Türk Medeni Kanunu mehir ile ilgili bir düzenleme yapmamakla birlikte bu alacağı yasaklamamıştır. Yargıtay içtihatlarında mehir, bağışlama vaadi sözleşmesi olarak kabul edilmektedir. Boşanma davası ile mehir alacağı talep edilebilir.
Boşanma davası ile mehir alacağının talep edilebilmesi için mehir senedinin geçerli bir şekilde düzenlenmiş olması gerekmektedir. Mehir senedinin geçerli olabilmesi için bağışlama vaadi sözleşmesinin geçerlilik şartlarına uygun olarak hazırlanması gerekmektedir.
Mehir Nedir?
Mehir, İslam Hukuku’nda düzenlenmiştir. İslam Hukuku’na göre mehir, dini nikah esnasında erkek eşin birtakım şeyleri kadın eşe vermeyi taahhüt etmesidir. Bu nedenle mehir, erkek eşin dini nikah esnasında, evlilik sürecinde ya da evliliğin sonlanması durumunda kadın eşe bir miktar para ya da ekonomik değeri olan şeyi hediye etmesidir.
Mehir adı altında erkek eşin taahhüt ettiği şey ekonomik değeri olan bir mal, para, altın, mücevher vb. şeyler olabilir. İslam hukukuna göre mehir alacağı evlilik şartı değil evliliğin sonucudur. Mehrin kural olarak erkek eş tarafından bizzat kadın eşe verilmesi gerekmektedir.
Dini nikah esnasında iki türlü mehir kararlaştırılır. Evlenme esnasında kadın eşe peşin olarak verilen mehir, mihr-i muaccel olarak adlandırılır. Evliliğin devamında ya da sonlanması ile verilmesi taahhüt edilen mehir ise mihr-i müecceldir. Ödenmesi sonradan taahhüt edilen mihr-i müeccel vadesi gelmeden talep edilemez. Mihr-i müeccelin vadesi taraflar arasında belirlenmemiş ise borç, en geç erkek eşin ölümünde ya da boşanma ile muaccel hale gelir.
Mehir Senedi Nasıl Düzenlenir, Şekil Şartları Nelerdir?
Mehir senedi Türk Medeni Kanununda düzenlenmemiştir. Yargıtay kararlarına bakıldığında ise mehir senedinin bağışlama vaadi sözleşmesi şeklinde düzenlenmesi gerektiği içtihat edilmiştir. Bu nedenle mehir senedi, bağışlama vaadi sözleşmesinin geçerlilik şartlarına tabi tutulmuştur. Mehir senedinin geçerli olabilmesi için:
- Mehir senedinin yazılı olarak düzenlenmiş olmalıdır.
- Bir miktar parayı ya da ekonomik değeri olan eşyayı vermeyi taahhüt eden erkek eşin mehir senedinde imzası olmalıdır.
- Mehir olarak bir taşınmazın devri taahhüt edilmiş ise geçerli olabilmesi için bu senedin noterde resmi şekilde düzenlenmesi ve imzalanması gerekmektedir.
- Mehir senedinde, mehre konu olan para, altın, eşya vb. şey açıkça yazılmalıdır.
Yukarıda da açıklandığı üzere mehir senedi yazılı olma şartına tabidir. Sözlü olarak yapılan mehir vaatlerinin hukuken bir geçerliliği yoktur. Fakat sözlü olarak anlaşılmış ve erkek eş borcunu ödememiş ise mehir geri istenemez.
Mehir Alacağının Türk Hukukundaki Yeri
Türk Hukuk Sisteminde Mehir alacağı yönünden bir düzenleme bulunmamaktadır. Yargıtay mehir alacağına ilişkin yapılan anlaşmaları Türk Borçlar Kanununda düzenlenmiş olan bağışlama vaadi sözleşmesi ile değerlendirmektedir. Yargıtay’ın mehir alacağının hukuki niteliğinde tam bir görüş birliği olmasa da mehir senedinin yazılı ve imzalı olması halinde ispat vasıtası olarak geçerli bir delil olarak kabul ettiği görülmektedir.
Boşanma Davasında Mehir Alacağı İstenebilir mi?
Eşler arasında mehir senedi düzenlenmiş ise kadın eş boşanma davası ile bu senetten doğan alacağını talep edebilir. Kadın eşin boşanma davası ile mehir senedinden doğan alacağını talep edebilmesi için mehir senedinin geçerli olarak düzenlenmiş olması gerekmektedir.
Dolayısıyla boşanma ile mehir alacağını talep eden kadın eşin elinde yazılı bir mehir senedinin var olması ve mehir borcu altına giren erkek eşin bu senette imzasının bulunması şarttır. Aksi takdirde mehir senedi geçersiz olur. Mehir senedinden kaynaklı alacak, boşanma davası ile açılabilir. Boşanma davasına bakan mahkeme mehir senedinden kaynaklı talep kısmını tefrik ederek dosyaya bakmaya devam eder.
Mehir Senedine Bağlı Alacak Davası Nasıl Açılır?
Mehir alacağına ilişkin davalar boşanma davası ile açılabileceği gibi boşanma davasından ayrı bir şekilde alacak davası olarak da açılabilir. Boşanma davaları mahiyeti itibariyle karışık ve uzun olduğundan, mehir alacağından kaynaklı davaların ayrı bir dava olarak açılması daha yerinde olacaktır.
Mehir senedine bağlı alacak davası her ne kadar boşanma davası ile açılabilir olsa da bu davalar boşanma davasından tefrik edilerek ayrı bir esasa kaydedilir. Böylece süreç daha da uzun olur. Boşanma davasından ayrı olarak açılan mehir alacağı davalarında görevli mahkeme Asliye hukuk Mahkemeleridir.
Usulüne uygun olarak düzenlenmiş bir mehir senedine dayalı olarak asliye hukuk mahkemesinde alacak davası açılabilir. Yargıtay, mehr-i müeccelin sözleşmeden kaynaklı bir alacak olduğunu, bu nedenle görevli mahkemenin asliye hukuk mahkemesi olması gerektiği yönünde kararlar da vermektedir.
Mehir Davası Nerede ve Ne Zaman Açılabilir?
Mehir alacağından kaynaklı davalar, boşanama davasından ayrı olarak açılacak ise, davalının yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde açılır. Mehir alacağı talebi boşanma davası ile talep edilecek ise boşanma davasının görüldüğü mahkeme, mehir alacağına ilişkin talep kısmını tefrik ederek davaya bakmaya devam eder.
Mehir senedinden kaynaklı davalar, alacak davası olduğundan Türk Borçlar Kanunu gereğince zamanaşımına tabidir. Mehir alacağı davaları genel zamanaşımı olan 10 yıllık zamanaşımına tabidir. 10 yıllık zamanaşımı boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren işlemeye başlar. Alacaklı olan kadın eş 10 yıllık süre içerisinde mehir senedinden kaynaklı alacağını talep etmez ise bu alacak zamanaşımına uğrar.
Sıkça Sorulan Sorular
Boşanmada Mehir İstenebilir mi?
Mehir alacağı boşanma davası ile talep edilebilir. Boşanma davası ile mehir alacağının talep edilebilmesi için mehir senedinin, yazılı olarak düzenlenmiş olması ve senette mehir vermeyi taahhüt eden erkek eşin imzasının bulunması şarttır. Aksi takdirde mehir alacağı boşanma davası ile talep edilemez.
Mehir Alacaklarında Zamanaşımı Nedir?
Mehir alacağı Türk Borçlar Kanununda belirlenen genel zamanaşımı süresi olan 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. 10 yıllık zamanaşımı süresi mehir alacağı davalarında boşanma davasının kesinleştiği tarihten sonra işlemeye başlar. 10 yıllık süre içerisinde mehir senedinden kaynaklı alacak talep edilmez ise mehir alacağı zamanaşımına uğrar.
Mehir Alacağı Nasıl Talep Edilir?
Mehir alacağının nasıl talep edileceği mehir senedinin düzenlenme şekline göre değişmektedir. Söz konusu alacak için asliye hukuk mahkemesinde alacak davası açılmalıdır. Kadın eşin elinde usulüne uygun olarak düzenlenmiş mehir senedi mevcut ise ilamsız icra takibi başlatabilir. Kadın eş eğer isterse boşanma davası ile birlikte de mehir alacağını talep edebilir.
Mehir Senedinin Geçerlilik Süresi Nedir?
Mehir senedinin geçerlilik süresi boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 10 yıldır. Eğer kadın eş boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içerisinde mehir senedinden kaynaklı alacağı için dava açmaz ise mehir senedinden kaynaklı olan alacağı zamanaşımına uğrar.
Mehir Senedine Bağlı Alacak Davalarında Hangi Mahkeme Görevli ve Yetkilidir?
Kadın eş boşanma davası ile mehir senedinden kaynaklı alacağını talep etmiş ise yetkili mahkeme boşanma davasının görüldüğü yer mahkemesi olur. Görevli mahkeme ise aile mahkemesidir.
Mehir senedine bağlı alacak davası boşanma davası haricinde açılacak ise yetkili mahkeme davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme ise asliye hukuk mahkemeleridir.
Usulüne uygun bir mehir senedine sahip olan kadın eş, icra dairelerinde ilamsız icra takibi yaparak da alacağını tahsil edebilir.
Mehir Geri Alınabilir mi?
Mehir senedi Türk Hukuk Sisteminde, bağışlama vaadi sözleşmesi nitelinde olduğundan, bağışlama vaadi sözleşmesinin geri alınma şartlarının sağlaması halinde mehir alacağının ifasından kaçınılabilir. Bağışlama vaadi sözleşmesinin geri alınma şartları Türk Borçlar Kanunu m. 295 ve 296’da düzenlenmiştir.
Taraflar arasında usulüne uygun bir şekilde hazırlanmamış (imzasız) bir mehir senedi ya da sözlü bir şekilde mehir vaadi olmuş ise ve erkek eş mehir vaadini yerine getirmiş ise daha sonrasından mehri geri isteyemez. Vaat yerine getirildikten sonra sözleşmesinin geçerli ya da geçersiz olmasının hukuken bir önemi kalmamaktadır.
