Konut dokunulmazlığının ihlali, kişinin kendi özel yaşam alanı olan konutunun, güven alanının bir başkası tarafından ihlal edilmesi ve kişinin sükununun bozulması halidir. (Tck 116)Fail, konuta veya konutun eklentisine tamamen “rıza dışı” girerek bu suçu işleyebileceği gibi önce rıza ile girip daha sonra mağdurun konuttan ayrılmasını istemesine rağmen konutu terk etmemek suretiyle bu suçu işleyebilir.
Konut dokunulmazlığının ihlali suçunun hukuka aykırılık özelliğini ortadan kaldıran rızanın, hukuken geçerli bir rıza olması gerekir. Kişinin konuta girme konusunda hem rızaen yetkili bir kimse olması hem de açıklanan rızanın hile ve tehdit gibi eylemler ile sakatlanmamış olması gerekir.
Konut Dokunulmazlığı Suçunda Korunan Hukuki Yarar Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 116.maddesinde düzenlenen konut dokunulmazlığı suçuyla korunan hukuki yarar, mülkiyet ve zilyetliğin korunması değil, kişilerin hürriyeti, huzuru ve sükunudur.
Suçun Failinde Özellik Arz Eden Hususlar Nelerdir?
Memur tarafından konut dokunulmazlığının ihlal edilmesi eski Ceza Kanununda ayrı bir suç olarak düzenlenirken yürürlükteki kanununda konut ihlalin bir memur tarafından gerçekleşmesi durumu TCK m.119’da cezada artırım nedeni olarak öngörülmüştür.
Aralarında belli bir ilişki olan kimseler bu suçun faili olamaz. Türk Medeni Kanununa göre eşler aile konutunu birlikte seçerler. Ancak eşler arasında mahkeme tarafından bir ayrılık veya boşanma kararı verilmesi durumunda bu suç, taraflar arasında işlenebilir bir suç haline gelecektir. Ancak henüz boşanma davası sürerken mahkemeden herhangi bir tedbir kararı verilmediği sürece, eğer eşlerden biri henüz konutunu ayırmamışsa eşler ortak konutuna girebilirler.
Aralarında evlilik bulunmadan birlikte yaşayan veya dini nikahla birlikte yaşayan kimseler, birlikte yaşadıkları süreçte karşılıklı konut dokunulmazlığının ihlali suçunu oluşturmazlar. Ancak bu kimseler ayrılmalarına rağmen taraflardan birinin konut dokunulmazlığını ihlal etmesi durumda bu suç gerçekleşecektir.
Aynı konutu paylaşan aile bireyleri de kural olarak bu suçu işleyemezler. Aile bireylerinden kasıt geniş ailedir. Altsoy ve üstsoy aile bireyleri kavramına girdiği gibi evin hizmetçisi veya eve girme izni bulunan şoför dahi aile bireyi sayılır. Aynı konutta yaşamayan aile bireyleri birbirlerine karşı bu suçu işleyebilirler.
Aynı evi veya odayı paylaşan kimseler arasında da konut ihlali suçu oluşmaz.
Konut İhlali Suçunun Nitelikli Halleri Nelerdir?
Fiilin Cebir Veya Tehdit Kullanmak Suretiyle İşlenmesi
Cebir, fiziken zor kullanmak anlamına gelmektedir. Örneğin mağdurun evine girmek için onu ittirmek, kolunu bükmek, vurmak cebirdir. Cebirin süreklilik arz etmesine gerek yoktur. Başlangıçta konuta girmek için mağdurun ilk direncinin kırılması için uygulanması yeterlidir.
Tehdit ise, mağduru kendisi veya yakınlarına zarar vermek konusunda korkutma amacı taşır. Örneğin “eğer kapıyı açmazsan seni öldürürüm” diyerek mağduru tehdit ederek konuta girmek suçun nitelikli halidir.
Suçun Gece Vakti İşlenmesi
Ceza Kanunun “Tanımlar” başlıklı 6. maddesince; Gece vakti deyiminden “güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresi” anlaşılır.Gece vaktinin kanunda cezada artırım nedeni olarak görülmesinin sebebi bireylerin gece vakti daha savunmasız olmasıdır.
Cezada Ağırlaştırmayı Gerektiren Haller Nelerdir?
Suçun Silahla İşlenmesi
Silah kullanımının ağırlaştırıcı hal olarak sayılmasının nedeni, mağdur üzerinde daha fazla korkutucu ve güçlü etkiye sahip olması , failde ise tam aksine daha büyük bir cesaret uyandırması ve suçu daha rahat işlenebilir kılmasıdır. Silahtan anlaşılması gereken sadece ateşli silah değildir. Karşı tarafın gerçek sanarak iradesinin sakatlanmasına neden olan oyuncak silah kullanmak dahi ağırlaştırıcı nedendir. Aynı şekilde bıçak da silah olarak kabul edilir.
Suçun Birden Fazla Kişi Tarafından İşlenmesi
Bu ağırlaştırıcı neden konut ihlalinin en az iki kişi tarafından ihlal edilmesi durumunda geçerlidir. Burada failler arasında bir birlikte hareket etme durumu söz konusu olmalıdır. Ortak iradesi olmayan iki kişinin aynı zaman aralığında konut dokunulmazlığını ihlal etmesi ağırlaştırıcı neden sayılamaz.
Suçun Kamu Görevlisinin Nüfuzunu Kötüye Kullanması Suretiyle İşlenmesi
Bu durumun uygulanabilmesi için öncelikle failin kesinlikle kamu görevlisi olması gerekir. Ancak failin memur olması tek başına yeterli olmayıp kamu görevlisi olmasından faydalanmak ve kolaylık sağlamak amaçlı bunu kullanarak suçu işlemelidir. Örneğin bir polis memurunun mahkeme kararı olmadan kişinin konut dokunulmazlığını ihlal etmesi durumda ağırlaştırıcı neden uygulama alanı bulacaktır.
Suçun, Failin Kimliğinin Açığa Çıkmaması için Tanınmayacağı Bir Kılığa Bürünmesi Suretiyle İşlenmesi
Kişinin kendini tanınmayacak şekilde görüntüsünü tamamen makyaj ,sahte sakal-bıyık, maske , kostüm vs. ile değiştirerek mağdurda daha fazla bir paniğe yol açması suretiyle suçu işlemesidir.
Suçun Var Olan Veya Varsayılan Suç Örgütlerinin Oluşturdukları Korkutucu Güçten Faydalanmak Suretiyle İşlenmesi
Fail, burada arakasında güçlü bir grubun olduğu ve kötülüğün kendisi haricinde birçok kişiden gelebileceği yönünde mağdura yoğun bir korkuya sebebiyet vererek suçu işlemektedir. Ancak failin arkasında olduğunu söylediği örgütün bir suç örgütü olması gerekir. Failin bu örgütün üyesi olmasına gerek yoktur.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu Cezası Nedir?
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu cezası, TCK m.116 bentlerinde suçun işleniş biçimine göre şu şekilde değişmektedir:
(1) Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, ALTI AYDAN İKİ YILA KADAR HAPİS CEZASI ile cezalandırılır.
(2) Birinci fıkra kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine ALTI AYDAN BİR YILA KADAR HAPİS VEYA ADLÎ PARA CEZASINA hükmolunur.
(3) Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.
(4) Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, BİR YILDAN ÜÇ YILA KADAR HAPİS CEZASINA hükmolunur.
Suçun Kovuşturma Usulü Nedir? Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu mağdurun şikayetine bağlı suçtur. Resen soruşturması ve kovuşturması yapılamaz. Ancak suçun nitelikli hali olan “gece vakti” işlenmesi halinde şikayet aranmadan resen soruşturma ve kovuşturması yapılır.
Bu suçta yetkili mahkeme, suç konusu konutun bulunduğu yer mahkemesidir.
Konut dokunulmazlığının ihlali suçunda görevli mahkeme ise suçun şikate tabi olduğu durumlarda Sulh Ceza Mahkemesidir. Resen kovuşturmaya tabi olan gece vakti işlenmesi halinde ise görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
