Ortak velayet kavramını açıklamadan önce Türk Medeni Kanunu çerçevesinde “velayet” kavramının kısa tanımının yapılması yerinde olacaktır. Velayet; on sekiz yaşından küçük veya on sekiz yaşından büyük olup; hâkim kararı ile hakkında kısıtlama kararı olan kişilerin; eğitimleri başta olmak üzere, gelişimleri ve diğer ihtiyaçların karşılanması adına anne ve babaya temsil için verilmiş yetkidir. Ortak velayet ise; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 336. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; “Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba çocuğun velayetini birlikte kullanırlar.” Görüldüğü üzere ortak velayet evlilik birliği süresince anne ve baba tarafından aynı anda kullanılmaktadır. Ayrıca Medeni Kanunun 335. Maddesine göre herhangi bir yasal sebep olmaksızın ortak velayet anne ve babadan alınamaz.
Boşanmada Ortak Velayet
Boşanmada ortak velayet yıllardır hukukumuzda tartışma konusu olmuştur. Evlilik birliği devam ettiği sürece ortak velayet konusunda bir düzenleme mevcut iken; boşanmada ortak velayet konusunda yasalarımızda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Şöyle ki medeni kanunumuzda boşanma sonrası ortak velayetin devam edip etmeyeceği konusunda bir düzenleme bulunmadığı gibi; boşanma sonrasında ortak velayetin devam edemeyeceği konusunda da bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu sebeple boşanmada ortak velayet konusunda yüksek yargı organlarının konuya bakış açısına göre bir cevap vermek gerekmektedir.
Son yıllarda yargı organları boşanma sonrasında ortak velayetin devam edebileceği yönünde kararlar verdiği görülmektedir. Gerek yerel mahkemelerin gerekse yüksek yargı organlarının boşanmada ortak velayeti benimser yönünde karar vermelerinin temeli esasen; “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmelerine” dayanmaktadır. 25.03.2016 tarihinde resmi gazetede yayınlanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Ek 7 protokolünün “Eşler arasında eşitlik” başlığı ile düzenlenmiş 5. Maddesine Özetle;
“Eşler, evlilik bakımından, evlilik süresince veya evliliğin bitmesi halinde; kendi aralarındaki ve çocuklarıyla olan ilişkilerinde özel hukuk niteliği taşıyan hak ve sorumluluklar açısından eşittir. Devletlerin çocuklar yararına gereken tedbirleri almalarına engel değildir.”
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Ek 7 nolu protokolünden de anlaşılacağı üzere; evliliğin sona ermesi durumunda da; anne ve babanın çocuklarıyla olan ilişkilerinde eşit haklara sahip oldukları vurgulanmıştır. Anayasamızın 90. Maddesi ile; “Usulüne göre yürürlüğe girmiş uluslar arası sözleşmeler ve antlaşmalar kanun hükmündedir.” Bu nedenle Türkiye’nin de taraf olarak imzalamış olduğu; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine göre boşanmada ortak velayet iç hukukumuzda mümkün hale gelmektedir.
Ortak Velayet Şartları
Ortak velayet şartları hakkında genel kabul görmüş bir kurallar bütünü bulunmamaktadır. Bu nedenle gerek Türk Medeni Kanununun velayet hükümleri; gerekse Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin ortak velayet konusunda almış olduğu kararlar doğrultusunda; yerel mahkemeler ve yüksek mahkemelerce benimsenmiş ortak velayet şartları;
- Çocuğun menfaatinin ortak velayete uygun olması
- Eşler arasında ortak velayete hükmedilmesi konusunda herhangi bir uyuşmazlığın bulunmaması
- Çocuğun ortak velayeti kabul etmesi
- Hâkimin ortak velayet konusunda yeterli kanaatinin oluşmasıdır.
Ortak velayete ilişkin yukarıda belirtilen şartların tümü genel olarak çocuğun yüksek menfaati gözetilerek şekillenmiştir. Bu nedenle gerek çocuğun velayeti konusunda; gerekse ortak velayet konusunda öncelikle çocuğun menfaati gözetilmesi gerekmektedir. Bu amaçla Aile Mahkemelerinde ortak velayet konusunda bir karar verilmeden önce sıklıkla pedagog görüşüne başvurulmaktadır.
Ortak Velayette Nafaka
Boşanma davası sonunda mahkemece ortak velayetin devam etmesi yönünde bir karar alınması nafaka yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Velayette genel amaç çocuğun eğitim – öğretim veya başkaca genel ihtiyaçlarının karşılanması olduğundan ortak velayet durumunda da anne veya babaya velayet yükümlülüğü getirilebilmektedir. Bu nedenle ortak velayet konusunda eşlere velayet ödenmesi konusunda genel velayet hükümleri haricinde ayrı bir düzenleme bulunmamaktadır.
Ortak Velayette Şehir Değişikliği
Ortak velayette şehir değişikliği en sık karşılaşılan sorunların başında gelmektedir. Boşanma kararı ile birlikte ortak velayet konusunda anlaşmaya varmış olan eşlerin çocukları ile birlikte şehir değişikliği yapmalarında bir engel bulunmamaktadır. Ancak ortak velayet diğer sahibi eş bu durumu; ortak velayetin kaldırılması veya velayetin sadece bir eşe verilmesi yönünde velayet davası açma hakkı bulunmaktadır.
Hocam merhaba biz eşimle ayrılıyoruz ama ben farklı şehirde ailemle yaşıyorum boşanma olduğu zaman ortak velayet yapmak istiyorum farklı şehirde olursam ortak velayet olabiliyor mu konu hakkında bilgilendirirseniz çok sevinirim.
Merhaba Ayşegül Hanım, hukukumuzda yeni bir müessese olan ortak velayet hakkında hukuk danışmanlığı almanızın daha yararlı olacağı kanaatindeyiz. Dilerseniz (242) 242 1 242 numaralı hattımız üzerinden hukuk büromuzla irtibata geçebilir; aile hukuku uzmanı avukatlarımızdan danışmanlık alabilirsiniz.
merhaba, evlilik süreci boyunca kadın, erkeğin ölen eşinden doğma reşit olmayan çocuğunun velayetini alabilir mi? Yani üvey evladının velayetini. Eğer alırsa boşanma halinde velayet hakkı kadının elinden otomatik olarak alınır mı? Yoksa bir mahkeme süreciyle üvey evladın velayetine mi karar verilir? Üvey annenin boşansa bile velayet için şansı var mıdır?
Merhaba Gülizar Hanım. İfade ettiğiniz konu hakkında net bilgi verebilmemiz için durumu etraflıca izah etmemiz icap eder. Dilerseniz ofisimizle irtibat kurabilir; danışmanlık hizmetimizden faydalanabilirsiniz. İyi günler dileriz.