Cezalar, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu ile birlikte “Türk Ceza Adalet Sistemi”ni oluşturan üç temel yasadan biridir. İlgili kanun gereğince, cezalar ve güvenlik tedbirlerinin infazı ile ulaşılmak istenen amacı, önleme ve yeniden topluma kazandırma olarak iki başlık altında toplayabiliriz.
Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin Önleme Amacı
Suç zaten işlenmiş olduğu için cezalandırma geleceğe dönüktür. Amaç yeniden suç işlenmesine engel olmaktır. Cezaların önleme amacı, genel önleme ve özel önleme olarak bir ayrıma tabi tutulur. Suçu işleyen kişiye tck’daki cezaların verilmesi, ilgili suçun işlenmesi halinde uygulanan yaptırımı göstererek, suçu işlememiş olan toplumun diğer bireyleri üzerinde genel önleyici etkisini gösterecektir. Özel önleme etkisi ise bizzat suçlu üzerindeki etkisidir.
İnfazın Yeniden Topluma Kazandırma Amacı
Tck’daki cezalar ya da güvenlik tedbirinin infaz edilebilmesi için kesinleşmiş bir mahkeme kararının bulunması gerekir. Kesinleşen cezanın infazındaki hedef ödetme değildir. Hükümlüyü hapishaneye kapatarak toplumdan uzaklaştırmak infaz hukukunun amacından uzaktır. İnfaz sistemiyle ulaşılmak istenen asıl amaç, hükümlüyü, faydalı bir birey olarak topluma yeniden kazandırmaktır. Bu amaçla oluşturulan sistemlerden biri de denetimli serbestliktir.
cezalar
Denetimli Serbestlik
Denetimli serbestlikte hedeflenen, kişinin(hükümlünün) yeniden suç işlemesinin önlenmesi amacıyla, suç işlemeye sebep olan davranışlarının düzeltilmesi; infaz kurumundan salınan kişilerin takip edilmesi, çeşitli bağımlılıkları olanların rehabilitasyonu, mağdurun zararının giderilmesi ve böylelikle toplumun korunmasıdır.
Özgürlüğü Bağlayıcı Ceza İlamlarının İnfazı Ve İnfaz Sistemleri
İnfazın sözlük anlamı, bir kararı, bir yargıyı yerine getirme, uygulama, yürütümdür. Mahkemelerce verilerek kesinleşen, ceza ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesi olarak da tanımlanabilir. Mahkeme de kanaatini verdiği hükümde belirtir. Hükümde; mesele, sonuç ve gerekçe unsurları bulunur.
Ceza yerine ya da cezayla beraber sanık hakkında güvenlik tedbirine de hükmedilebilir. Güvenlik tedbirleri TCK 53 ve devamında yer almaktadır.
İlamların İnfazında Yetkili Mercii, Özgürlüğü Bağlayıcı Ceza İlamlarının İnfazı
İnfaz yetkisi cumhuriyet savcılarına verilmiştir. CGTİHK m.5’e göre “Mahkeme kesinleşen ve yerine getirilmesini onayladığı cezaya ilişkin hükmü Cumhuriyet Başsavcılığına gönderir. Bu hükme göre cezanın infazı Cumhuriyet Savcısı tarafından izlenir ve denetlenir.
Hükümlünün ikamet yerine bakılmaksızın, kesinleşen ilamlar hükmü veren mahkemenin bulunduğu yer savcılığına tevdi olur. Hükmün yerine getirilmesi bu yer cumhuriyet savcılığınca takip edilir. Mahkemelerden savcılığa verilen ilamlar infaz defterine kaydedilir. İnfaz defteri cumhuriyet başsavcılıklarında tutulur.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası nedir? İnfazı Nasıl Yapılır?
Bilindiği gibi TCK yürürlüğe girmeden önce idam cezası yürürlükten kaldırılmıştır. TCK’da ölüm cezasına yer verilmemiştir. Onun yerine ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası getirilmiştir. Bu ceza hükümlünün hayatı boyunca devam eder. Genel olarak şu esaslara göre infaz edilir: Hükümlü
-Tek kişilik odada barındırılır
-Günde bir saat açık havaya çıkma ve spor yapma hakkı tanınır
-Kurum idare ve gözlem kurulunun uygun gördüğü hâllerde ve onbeş günde bir kez olmak üzere eşi, altsoy ve üstsoyu, kardeşleri veya vasisi ile süresi on dakikayı geçmemek üzere telefon görüşmesi yapabilir
-Eşi, altsoy ve üstsoyu, kardeşleri ve vasisi, belirlenen gün, saat ve koşullar içerisinde on beş günlük aralıklarla ve günde bir saati geçmemek üzere ziyaret edebilirler
-Hiçbir suretle kurum dışında çalıştırılamaz ve kendisine izin verilmez
Müebbet hapis cezası nedir?
Müebbet hapis cezası, dava zamanaşımı, ceza zamanaşımı yönünden ve infaz rejimi yönünden ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasından farklıdır. Kural olarak yaşam boyunca yani ölene kadar devam eder. Fakat ceza sistemi, bir hükümlünün yeniden özgürlüğüne kavuşabilme umudunun bulunması gerektiği şeklinde dizayn edilmiştir. Bu cezaya mahkum edilmiş olanlar, 24 yılını geçirmiş olmak ve diğer şartları da sağlamakla koşullu salıverilirler. Müebbet hapis cezası, hükümlünün hayatı boyunca devam eder. Bu ceza, süreli hapis cezasına uygulanan infaz rejimine göre infaz edilir.
Süreli Hapis Cezaları nedir?
Süreli hapis cezası, kanunen aksi belirtilmediği sürece, bir aydan az, yirmi yıldan fazla olamaz. Ancak kanunda suçun cezasının alt ve üst sınırları gösterilmişse, bu gösterilen sınırlar arasında bir cezaya hükmedecektir.
Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımların İnfazı
Suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlendiği özelliklere göre mahkemece belirlenen yaptırım şekilleridir.
Kısa Süreli Hapis Cezası Yerine Hükmedilen Adlî Para Cezasının İnfazı
Hapis cezasına seçenek olarak mahkemece belirlenen adlî para cezası, hükümde yer alan para miktarı Devlet Hazinesine ödenerek yerine getirilir. Kesinleşen adlî para cezasını içeren ilâm, Cumhuriyet başsavcılığına verilir. Cumhuriyet savcısı hapis cezasından çevrilen adlî para cezasının otuz gün içinde ödenmesi için hükümlüye bir ödeme emri tebliğ eder. Hükümde, adlî para cezası takside bağlanmamış ise, otuz günlük süre içinde adlî para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine imkan sağlanır.
Hükümde adlî para cezası takside bağlanmış ise kararda belirtilen süreye göre infaz edilir. Otuz gün içinde ilk taksidin ödenmemiş olması hâlinde, durum mahkemeye bildirilir, kararda yer almamış olsa bile Cumhuriyet savcısının talebi üzerine hükmü veren mahkemece kısa süreli hapis cezasının tamamen infazına, sonraki bir taksitin ödenmemiş olması hâlinde ise kısmen infazına karar verilir ve bu karar derhâl infaz edilir.
Hükümde, adlî para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık süre içinde adlî para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine izin verilir. İlk taksitin süresinde ödenmemesi hâlinde, verilen ikinci takside ilişkin izin hükümsüz kalır.
Ödenmeyen adlî para cezası, Cumhuriyet savcısının kararı ile gösterilen gün karşılığı miktar esas alınarak hapse çevrilir.
Adlî para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yılı geçemez. Birden fazla hükümle adlî para cezalarına mahkûmiyet hâlinde bu süre beş yılı geçemez.
Gün karşılığı olarak miktarı belirtilmeyen ilâmlardaki adlî para cezaları ödenmemesi hâlinde Cumhuriyet başsavcılığınca bir gün karşılığı yüz Türk Lirası hesabı ile hapse çevrilir.
Mağdurun Veya Kamunun Uğradığı Zararın Giderilmesi Yaptırımının İnfazı
Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın giderilmesi, suç nedeniyle uğranılan zararın aynen iade edilmesi, suçtan önceki hâle getirilmesi veya tazmin edilmesi suretiyle tamamen giderilmesi şeklinde yerine getirilir
Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme Yaptırımının İnfazı
Bir eğitim kurumuna devam etme yaptırımının infazı, hükümlünün mahkeme kararıyla en az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla gerektiğinde barınma imkanı da bulunan eğitim kurumunda eğitime tabi tutulması suretiyle yerine getirilir.
Belirli Yerlere Gitmekten Veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma Yaptırımının İnfazı
Belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanma yaptırımının infazı, hükümlünün mahkeme kararıyla mahkum olduğu hapis cezasının yarısından, bir katına kadar süreyle belirli yerlere gitmekten ya da belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanması şeklinde yerine getirilir.
Ehliyet Ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek Ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma Yaptırımının İnfazı
Ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması ile belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanma yaptırımının infazı, mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, hükümlünün ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanması şeklinde yerine getirilir.
Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırma Yaptırımının İnfazı
Kamuya yararlı bir işte çalıştırma; hükümlünün, bir kamu kurumu veya kuruluşunda belirli hizmetlerde, mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla ücretsiz olarak çalıştırılmasıdır.
Hükmedilen seçenekli yaptırımın hükümlünün elinde olmayan nedenlerle yerine getirilememesi durumunda, yaptırım, hükmü veren mahkemece değiştirilir.
ERTELEME
Ertelenen Hapis Cezalarının İnfazı
Hapis cezası veya cezaları ertelenen hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, hâkimin uyarısına rağmen uymamakta ısrar etmesi nedeniyle; ertelenen hapis cezasının kısmen veya tamamen kurumda çektirilmesine karar verilmesi hâlinde, ceza durumlarına uygun kurumlarda çektirilir. Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulmuşsa, koşul gerçekleşinceye kadar durumlarına uygun kurumlarda, cezanın infazına devam edilir. Koşulun yerine getirilmesi hâlinde, hâkim kararıyla hükümlü kurumdan derhâl salıverilir.
Hapis Cezasının İnfazının Hastalık Nedeni İle Ertelenmesi
Akıl hastalığına tutulan hükümlünün cezasının infazı geriye bırakılır ve hükümlü, iyileşinceye kadar 5237 sayılı kanununda belirtilen sağlık kurumunda koruma ve tedavi altına alınır. Sağlık kurumunda geçen süreler ceza infaz kurumunda geçmiş sayılır. Diğer hastalıklarda cezanın infazına, resmî sağlık kuruluşlarının hükümlülere ayrılan bölümlerinde devam olunur. Geri bırakma kararı, Adlî Tıp Kurumunca düzenlenen ya da Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan rapor üzerine, infazın yapıldığı yer Cumhuriyet başsavcılığınca verilir. Geri bırakma kararı, hükümlünün tâbi olacağı yükümlülükler belirtilmek suretiyle kendisine ve yasal temsilcisine tebliğ edilir. Hükümlünün geri bırakma süresi içinde bulunacağı yer, kendisi veya yasal temsilcisi tarafından ilgili Cumhuriyet başsavcılığına bildirilir. Hapis cezasının infazı, gebe olan veya doğurduğu tarihten itibaren altı ay geçmemiş bulunan kadınlar hakkında geri bırakılır.
Hükümlünün İstemiyle İnfazın Ertelenmesi
Üç yıl ve daha az süreli hapis cezalarının derhâl infazının, hükümlü veya ailesi için mahkûmiyetin amacı dışında ağır bir zarara neden olacağı anlaşılırsa, hükümlünün istemi üzerine infazı Cumhuriyet başsavcılığınca ertelenebilir. Erteleme süresi altı ayı geçemez.
Üç yıl ve daha az süreli hapis cezaları; hükümlünün yüksek öğrenimini bitirebilmesi, ana, baba, eş veya çocuklarının ölümü veya adı geçenlerin sürekli hastalık veya malûllükleri nedeniyle ailenin tarım topraklarının işlenebilmesinin olanaksız hâle gelmesi veya hükümlünün hastalığının sürekli bir tedaviyi gerektirmesi gibi zorunlu ve çok ivedi hâllerde, Cumhuriyet başsavcılığınca altı ayı geçmeyen sürelerle ara verilerek infaz edilebilir. Ancak bu ara verme iki defadan fazla olamaz. Erteleme isteminin kabulü, güvence gösterilmesine veya diğer bir koşula bağlanabilir.
Tck’daki hapis cezaları, para cezaları ve diğer sorularınız için Avukat iletişim linkini kullanabilirsiniz.
