Herhangi bir suça bağlı olarak kişi veya kurumlara ait eşya ya da ekonomik değerlere devlet tarafından el konulmasıdır. En basit tanımı ile müsadere nedir? Sorusuna bu şekilde cevap vermek mümkündür. Niteliği ve hukuki sonuçları ile müsaderenin bir çeşit güvenlik tedbiri olduğunu söylemek yanlış olamayacaktır.
Ancak TCK 54 ve TCK 55 maddelerinde düzenlenmiş olan müsadere uygulaması genel müsadere değildir. Herhangi bir eşya veya ekonomik değer üzerinde müsadere kararı uygulanabilmesinin temel koşulu söz konusu eşyaların suçta kullanılmış olmasıdır. Bu nedenle hukuk sistemimizde özel müsaderenin benimsendiğini söylemek mümkündür.
Müsadere Sistemi Nedir?
Kelime anlamı itibariyle müsadere “zoralım” anlamını taşımaktadır. Ancak müsadere sistemi nedir? Veya müsadere nedir? Sorularına TCK 54 ve TCK 55 maddeleri gereğince bir cevap verilmesi gerekmektedir. Hukuk sistemimizde müsadere; Eşya müsaderesi (TCK 54) ve kazanç müsaderesi (TCK 55)olarak iki farklı şekilde düzenlenmiştir.
Eşya Müsaderesi
TCK 54 ve devamı maddelerinde eşya müsaderesi düzenlenmiştir. Daha önce de belirtildiği gibi eşya müsaderesinin uygulanabilmesi için birtakım şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Müsadere kararlarında genel koşul söz konusu eşyanın suçta kullanılması ya da işlenen bir suça bağlı olarak elde edilmesidir. Aksi genel müsaderenin konusunu oluşturmaktadır ki hukuk sistemimiz genel müsadereye izin vermemektedir.
Kazanç Müsaderesi
Özel müsadere kapsamında uygulanan bir başka müsadere türü ise kazanç müsaderesidir. TCK 55 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre suç işlenmesi ile elde edilmiş maddi menfaatleri ile bu menfaatlerin değerlendirilmesi soncu elde edilen ekonomik değerler kazanç müsaderesinin konusunu oluşturmaktadır.
Görüldüğü gibi gerek eşya müsaderesi, gerekse kazanç müsaderesinde temel şart söz konusu eşya ya da maddi değerlerin suç işlenmesinde kullanılması veya işlenen bu suçtan dolayı elde edilmiş olmasıdır.
Müsadere Ne Demek?
Günümüzde genellikle hukuki bir terim haline gelmiştir. Bu nedenle müsadere nedir? Ve müsadere ne demek sorularına verilen cevaplar TCK 54 ve TCK 55 maddelerine dayandırılmaktadır. Eşya müsaderesi ve kazanç müsaderesinin ayrı ayrı düzenlenmiş olduğu TCK 54, 55 maddelerindeki ortak tanıma göre müsadere; suçun işlenmesinde kullanılan eşya ile suçun işlenmesi ile elde edilmiş olan ekonomik değerlere kamu otoritesi tarafından el konulmasıdır.
Müsadere Usulü Nedir?
Diğer hukuki işlemlerde olduğu gibi müsadere de birtakım usullere tabidir. Birçok ülke hukuk sisteminde olduğu gibi ülkemizde de “özel müsadere” düzenlenmiştir. Bu nedenle eşya müsaderesi ve kazanç müsaderesi birtakım kurallara tabi olarak gerçekleştirilmesi mümkündür.
- Müsadereye konu eşya ya da ekonomik değer şüpheli veya sanığa ait olmalıdır. Üçüncü bir kişiye ait varlıklar üzerinde müsadere kararı verilmesi söz konusu olamamaktadır.
- Kasıtlı olarak işlenen suçlarda müsadere kararı verilebilmektedir.
- Üretilmesi, taşınması / bulundurulması ya da kullanılması hatta alım ve satımı yasak olan veya suç teşkil eden varlık hakkında müsadere uygulanabilmektedir.
- Suça konu varlıkların sadece belirli bir kısmı hakkında karar verilmesi halinde sadece bu kısımlar için müsadere kararı verilmesi mümkündür.
- Paydaş eşyalar üzerinde uygulanacak müsadere sadece suça iştirak eden şüpheli / sanığın payı oranında karar verilebilmektedir.
- Herhangi bir şekilde eşya müsaderesinin mümkün olmaması halinde söz konusu eşyanın değeri tutarında ekonomik değerlere el konulabilmektedir.
Eşdeğer Müsaderesi Nedir?
Bilindiği üzere müsadere nedir? Denildiği takdirde öncelikle eşya müsaderesi akıllara gelmektedir. Uygulamada sıklıkla eşdeğer müsaderesi nedir? Soruları ile de karşılaşmaktayız. Bu nedenle kısaca bu konu üzerinde durmakta fayda vardır. TCK 54/2 maddesinde eşya müsaderesi ile eşdeğer müsaderesi düzenlenmiştir. Buna göre;
Suça konu eşyanın elden çıkarılması, ortadan kaldırılması veya herhangi bir sebeple müsaderesi gerçekleşememesi halinde söz konusu eşyanın değeri kadar paranın müsaderesine karar verilebilmektedir.
Müsadereye Kim Karar Verir?
Müsadere karaları kural olarak hakim kararı yani mahkemece alınabilen kararlardandır. İşlenmiş olunan bir suçtan dolayı suça konu eşya üzerinde müsadere kararı kararları genellikle yapılan yargılama sonucunda verilmektedir. Bu konuda karar verme yetkisi asıl yargılamayı yapan mahkeme heyetindedir. Ancak gerek soruşturma aşamasında gerekse yargılama sırasında suça konu eşyalara veya ekonomik değerlere yargılama sonuna kadar el konulması mümkündür.
Genellikle soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcısı tarafından söz konusu eşyanın yargılama sırasında müsadereye konu olabileceği emareleri bulunması halinde; Sulh Ceza Hakimliğinden CMK 123 ve devamı maddeleri uyarınca söz konusu eşya veya maddi değerlerin “muhafaza altına alınmasına” diğer bir ifade ile el konulmasına karar verilmesi talep olunabilmektedir.
Müsadere Kararına İtiraz Edilir Mi?
Yukarıda da belirtildiği gibi müsadere uygulamaları mahkeme kararı niteliğindedir. Bu nedenle müsadere kararlarına itiraz edilmesi mümkündür. Ancak yukarıda belirtmiş olduğumuz gibi genellikle müsadere konusunda asıl yargılamanın sona ermesiyle birlikte hükmolunan cezayla alınan kararlardır. Bu nedenle müsadere kararlarına itiraz istinaf kanun yolu ya da temyizle beraber yapılmaktadır.
Cumhuriyet savcılığınca yapılan soruşturma aşamasında yapılan el koyma kararlarına ise hükmü veren Sulh Ceza Hakimliğinin bulunduğu yer adliyesinde bir üst mahkemeye itiraz yolu ile el koyma kararının kaldırılmasının talep edilmesi mümkündür.
Genel Müsadere Nedir?
Müsadere nedir? Müsadere sistemi nedir? Veya Müsadere usulü nedir? soruları kadar genel müsadere nedir soruları ile de sıklıkla karşılaşmaktayız. Özel müsadereden farklı olarak genel müsadere bir suçtan dolayı şüpheli veya sanığın tüm mal varlıklarına devlet tarafından el konulmasıdır.
1982 tarihli Anayasamızın 38. maddesi ise genel müsadere yasaklanmıştır. Bu nedenle temel ceza yasamız Türk Ceza Kanunun ve diğer özel yasalarda genel müsadere düzenlenmemiştir. Özel müsadere konusunda da yukarıda “müsadere usulü nedir” başlığında belirtmiş olduğumuz kurallar geçerlidir.
Eşya müsaderesi (TCK 54)
TCK m.54 şu şekildedir:
(1) İyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsadere edilir. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/11 md.) Eşyanın üzerinde iyiniyetli üçüncü kişiler lehine tesis edilmiş sınırlı ayni hakkın bulunması hâlinde müsadere kararı, bu hak saklı kalmak şartıyla verilir.
(2) Birinci fıkra kapsamına giren eşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkansız kılınması halinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilir.
(3) Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında, müsaderesine hükmedilmeyebilir.
(4) Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, müsadere edilir.
(5) Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir.
(6) Birden fazla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin payının müsaderesine hükmolunur.
Müsadere Etmek Ne Demek?
Kelime anlamı itibariyle müsadere “zoralım” anlamını taşımaktadır. Hukuk sistemimizde ise müsadere etmek suçun işlenmesinde kullanılan veya işlenen suçtan dolayı elde edilmiş olan her türlü ekonomik değerlere el konulması anlamını taşımaktadır.
Müsadere İşlemini Kim Yapar?
Adli bir işlem olması nedeniyle müsadere işlemleri genellikle kolluk kuvvetleri tarafından yapılmaktadır. Bu konuda her adliyede “emanet memurluğu” bulunmaktadır. Kolluk kuvveti ile tarafından el konulan eşyalar adliye emanet memurluğunda yargılama sonuna kadar bekletilerek eşyanın niteliğine göre yargılama sonunda imhasına karar verilebilmektedir.
Müsadere Zamanaşımı Kaç Yıldır?
Müsadere nedir? ile müsadere zamanaşımı kaç yıldır sorusu da sıklıkla merak konusu olmaktadır. TCK 70 maddesinde müsadere zamanaşımı düzenlenmiştir. Buna göre müsadere kararının kesinleşmesinden itibaren olmak üzere 20 yıl geçmesi halinde zamanaşımı gerçekleşmiş olmaktadır. Bu nedenle müsadere zamanaşımı süresinin 20 yıl olduğunu söyleyebiliriz.
