hükmedilen nafakanın ödenmemesi halinde borçlu hakkında icra takibi başlatılır. Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde borcunu ödemekle yükümlüdür. İcra takibine rağmen borçlu borcunu ödemezse İcra-İflas Kanunu m. 344 gereğince Nafaka Yükümlülüğünün ihlali suçu oluşur.
Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunun cezası 3 aya adar tazyik hapsidir. Tazyik hapsinde ceza ertelenemez ve para cezasına çevrilemez. Nafaka Yükümlülüğünün ihlali suçunun oluşması durumunda borçlu, İcra Ceza Mahkemesine şikayet edilir.
Ödenmemiş Nafaka Alacağında Zamanaşımı Süresi Nedir?
Mahkeme kararı ile nafaka ödeme yükümlülüğü bulunan tarafın, nafaka borcunu ödememesi halinde nafaka alacaklısı ilamlı icra takibi başlatır. İcra takibini takip eden günden itibaren geçmişse dönük 10 yıl içerisinde nafaka alacağı icra takibine konu olur. İcra takibini takip eden günden itibaren 10 yıl öncesini geçen birikmiş nafaka alacağı zamanaşımına uğrar.
Nafaka alacağındaki 10 yıllık zamanaşımını bir örnek ile anlatacak olursak, 29.01.2024 tarihinde birikmiş nafaka alacağı için icra takibi başlatan nafaka alacaklısı, 29.01.2014 tarihinden önceki nafaka alacakları zamanaşımına uğradığı için takibe konu olamayacaktır.
Nafaka Borcunu Ödememek Suç mudur, Cezası Nedir?
Nafaka borcunu ödememek, İcra-İflas Kanunu m. 344 gereğince Nafaka Yükümlülüğünün ihlali suçunu oluşturur. Bu suçun cezası 3 aya kadar tazyik hapsidir. Nafaka yükümlülüğünün ihlali sonucunda hükmedilen tazyik hapsinde ceza ertelenmez ya da adli para cezasına çevrilemez. Dava esnasında ya da infaz aşamasında nafaka borcunun ödenmesi ile hapis cezası ortadan kalkar.
Nafaka Borcu Nedeniyle Tazyik Hapsi ve Şartları
Tazyik hapsine hükmedilebilmesi için kesinleşmiş bir nafaka borcunun mevcut olması gerekir. Nafaka borçlusu muaccel olan nafaka borcunu malı ya da maaşı ile ödeyemez ise hakkında nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu nedeniyle İcra Ceza Mahkemesine şikayette bulunulur.
Dava esnasında nafaka borcu ödenmez ise nafaka borçlusu hakkında 3 aya kadar tazyik hapsine hükmedilir. Bu ceza ertelenemez ya da para cezasına çevrilemez. Anlaşıldığı üzere sadece nafaka borcunun ödenmesi halinde tazyik hapsi ortadan kalkar. Tazyik hapsi diğer hapis cezalarından farklı olarak adli sicil kaydına işlemez.
Tazyik hapsi kararları, şikayetten vazgeçme ya da borcun ödenmesi halinde düşer. İcra-İflas Kanunu m. 354/2 gereğince borçlu hakkında verilen tazyik hapsi cezası 2 yıllık zamanaşımına tabidir. Kararın kesinleşmesinin üzerinden 2 yıl geçmesi ve kararın infaz edilmemesi halinde ceza zamanaşımına uğrayacaktır.
Hakkında Nafaka Tazyik Hapsine Hükmolunan Kişi Ne Yapmalı?
Hakkında Tazyik hapsine hükmedilen kişi dava esnasında ya da infaz aşamasında, İcra-İflas Kanunu madde 344 gereğince nafaka borcunu ödemesi gerekir. Ödenmiş olan nafaka hakkında şikayette bulunulmuş ise ödemeye ilişkin evrakın mahkemeye sunulması şarttır.
Nafaka borcunun dava aşamasında ödenmesi halinde düşme, infaz aşamasında ödenmesi halinde borçlunun tahliyesine karar verilir. İcra-İflas Kanunu Madde 354’te; “Kanunun bu babında yazılı suçlardan takibi şikayete bağlı olanların müştekisi feragat eder veya borcun itfa edildiği sabit olursa dava ve bütün neticeleriyle beraber ceza düşer.” düzenlemesi hükme bağlanmıştır.
Nafaka Nasıl Ödenir, Ödendiği Nasıl İspat Edilir?
Nafaka ödemesinin elden yapılması halinde ödemenin ispatı oldukça güçtür. İş bu nedenle nafaka ödemelerinin ispatlanabilir şekilde yapılması gerekir. Nafaka ödemesinin ispatlanabilmesi için ödemenin PTT ya da Banka aracılığıyla yapılması gerekir. Eğer hakkınızca nafaka alacağı için icra takibi başlatılmış ise icra müdürlüğünün belirlemiş olduğu banka hesabına ya da icra müdürlüğü veznesine ödeme yapmanız, ödemenin ispatlanabilir olmasını sağlayacaktır.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Hakkında Sık Sorulan Sorular
Birikmiş Nafakayı Nasıl Alabilirim?
Ara karar ya da nihai karar ile hükmedilen nafaka alacağının ödenmemesi halinde borçlu hakkında ilamlı ya da ilamsız icra takibi yapılır. Usulüne uygun olarak başlatılan icra takibinde, ödeme ya icra emri borçluya tebliğ edilir.
Borçlu tebliğden itibaren 7 gün içerisinde birikmiş nafaka borcunu icra dairesine öder ve böylece birikmiş nafaka borcu toplu halde tahsil edilmiş olur. İcra takibi ve sonrasında yapılacak olan işlemler uzmanlık gerektirdiği için hak kaybı olmaması adına uzman bir avukattan yardım alınması gerekmektedir.
Nafaka Kaç Ay Ödenmezse Dava Açılır?
Nafaka borcunun ödenmemesi nedeniyle hakkında icra takibi başlatılan borçlu, en az 1 aylık nafaka borcunu ödemez ise İcra Ceza Mahkemesinde Nafaka yükümlülüğünü yerine getirmeme nedeniyle şikayette bulunulur. İcra takibi ve ardından yapılacak şikayet konuları uzmanlık gerektiren konular olduğu için hak kaybı olmaması adına uzman bir avukattan yardım alınması gerekmektedir.
Ödenmeyen Nafaka İçin İcra Takibi Nasıl Başlatılır?
Ödenmeyen nafaka alacağını icra takibi aracılığıyla tahsil edebilmek için öncelikle nafaka türünü belirlemek gerekir. Zira nafaka türüne göre icra takibi süreci de değişiklik gösterir. Genel çerçevede izah etmek gerekirse, ödenmeyen nafakanın tahsili için ilk olarak dilekçe ile icra takibine başvurmak ve borçlu aleyhine icra takibi başlatmak gerekir.
Hakkında başlatılan icra takibine karşılık süresi içinde itirazda bulunmayan ve borcunu da ödemeyen nafaka yükümlüsüne yönelik cebri icra uygulaması yapılır. Nafaka borcu, yükümlü hakkında başlatılan cebri icra uygulaması sayesinde tahsil edilerek alacaklıya verilir. Fakat belirttiğimiz üzere nafaka türlerine göre icra işlemlerinde farklılık söz konusudur.
1 Yıl Nafaka Ödenmezse Ne Olur?
Nafaka borcu, kanunda özel hükümlerle düzenlenmiş olup ertelenemeyen ve silinemeyen özgü bir borçtur. Bu borcun ödenmemesi halinde nafaka alacaklısı tarafından icra takibi başlatılabilir. Şikayet dilekçesi ile başlatılacak icra takibi üzerine nafaka borcu yine ödenmezse nafaka borçlusu hakkında tazyik hapsine karar verilebilir.
Eşim Nafaka Ödemiyor Ne Yapmalıyım?
Nafaka alacaklısı, icra dairesine müracaat etmek suretiyle nafaka yükümlüsü hakkında icra takibi başlatılabilir. Takibe rağmen nafaka ödenmezse alacaklı eş, icra ceza mahkemesi kanalıyla nafaka yükümlüsü hakkında şikayette bulunabilir. Bunun neticesinde ise yükümlü hakkında, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilebilir.
