Günümüzde boşanma davalarının sebeplerinden en sık şekilde karşılaşılanı genelde taraflar arasındaki şiddetli geçimsizliktir. Bu geçimsizliğe eşlerin birbirine olan sosyal, ekonomik, psikolojik ve daha birçok konudaki tutumu sebep olabilmektedir. Psikolojik şiddet de evlilik birliğini bitme noktasına getiren önemli unsurlardan biridir. Bu yazımızda psikolojik şiddet nedir, boşanma aşamasında psikolojik şiddet nasıl ispatlanır gibi konulara değinilmiştir.
Boşanma Davasında Psikolojik Şiddet ve İspatı
Psikolojik şiddet, kısaca taraflardan birinin diğerini duygusal olarak kötü hissettirmesi, aşağılaması ve kötü etkilemesi veya duygusal istismar olarak tanımlanabilir. Şiddet denince akla gelen ilk hususlardan olmasa da psikolojik şiddet de bireyler üzerinde en az fiziksel, cinsel ve diğer şiddet türleri kadar hasara sebep olabilmektedir.
Boşanma davasının dilekçeler aşamasında her iki taraf da iddia ve beyanlarını mahkemeye sunarlar. Bu beyanları arasında boşanmak isteme sebeplerine yer verirler. Elbette ki boşanma sebebi olarak ileri sürülen hususlar, o hususu iddia eden taraflarca kanıtlanmalıdır. Aksi halde iddia eden taraf, işbu iddiasını kanıtlayamamış olacaktır.
Eşin Psikolojik Şiddeti
Evlilik birliği içinde tarafların birbirine karşı sadakat, ilgi, sevgi, saygı yükümlülüğü devam ederken eşlerden birinin diğerine karşı bu yükümlülüklere ters düşecek şekilde davranışlarda bulunması psikolojik şiddet olarak değerlendirilebilir. Eşine karşı herhangi bir şiddet türünü uygulayan taraf ağır kusurludur. Eşlerin birbirine karşı uyguladıkları psikolojik şiddet ise her iki tarafı da evlilik birliğinin bitme noktasına gelmesinde kusurlu hale getirecektir.
Psikolojik Şiddet Boşanma Nedeni midir?
Taraflardan birinin diğerine herhangi bir şiddet uygulaması elbette ki boşanma sebebi olarak değerlendirilir. Hayatlarını birlikte, aynı evde sürdüren kişilerin huzur ve mutluluk içinde yaşamak istemeleri doğal bir hak ve beklentidir. Bu nedenle eşlerden birinin diğerine karşı evlilik birliğini çekilmez hale getirecek tutum ve davranışlarda bulunması haklı boşanma sebebi olarak kabul edilir. Örneğin böyle bir durumda pek kötü muamele veya onur kırıcı davranış nedenlerine dayanılarak boşanma davası ikame edilebilir. Yargıtay içtihatlarına göre de psikolojik şiddet boşanmak için geçerli bir neden olarak kabul edilmektedir.
YARGITAY 2. HUKUK DAİRESİ E. 2022/1955 K. 2022/3756 “Yapılan yargılama ve toplanan delillerden ve tanık beyanlarından davalı erkeğin davacı kadına karşı evlilik birliği boyunca süregelen psikolojik şiddet uyguladığının ve feragatle neticelenen boşanma davasından sonra da devam eden şekilde eş ve çocuklarla ilgilenmediğinin ve birlik görevlerini yerine getirmediğinin anlaşılmasına göre, evlilik birliğinin sona ermesine sebep olan olaylarda davalı erkeğin tamamen kusurlu olduğu anlaşılmakla buna dayalı olarak davanın kabulü gerekirken, hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm verilmesi doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir.”
Evlilikte Psikolojik Şiddet Suç mu, Cezası Nedir?
Psikolojik şiddetin, evlilik birliğinin bitmesine sebep olacak nitelikte bir kötü muamele olduğunun kabulüyle beraber Türk Ceza Kanununda psikolojik şiddet uygulamanın suç olduğunu direkt olarak belirten bir kanun maddesi yer almamaktadır.
Ancak ilişkide kendisini psikolojik şiddet olarak gösteren davranışlar, Türk Ceza Kanununda yer alan hakaret, tehdit, şantaj, kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma, özel hayatın gizliliğini ihlal, intihara yönlendirme gibi birçok suç biçiminde karşımıza çıkabilmektedir. Tüm bu suç türleri, kendine özgü özelliklere ve cezai sonuçlara sahip olduğundan somut olayların avukat marifetiyle bizzat incelenmesi ve akabinde bir sonuca varılması gerekmektedir.
Kocasından Psikolojik Şiddet Gören Kadın Ne Yapmalı?
Bir kadının ilişki yaşadığı bir erkekten gördüğü şiddet, kadına yönelik şiddet veya aile içi şiddet olarak tanımlanmaktadır. Eşinden gördüğü psikolojik şiddetten yakınan kadın, evliliğini sonlandırmak amacıyla boşanma davası açabilir; somut olayın cezai boyutunun olmasını istiyorsa suç duyurusunda bulunabilir veya ilgili yerlerden destek talebinde bulunabilir.
Adalet Bakanlığı’na bağlı Alo 183 hattı, şiddete uğrayan ya da uğrama tehlikesi bulunan ve desteğe gereksinimi olan kişilere psikolojik, hukuki ve ekonomik alanda danışmanlık sunmakta ve yararlanabilecekleri hizmet kuruluşları konusunda bilgi vermektedir. Kişiler, gerektiği takdirde Alo 183 hattına bağlanarak destek talep edebilmektedir.
Olayların hukuki boyutunda, örneğin boşanma davasında, gerekli işlemlerin gerekli zamanlarda yapılmaması neticesinde “affetmiş sayılma” hususu nedeniyle hak kaybı yaşanması ihtimali gündeme gelecektir. Cezai yaptırımlar konusunda ise belirli şikâyet süreleri olduğundan yine bu süreler kaçırılmamalı; tüm işlemler kanunda belirtilen süre zarfları içinde gerçekleştirilmelidir. Hukuki ve cezai işlemlerin gerçekleştirilmesi ve sürecin baştan sona gerektiği gibi takip edilmesi amacıyla alanında uzman bir avukattan yardım alınması gerekmektedir.
Psikolojik Şiddet Boşanma Davasında Nasıl İspat Edilir?
Psikolojik şiddet, fiziksel şiddet kadar gözle görünür olmadığından ne yazık ki ispatı da o kadar kolay olmamaktadır. Fiziksel şiddete uğrayan kişi, hastaneye veya polise başvurarak darp raporu alabilirken kişinin manevi bütünlüğüne, duygu durumuna yapılan haksız hareketleri kanıtlamak her zaman mümkün değildir. Boşanma davalarında psikolojik şiddet gördüğünü iddia eden taraf, bu iddiasını genellikle tanık beyanlarıyla (komşu, akraba, müşterek çocuklar), mesajlaşma kayıtlarıyla veya sosyal medya mesaj kayıtları ile kanıtlayabilir.
Boşanma davasında ileri sürülen vakıaların ispatlanması büyük önem taşımaktadır. Taraflardan birinin diğerine psikolojik şiddet uyguladığını iddia etmek yeterli olmayacak; aynı zamanda bu iddianın somut verilerle kanıtlanması da gerekecektir. Aksi halde ispatlanamayan iddialar hükme esas alınamayacaktır. Aşağıda yer alan Yargıtay kararında bu durum açıkça görülmektedir.
YARGITAY 2. Hukuk Dairesi 2016/13379 E. 2018/3650 K. “Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle mahkemece davacı-davalı erkeğe kusur olarak yüklenilen alkollü şekilde eve gelme vakıasının duyuma dayalı beyanlar olması ve eşini korkutarak duygusal şiddet uygulama vakıasının ise ispatlanamadığından iddia edilen bu vakıaların erkeğe kusur olarak yüklenemeyeceği, yine de boşanmaya sebebiyet veren diğer vakıalara göre erkeğin ağır kusurlu olduğunun anlaşılmasına göre, davacı-davalı erkeğin aşağıdaki bent kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yersizdir.”
Evlilikte Psikolojik Şiddet Örnekleri
Evlilik birliği içerisinde kişiye kendisini yetersiz, kötü veya yalnız hissettiren tüm davranışlar psikolojik şiddet örneği olarak nitelendirilebilir. Şüphesiz ki taraflar evlilik birliğinde birbirine saygı, sevgi, güven ve ilgi duymalı ve birbirlerini desteklemelidir. Bunun aksi yöndeki davranışlar, taraflardan birinin kendine olan güvenini sarsabilir; ona kendisini kötü hissettirebilir. Bu davranışlardan bazıları aşağıdaki gibidir.
- Umursamazlık,
- İlgisizlik – ihmal,
- Sevgisizlik,
- İhtiyaçlarını karşılamamak,
- Gereğinden fazla eleştiri,
- Küçük düşürmek – utandırmak,
- Azarlamak,
- Uzun süre küsmek,
- Tehdit – hakaret – şantaj,
- Yalan söylemek,
- İletişim kurmamak – yok gibi davranmak.
Sıkça Sorulan Sorular
Boşanmada Psikolojik Şiddet Nasıl İspat Edilir?
Boşanma davasında karşı taraftan psikolojik şiddet gördüğünü iddia eden taraf, bu iddiasını evlilik birliği içinde yaşanan olumsuzluklara şahit olduğunu düşündüğü kişileri tanık göstererek kanıtlayabilir. Evlilik sürecinde yaşanan şiddete tanıklık edebilecek kişiler; komşular, akrabalar, arkadaşlar, müşterek çocuklar olabilir. Tanıklık yapacak kişilerin tamamen gerçeğe uygun beyan vermesi önemlidir. Boşanma davasında psikolojik şiddet durumu, tanık delili dışında taraflar arasında geçen mesajlaşma kayıtları ile de kanıtlanabilir.
Eşinden Psikolojik Şiddet Gören Kadın Nereye Başvurmalıdır?
Eşinden psikolojik şiddet gördüğünü iddia eden kadın, boşanmak istiyorsa ivedilikle hukuki işlemleri başlatmalıdır. Söz konusu psikolojik şiddet Türk Ceza Kanununda yer alan suç şekillerine dönüşmüş ise suç duyurusunda bulunma imkânı da gündeme gelebilir. Bunlar dışında psikolojik veya başka bir tür şiddet gören kadın, kendisine en yakın jandarma, polis, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi, Cumhuriyet Başsavcılığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlüğüne veya şehrindeki kadın dayanışma örgütlerine başvurabilir.
Aile İçi Psikolojik Şiddet Nereye Şikâyet Edilir?
Aile içi şiddet gören kişi, kendisine en yakın jandarma, polis veya Cumhuriyet Başsavcılığına başvurabilir. Şiddete uğrayan kişi ayrıca Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattını veya Aile, Kadın, Çocuk ve Engelli Sosyal Danışma Hattını (Alo 183) arayabilir. Bununla beraber şiddet mağdurları, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, sivil toplum kuruluşları, belediyeler, kaymakamlıklar ve valiliklerden de yardım talep edebilmektedir.
Aile İçi Psikolojik Şiddet Boşanmada Sebep midir?
Aile içinde yaşanan psikolojik şiddet, evlilik birliğini ve ortak yaşamı çekilmez hale getireceğinden boşanma nedeni olarak değerlendirilmektedir. Ayrıntılı bilgi ve hukuki destek için bir ihtisas sahibi bir boşanma avukatı yardımına müracaat edilmesi önerilir.
