Velayet Değiştirilmesi Davası

Günümüzde artan boşanma davalarıyla birlikte müşterek çocuğun velayetinin kime bırakılacağı da taraflar açısından önem arz eden bir konu olmaktadır.

Bununla birlikte evlilik dışı çocukların velayeti doğumla birlikte anneye bırakılsa da çocuğun babası tarafından velayet talebinde bulunulabildiği durumlar da mevcut olmaktadır. İşte tüm bu nedenlerle tarafların talebi ve çocuğun yüksek menfaatinin korunması için Kanun anne ve babalara velayetin değiştirilmesi davası açma imkanı sunmuştur.

Velayetin Değiştirilmesi Davası Nedir ?

TMK m.335 vd. maddeleri gereğince ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altında bulunmaktadır. Ana ve baba evli değilse velâyet anaya aittir. Velayet davası; çocuğun velayeti kendisinde olmayan eşin diğer eşe karşı açtığı bir aile hukuku davası türüdür. Velayet davası aile mahkemesinde açılmakta olup bu davanın temelini çocuğun yüksek menfaati oluşturmaktadır.

Velayetin Değiştirilmesi Davasının Şartları Nelerdir ?

Velayetin değiştirilmesi davası, velayet hakkının anne veya babaya verilmesinden sonra velayet kendisine verilen tarafın durumunun değişmesi ve sonradan ortaya çıkan çeşitli nedenlerden ötürü velayeti alan anne ya da babanın velayet hakkını gereği gibi kullanamaması ile çocuğun menfaatinin gerektirdiği durumlarda açılan bir davadır.

Velayetin değiştirilmesine ilişkin şartlar TMK m.183’de örneklendirici bir biçimde açıkça düzenlenmiştir:”Ana veya babanın,

1)Başkasıyla evlenmesi,

2)Başka bir yere gitmesi,

3)Ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması hâlinde hâkim, re’sen veya ana ve babadan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alır.”

Buna göre velayetin değiştirilmesi için bir olayın olması ve bu durumun tarafın velayet görevini aksatmış olması gerekmektedir. Örneklendirecek olursak: çocukla kişisel ilişki kurulmasının engellenmesi, çocuğun fiilen velayet hakkı olmayan annede ya da babada bırakılması veyahut çocuğun üçüncü kişinin yanında bırakılması, çocuğun menfaatinin gerektirdiği nedenler (örneğin sağlık, eğitim, ahlâk, güvenlik), velayeti kendisinde bulunan annenin ya da babanın yeniden evlenmesi, velayet hakkı kendisine verilen tarafın bir başka yere gitmesi, ölüm veya velayet görevinin kullanılmasının engellenmesi velayetin değiştirilmesi sebepleri olarak sayılabilmektedir.

Velayetin Değiştirilmesi Davasında Süreç Nasıl İşliyor?

Öncelikle bu sürecin avukatla takip edilmesinin daha sağlıklı olacağını beyan ediyoruz. Velayete ilişkin davalar basit yargılama usulüne tabidirler. Ancak taraflar davanın duruşma yapılarak görülmesini de talep edebilmektedirler. Bu davalarda ek olarak mahkemece uzman bilirkişiler görevlendirilerek Sosyal İnceleme Raporu alınmaktadır. Bunun sebebi ise çocuğun yüksek menfaatinin davanın temel unsurunu oluşturmasıdır.

Ayrıca bu davalarda çocuğun yaşı, Yargıtay içtihatları gereğince velayetin hangi tarafa verileceği konusunda önem arz etmektedir. Buna göre örneğin; 0-3 yaş grubunda yer alan çocukların velayeti, çocuğun yaşamını tehlikeye sokacak bir durum olmadığında genel olarak anneye verilmektedir.

Velayetin Değiştirilmesi Davasının Sonuçları Nelerdir?

Velayetin değiştirilmesi davası sonucu velayet kendisine verilen taraf bazı yükümlülükler altına girmiş bulunmaktadır. Türk Medeni Kanunu (TMK) uyarınca velayet; çocukların bakım, eğitim, öğretim ve korunması ile temsil görevlerini kapsamaktadır.Ana ve babanın çocukların kişiliklerine ilişkin hak ve ödevleri, özellikle çocukların şahıslarına bakmak, onları görüp gözetmek, geçimlerini sağlamak, yetiştirilmelerini ve eğitimlerini gerçekleştirmektir. Bu bağlamda sağlayacağı eğitim ile istenilen ölçüde dürüst, kötü alışkanlıklardan uzak, iyi ahlak sahibi, çalışkan ve bilgili bir insan olarak yetiştirmek hak ve yükümlülüğü bulunmaktadır.

Velayetin Kaldırılmasından Farkı

Velayetin kaldırılması durumu TMK m.348 vd. maddelerinde düzenlenmiştir.TMK m.348’de “Çocuğun korunmasına ilişkin diğer önlemlerden sonuç alınamaz ya da bu önlemlerin yetersiz olacağı önceden anlaşılırsa, hâkim aşağıdaki hâllerde velâyetin kaldırılmasına karar verir:

1. (Değişik: 1/7/2005-5378/38 md.) Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi.
2. Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması. Velâyet ana ve babanın her ikisinden kaldırılırsa çocuğa bir vasi atanır. Kararda aksi belirtilmedikçe, velâyetin kaldırılması mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsar. “

Madde metninde de görüleceği üzere velayetin kaldırılmasında velayet görevinin ağır bir şekilde kötüye kullanılması veya aşırı bir şekilde ihmal edilmiş olması aranmaktadır.

Avukat Aliye Ayşe AHI | Alkan Hukuk Bürosu
Avukat | Hukuk Bürosu | Danışman