İşten Çıkarılan İşçinin Hakları

İşten çıkarılan işçinin hakları İş Kanunu ile güvenceye alınır. İş Hukuku kapsamında işçi ve işveren hakları korunurken çalışma barışının sağlanması için de bu hukuk dalına ihtiyaç vardır. İş Kanunu ile işten çıkarılan işçinin haklarının korunması yönünde tedbirler alınır.

4857 dayılı iş kanunu çalışma yaşamına ilişkin düzenlemeleri ilgilendirir. Düzenlenen kanunların ihlal edilmesi durumunda tarafların hukuk yoluna başvurma hakları bulunur. İşçi hakları arasında yer alan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin alacakları gibi konular kanunlarla düzenlenir. Bunun yanı sıra işçiler yıllık izin hakları, çalışma koşullarında değişiklik talebi gibi çeşitli konularda haklarını merak eder.

İşçinin İşten Çıkarılması ve Kıdem Tazminatı

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında kıdem tazminatı konusu da yer alır. İşçi iş yerinde 1 yıl ve daha uzun süredir çalışıyor ise kıdem tazminatı alma hakkı bulunur. Kıdem tazminatı uygulaması çalışılan her yıl için geçerlidir. İş sözleşmesinin sonlandırılmasında işçinin bir kusuru olmaması durumunda kıdem tazminatı alınabilir.

İşverenin iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak feshetmesi durumunda işçi kıdem tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı talep edecek işçi açısından bilinmesi gerekenlerden biri de zamanaşımı süresidir.

İşçi haksız bir nedenle işten çıkarılmış ise ve 1 yıl ve daha uzun süreli çalışması durumunda kıdem tazminatı alabilir. Bu tür bir durumda işçi kıdem tazminatı davası açabilir. Dava zamanaşımı süresine riayet edilmesi gerekirken 5 yıllık dava zamanaşımı aşılmamalıdır.

İşçinin İşten Çıkarılması ve İhbar Tazminatı

İşten çıkarılan işçinin hakları söz konusu ise bunlardan biri de ihbar tazminatıdır. İşçi bir iş yerinde çalışıyorken iş sözleşmesi sonlandırılacaksa işveren tarafından sonlandırma öncesinde işçiye bildirim yapılması zorunludur. Bu bildirim işçinin kıdemine göre belirlenecek sürede yapılır.

Yasal süreye uygun bir şekilde yapılması gereken bu bildirim işçinin mağdur olmasını önleme amacı taşır. İşçiye yapılacak işten çıkarılma bildirimi sayesinde işçinin yeni bir iş araması için kendisine süre tanınmış olur.

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında bildirim yapıldığında belirli sürelere göre hareket edildiği görülür. Buna göre işçi iş yerinde 6 aydan az çalışma dönemine sahipse kendisine 2 haftalık bildirim süresi tanınır. Tazminat hesaplanırken de 2 haftalık ücretlendirme yapılır.

6 ay ve 1,5 yıllık çalışma dönemi için bildirim süresi 4 haftadır. Tazminat hesaplaması da 4 haftalık ücretlendirmeye göre yapılmalıdır. 1,5 yıl ile 3 yıl aralığında çalışma süresi olan işçi için bildirim süresi 6 haftadır. İhbar tazminatı tutarı hesaplaması da 6 hafta ile sınırlı olur. 3 yıldan fazla çalışan işçi 8 haftalık bildirim süresine tabi olurken tazminat miktarı da 8 haftalık ücretlendirme ile yapılır.

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında yer alan ihbar tazminatı diğer tazminatlardan farklıdır. Bu tazminat iki yönlüdür. İşçinin de kurallara riayet etmediği durumlarda işverene tazminat ödemesi söz konusu olabilir. İşçinin işten ayrılmadan önce işverene ayrılacağını bildirim yapmak sureti ile haber vermesi gerekir.

İşten Çıkarılan İşçi ve Fazla Mesai Alacakları

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında fazla mesai alacağı da bulunmaktadır. Fazla mesai olarak adlandırılan durum haftada 45 saatten fazla çalışan işçiler için geçerlidir. İşçi mesai süresi içinde çalışabileceği gibi fazla mesaiye kalmak sureti ile de iş yerinde çalışabilmektedir. Fazla mesai olarak adlandırılacak ücretlendirme işçinin fazladan yaptığı çalışma saatleri dikkate alınarak hesaplanır. İşveren fazla mesai için ödeme yapmadığı takdirde ise tazminat ödemek durumunda kalır.

İşçi açısından önemli haklardan biri olan fazla mesai alacağı işçinin haklı bir nedenle işten çıkarılmış olması durumunda da geçerlidir. İşçi işten çıkarılsa dahi fazla mesai alacağını işverenden talep edebilmektedir. Bunun için açılacak davalarda tanık beyanları önemli bir delil olarak kabul edilir.

İşten Çıkarılan İşçi ve Yıllık İzin Alacağı

İşten çıkarılan işçinin hakları içinde yer alan konulardan biri de yıllık izin alacaklarıdır. İşçinin yıllık izin hakkı bir iş yerinde bir yıldır alışıyor olması durumunda söz konusu olur. Yıllık izin hakkı 1 yıldır çalışıyor olan her işçi için geçerli olan bir haktır ve bu hak paraya çevrilememektedir. İşçi izin hakkını süresi içinde kullanmalıdır.

İşçi haklı bir nedene dayanılarak işten çıkarılmış olsa dahi yıllık izin alacağını talep etme hakkına sahiptir. Bu durumda da işçi alacakları konusunda dava açılmak sureti ile hareket edilir. İşçi işverenden yıllık izin hakkına tekabül eden ücreti alma hakkını dava açma yolu ile elde edebilir.

İşten Çıkarılan İşçinin Maaş ve AGİ Alacakları

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında maaşını almamış olması durumunda bunu talep etme hakkı bulunur. İşçi çalıştığı herhangi bir sürede maaşını almamış ise ve haklı bir nedenle işten çıkarılmış olsa dahi alacağını isteme hakkına sahiptir.

Asgari geçim indirimi olarak da bilinen AGİ işçi hakları arasında yer alır. AGİ ödemesi işçiye yapılmak zorunda olan bir ödemedir. Bu ödemenin yapılmaması durumunda işçi dava açmak sureti ile alacağını talep edebilir. Geriye dönük olarak 5 yıllık süre için AGİ alacakları istenebilmektedir.

İşten çıkarılan işçinin hakları söz konusu olduğunda işçi ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesi önemli hale gelmektedir. Sözleşme yapılırken belirlenen ücretlere AGİ dahil edilmiş ise bu durumda işçi hak talep edememektedir. AGİ hariç bir ücretlendirme yapılmış ise işçinin AGİ talep etme hakkı bulunacaktır.

İşçi İşten İbraname ile Çıkarılmışsa Hakları Nelerdir?

İşten çıkarılan işçinin hakları içinde yer alan önemli konulardan biri de ibranamelerdir. İbraname olarak adlandırılan belgeler işçi işten çıkarılırken işveren tarafından alınır. Bu belgede işçinin tüm haklarını aldığına dair beyanı yer almaktadır.

İşveren tarafından imzalatılan bu ibranameye rağmen işçinin almadığı hakları bulunması durumunda somut olay dikkate alınarak dava açılabilir. İşçi işverene karşı işçi alacakları davası açmak sureti ile hukuk yoluna başvurma hakkına da sahiptir.

Sendikal Nedenlere Dayanılarak İşçinin İşten Çıkarılması

İşten çıkarılan işçinin hakları söz konusu ise sendikal nedenlerle işten çıkarılan işçilerden de söz etmek gerekir. İşçi bir sendikaya üye ise ve işveren de işçiye sendikaya üye olduğu için farklı bir yaklaşım sergiliyorsa bu durumda işçi haklarını arayabilir.

İşçinin sendikaya bağlı olduğu için işten çıkarılması ya da ayrımcı bir yaklaşım sergilenmesi durumunda işverene karşı sendikal tazminat ödemek üzere dava açma hakkına sahiptir.

Haksız Nedenle İşten Çıkarılan İşçinin İşe İade Hakkı

İşten çıkarılan işçinin hakları içinde yer alan ve işçinin haksız bir nedenle işten çıkarılması durumunda açılabilecek davalardan biri de işe iade davasıdır. İşçi haksız bir nedenle işten çıkarılmış ise işe iade davası açabilir.

İşçi en az 6 aydır aynı işyerinde alışıyorsa ve iş yerinde en az 30 kişinin çalışıyor olması koşulu ile işe iade davası açılabilmektedir. İşçi haklarının ihlal edilmesi durumunda hukuk yoluna başvurularak dava açılması gerekir. Açılacak davayı ise işinin karşılaştığı haksızlığın niteliği belirler.

6 Ocak 2024