Evlilik sözleşmesi halk arasında bilinenin aksine Medeni Kanunumuzda mal rejimi sözleşmesi olarak düzenlenmiştir. Taraflar evlenirken aslında bir gün boşanabilecekleri ihtimalini düşünmeseler de maalesef günümüzde boşanmaların artmasıyla birlikte evlilik sözleşmesi gibi sözleşmeler gündeme gelmektedir.
Evlilik Sözleşmesi Nedir?
Evlilik sözleşmesi yani mal rejimi sözleşmesi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 202 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan Kanunun 203 üncü maddesi gereğince taraflar, evlilik öncesinde evlilik sözleşmesi düzenleyebileceği gibi evlilik birliği içinde de bu sözleşmeyi yapabilirler.
Evlilik sözleşmesi içerik olarak sadece evlilik birliğinde edinilen malvarlıklarının boşanma sonrasında nasıl paylaşılacağına ilişkin düzenlemeler içerir. Hemen bu noktada, Medeni Kanunumuzda düzenlenen mal rejimi türlerini incelemek gerekir:
|
4721 Sayılı Kanun Çerçevesinde Mal Rejimi Türleri |
|
|
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi |
Hukukumuzda taraflarca aksine bir mal rejimi seçilmemesi halinde 1.1.2002 yılından itibaren yasal olan mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimidir. Tarafların kişisel malları haricinde edinmiş oldukları mal varlığına eşlerin birlikte hak sahibi olması halidir. |
|
Mal Ayrılığı Rejimi (Evlilik Sözleşmesi) |
Halk arasında evlilik sözleşmesi olarak kastedilen mal ayrılığı rejimi olup; burada mal kimin üzerindeyse boşanma sonrasında da mal o kişide kalmaya devam edecektir. |
|
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi |
Bu rejimde de aslında kısmi bir mal ayrılığı söz konusudur ancak burada dikkat edilmesi gereken husus; mal varlığının eşlerden hangisine ait olduğu tespit edilemeyen durumlarda, mal tarafların paylı mülkiyeti haline gelmektedir. |
|
Mal Ortaklığı Rejimi |
Mal ortaklığı rejiminde ise herhangi bir ayrım gözetilmez. Tarafların kişisel malı olsa dahi boşanırken paylaşıma tabi hale gelir. |
Evlilik Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Mal rejimi sözleşmesi halk arasında bilinen adıyla evlilik sözleşmesi TMK m. 203 gereğince şekil şartı olarak noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.
Kanun hükmünden açıkça anlaşılacağı üzere, tarafların kendi aralarında yapmış oldukları mal rejimine ilişkin sözleşmelerin herhangi bir geçerliliği bulunmamaktadır. Bu nedenle sıkı şekil şartı söz konusu olan bahse konu sözleşmenin noterde yapılması veya nikah işlemleri sırasında yazılı olarak yapılması elzemdir.
Eğer taraflar yasal mal rejimi haricinde başkaca bir mal rejimi seçmeyi düşünmeleri halinde, ileride yaşanması muhtemel sorunların önüne geçmek için bu konuda yetkin ve deneyimli bir aile hukuku avukatından hukuki destek almaları faydalı olacaktır.
Ayrıca Bakınız! Aile ve Boşanma Hukuku Avukatı
Evlilik Sözleşmesi Şartları Nelerdir?
Medeni kanunumuzda geçerlilik şartı olarak noterde yapılması veya nikah işlemlerinde yazılı olarak yapılması gerektiğinden bahsetmiştir. Burada ayrıca bahse konu sözleşmenin ayırt etme gücüne sahip kişiler arasında yapılması gerekmektedir. Eğer 18 yaşından küçük veya kısıtlıların yapması halinde yasal temsilcisinin onayı gerekmektedir.
Mal Ayrılığı (Evlilik) Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Mal ayrılığı sözleşmesi de diğer mal rejimi sözleşmeleri gibi noterde evlenmeden önce veya sonrasında onaylama veya düzenleme şeklinde yapılması gerekir. Sıkı şekil şartına tabidir. Tarafların ayırt etme gücüne sahip, yapılan sözleşmenin hukuki anlam ve sonuçlarını kavrayabilme yetisine sahip olması gerekir.
Taraflardan sadece birinin talebiyle haklı bir sebebin olması halinde hakim kararıyla mal ayrılığı rejimine geçilmesi ise şu şartlarda mümkündür:
- Diğer eşin malvarlığının borca batık olması yahut ortaklıktaki payının haczedilmiş olması,
- Diğer eşin, talepte bulunan eşin veya ortaklığın menfaatlerini tehlikeye atmış olması,
- Diğer eşin, ortaklığın malları üzerinde bir tasarruf işleminin yapılması için gereken rızasını haklı bir neden olmaksızın esirgemesi,
- Diğer eşin, talepte bulunan eşe malvarlığı, geliri, borçları veya ortaklık malları hakkında bilgi vermemesi,
- Diğer eşin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması. Taraflardan biri ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun ise onun yasal temsilcisi de bu duruma istinaden mal ayrılığına karar verilmesini talep edebilir.
Taraflardan birinin haklı sebebi olması halinde mal ayrılığı rejimine geçmesi Türk Medeni Kanununda Olağanüstü Mal Rejimi olarak düzenlenmiştir.
Evlendikten Sonra Mal Ayrılığı Sözleşmesi Yapılabilir mi?
Evlenme anında herhangi bir mal rejimi seçmemeleri halinde edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanacaktır. Ancak taraflar evlendikten sonra da noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılan sözleşme ile mal ayrılığı rejimine geçebilirler. Sözleşme akdedildikten sonra hüküm ifade edeceğinden dolayı bahse konu sözleşmenin geriye yürümesi mümkün değildir.
Evlilik Protokolü (Mal Ayrılığı Sözleşmesi) İçeriğinde Neler Yer Alabilir?
Taraflar arasında herhangi bir mal rejimi sözleşmesi yapılmaması halinde yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olacaktır. Ancak taraflar evlilik öncesinde veya evlendikten sonra mal rejimine ilişkin sözleşme yapmaları halinde; mal ayrılığı rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, mal ortaklığı rejimi gündeme gelecektir.
Bahse konu rejimlerden birini seçmeleri halinde artık taraflar arasında seçmiş oldukları mal rejimi hükümleri uygulanacaktır. Taraflar arasında akdedilen sözleşmede sadece mal rejimine ilişkin düzenlemeler yer alması gerekmektedir. Yani sözleşmede boşanmamız halinde şu kadar nafaka ödenecek, çocuğun velayeti şunda kalacak şeklinde yazılan maddelerin bir geçerliliği bulunmamaktadır.
Mal Ayrılığı Sözleşmesi Nedir?
Taraflar aksine bir anlaşma yapmadığı sürece yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olacaktır. Mal ayrılığı sözleşmesi ise, evlenmeden önce veya sonra noterde mal rejimi türlerinden mal ayrılığını seçtiklerini beyan etmeleri üzerine düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır.
TMK madde 242: “Mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur.” Hükmü gereğince eşler mal ayrılığı sözleşmesini yapmaları halinde, mal kimin üzerindeyse boşanma halinde de mal o kişide kalmaya devam edecektir.
Malların kime ait olduğu tespit edilemediği durumda paylı mülkiyete tabi olur. Burada sadece mal olarak algılanmamalı borçlardan da taraflar kişisel mal varlıkları ile sorumludur. Ancak dikkat edilmesi gereken husus 3. Kişilere karşı sorumluluk konusunda farklı düzenlemeler mevcuttur.
Mal Ayrılığı Sözleşmesi Nasıl İptal Edilir?
Tarafların seçmiş oldukları mal rejiminden dönmeleri her zaman mümkündür. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus; tarafların seçmiş oldukları yeni mal rejimi geçmişe etkili olarak geçerlilik sağlamaz. Yani taraflar evlendiklerinde yasal mal rejimine tabi iken aradan yıllar geçtikten sonra yapacakları mal ayrılığı sözleşmesi ile geçmişe dönük olarak mal rejimine ilişkin düzenlemeler yapamazlar.
Yapmış oldukları sözleşme, bundan sonraki malvarlıklarını kapsayacaktır. Taraflar arasında evliliğin son bulması ile de artık evlilik sözleşmesinin hükmü kalmayacaktır. Taraflar arasında mal rejimine dair yapılan sözleşme irade sakatlığı, yanılma gibi hallerin varlığı halinde 1 yıl içinde sözleşmenin iptali için dava açılması gerekir. Bu sözleşme noterde yapılacağı için bu durumun ispatında kuvvetli belgelere ihtiyaç duyulur.
Evlilik Sözleşmesi Örneği
EVLİLİK PROTOKOLÜ
TARAFLAR:
1) (Ad, Soyadı, Adres, T.C. Kimlik Numarası)
1) (Ad, Soyadı, Adres, T.C. Kimlik Numarası)
Yukarıda adları yazılı olan taraflar, …/…/… tarihinde evleneceklerdir. İşbu sözleşmeyi ise evlilik akdi gerçekleşmeden evvel, herhangi bir baskı olmaksızın, özgür iradeleri doğrultusunda imza altına almışlardır. Taraflar, imza altına aldıkları bu sözleşme çerçevesinde evlilik birliğini sürdürmeyi aşağıda adları ve imzaları bulunan şahitler huzurunda taahhüt etmişlerdir.
SÖZLEŞME MADDELERİ
1 – ) Yukarıda kimlik bilgileri yazılı bulunan biz. …/…/… tarihinde gerçekleşecek evlilik akdi öncesinde bu sözleşmeyi hür irademizle imzalamış ve evlilik birliğimiz süresinde bu sözleşmeye kayıtsız koşulsuz tabi olacağımızı beyan etmiş bulunuyoruz.
2 – ) İşbu sözleşme sonucunda; evlilik akdi gerçekleştikten sonra taraflar … ili … ilçesinde … adresinde mevcut olan taşınmazı aile konutu olarak kullanacaklardır. Ortak konuta dair vukua gelen bilumum uyuşmazlıksa 4721 sayılı Kanun hükümleri kapsamında çözüm bulacaktır.
3 – ) Düğün alışverişi olarak yapılacak her türlü masraf erkek tarafına aittir. Fakat nişan ve söz merasimleri çerçevesinde yapılacak masraflardan kız tarafı sorumludur.
4 – ) İmza altına alınan sözleşme uyarınca evlendikten en az iki yıl boyunca taraflar ortak çocuk sahibi olmayacaktır.
5 – ) Ortak çocuğun doğumu … Hastanesi’nde gerçekleşecek olup doğuma ve hamileliğe dair masrafların tamamından eşler eşit olarak sorumlu olacaktır.
6 – ) Taraflar müşterek çocuğun adı da dahil olmak üzere çocuğa dair her türlü kararı beraber alacaktır. Çocuk hakkında verilen kararlarsa çocuğun 18 yaşına gelmesiyle sona erecektir.
7 – ) Tarafların evlilik öncesinde edinmiş olduğu her türlü taşınmaz ve taşınır mal eşlerin bizzat kendisine aittir. Diğer eş bu mallara ilişkin olarak evlilik birliğinden doğan herhangi bir hak talebinde bulunmayacaktır.
8 – ) Fakat evlilik birliği dahilinde edinilen bilumum mal ve alacaksa tarafların evlilik tarihlerinden itibaren “Edinilmiş Mallara Katılma” rejimine tabi tutulacaktır.
9 – ) Evlilik birliği devam ederken taraflardan biri diğer tarafı aldatırsa aldatılan tarafın ortak konutu terk etmek ve evlilik birliğini sona erdirme hakkı mahfuzdur. Ayrıca aldatan taraf açılacak boşanma davası sonucunda istenilecek tazminat ve nafaka miktarlarını kayıtsız ve koşulsuz kabul edecektir.
10 – ) İşbu sözleşme, … olmak üzere, … adresinde ve …/…/… tarihinde düzenlenmiş olup aşağıda isimleri yazılı olan şahitler huzurunda taraflarca imzalanmıştır.
TARAF TARAF
Adı Soyadı Adı Soyadı
Kaynak:
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu
