Kamu hizmetine girişte son aşamalardan biri olan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, birçok aday için belirleyici bir rol oynamaktadır. Ancak bu sürecin olumsuz sonuçlanması, adayın memuriyet hakkını kaybetmesine neden olabilir. Bu noktada, hukuki yollara başvurarak güvenlik soruşturmasının iptali için dava açma hakkı doğmaktadır. Bu makalede, güvenlik soruşturmasının iptali sürecini, hukuki dayanaklarını ve adayların sahip olduğu hakları detaylı bir şekilde ele alacağız.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, kamu görevine atanacak kişilerin, devletin güvenliğini tehlikeye atacak veya kamu hizmetinin gerektirdiği niteliklerle bağdaşmayacak tutum ve davranışlar içinde olup olmadığını tespit etmeyi amaçlayan bir idari işlemdir. Bu süreç, 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu çerçevesinde yürütülür.
Güvenlik Soruşturmasının Olumsuz Sonuçlanma Nedenleri
İdare tarafından bir güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak değerlendirilmesi, çeşitli sebeplere dayanabilir. Ancak bu sebeplerin hukuka uygun ve somut delillere dayanması esastır. Uygulamada sıkça karşılaşılan bazı nedenler şunlardır:
- Kişi hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı veya devam eden ceza davası bulunması.
- Terör örgütleri veya milli güvenliğe karşı faaliyette bulunan yapılarla irtibat veya iltisaklı olduğu yönünde tespitler yapılması.
- Yüz kızartıcı suçlar olarak kabul edilen (hırsızlık, dolandırıcılık vb.) suçlardan soruşturma veya kovuşturma geçirmiş olmak.
- Kamu görevinin gerektirdiği saygınlık ve güven duygusunu sarsacak nitelikteki diğer eylemler.
Ancak belirtmek gerekir ki, bu nedenlerin her biri tek başına mutlak bir ret sebebi değildir. İdare Mahkemeleri, her olayı kendi özelinde değerlendirerek karar vermektedir.
Güvenlik Soruşturmasının İptali Davası Süreci
Güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanan ve ataması yapılmayan adaylar, bu idari işleme karşı İdare Mahkemesi’nde güvenlik soruşturmasının iptali davası açabilirler. Bu dava, idarenin tesis ettiği işlemin hukuka aykırı olduğu iddiasına dayanır ve adayın hak kaybını gidermeyi amaçlar.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Güvenlik soruşturmasının iptaline ilişkin davalarda görevli mahkeme İdare Mahkemeleri‘dir. Yetkili mahkeme ise, işlemi tesis eden idarenin (örneğin, atamayı yapacak olan bakanlığın veya kamu kurumunun) bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir.
Dava Açma Süresi
İdari işlemlere karşı dava açma süresi, işlemin kişiye tebliğ edildiği veya bildirildiği tarihten itibaren 60 gündür. Bu süre hak düşürücü nitelikte olup, sürenin kaçırılması durumunda dava açma hakkı kaybedilir. Bu nedenle olumsuz sonucun öğrenildiği tarihten itibaren hızlı hareket etmek kritik öneme sahiptir.
Yürütmenin Durdurulması Talebi
İptal davası açılırken, dava dilekçesinde “yürütmenin durdurulması” talebinde bulunmak son derece önemlidir. Eğer mahkeme bu talebi kabul ederse, dava sonuçlanana kadar idarenin işlemi askıya alınır. Bu durum, adayın daha fazla hak kaybı yaşamasını önleyebilir ve bazı durumlarda atama sürecinin devam etmesini sağlayabilir.
İptal Davasında Öne Sürülebilecek Hukuki Gerekçeler
Her dava, kendine özgü somut durumlara göre şekillense de, güvenlik soruşturmasının iptali davalarında mahkemeler tarafından dikkate alınan bazı temel hukuki ilkeler bulunmaktadır. Dava dilekçesi bu ilkeler çerçevesinde güçlendirilebilir.
- Masumiyet Karinesi: Anayasa ile güvence altına alınan bu ilkeye göre, hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı bulunmayan hiç kimse suçlu sayılamaz. Sadece bir soruşturma veya kovuşturma (HAGB kararları dahil) nedeniyle kişinin kamu hizmetinden men edilmesi, masumiyet karinesinin ihlali olarak kabul edilebilir.
- Ölçülülük İlkesi: İdarenin aldığı karar ile ulaşmak istediği amaç arasında makul bir denge olmalıdır. Çok eski tarihli, kişinin hayatında tek bir kez yaşanmış veya önemsiz bir olayın, ömür boyu kamu hizmetinden mahrumiyete neden olması ölçülülük ilkesine aykırı bulunabilir.
- Somut ve Gerekçeli Karar Zorunluluğu: İdare, güvenlik soruşturmasını olumsuz sonuçlandırırken soyut, genel geçer veya kaynağı belirsiz istihbari bilgilere dayanamaz. Kararın hangi somut bilgi ve belgeye dayandığı açıkça ortaya konulmalıdır. Aksi takdirde, mahkeme gerekçesiz işlemi iptal edecektir.
Mahkemenin Değerlendirme Kriterleri
İdare Mahkemeleri, güvenlik soruşturmasının iptali talepli davaları incelerken idarenin sunduğu gerekçeler ile davacının savunmalarını bir bütün olarak ele alır. Aşağıdaki tablo, mahkemenin bakış açısını özetlemektedir.
| İdarenin Gerekçesi | Mahkemenin Hukuki Değerlendirmesi |
|---|---|
| Kişinin bir yakını hakkında terör soruşturması olması. | Ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesi gereği, kişinin kendisinin bir fiili olmadıkça sadece yakınları nedeniyle sorumlu tutulamayacağı. |
| Üniversite yıllarında yasal bir derneğe üyelik. | Derneğin yasal olması ve kişinin şiddet veya terörü öven bir eyleminin bulunmaması halinde bunun tek başına olumsuzluk sebebi olamayacağı. |
| Hakkında verilmiş HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararı. | HAGB kararının hukuken bir mahkumiyet niteliği taşımadığı, bu nedenle tek başına memuriyete engel teşkil etmeyeceği yönündeki yerleşik içtihatlar. |
Dava Sonucunda Ne Olur?
Dava sonucunda mahkeme iki yönde karar verebilir. Ya davanın reddine ya da idari işlemin iptaline hükmeder. Davanın kabul edilmesi ve güvenlik soruşturmasının iptali kararı verilmesi durumunda, adayın atanmasına engel olan hukuka aykırı işlem ortadan kalkmış olur.
Bu karar neticesinde idare, mahkeme kararını uygulamakla yükümlüdür. İptal kararı, adayın atanma sürecindeki engeli kaldırır ve ilgili kurumun atama işlemlerini yapması gerekir. İdarenin mahkeme kararını 30 gün içinde uygulamaması, ayrı bir hukuki sorumluluk doğurur.
Sonuç
Güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması, kamu hizmetine girme hayali kuran adaylar için zorlu bir durum olsa da, bu bir son değildir. Hukuk devleti ilkesi gereği, idarenin her türlü eylem ve işlemi yargı denetimine tabidir. Olumsuz bir sonuçla karşılaşan adayların, hak düşürücü süre olan 60 gün içinde, alanında uzman bir avukattan destek alarak İdare Mahkemesi’nde güvenlik soruşturmasının iptali davası açma hakkı bulunmaktadır.
Merhaba Avukat Bey, 2022 yılında İçişleri Bakanlığı’nı POMEM mağduru olmamdan ötürü danıştay’a (ilk derece) dava ettim. Dava hala devam ediyor, sonuçlanmadı. Şimdi ise Jandarma’yı kazandım. Jandarma’nın İçişleri Bakanlığı’na bağlı olduğunu göz önünde bulundurarak, hem de devam eden bir Danıştay davası olması güvenlik soruşturmasını etkiler mi?
Merhaba, Normal şartlarda mevcut davanız güvenlik soruşturmasını etkilemez fakat istisna durumla bazen göz önüne alınabiliyor.
Bu konuda ücreti mukabilinde hukuki danışmanlık almak için 0(242) 242 1 242 numaralı hattımızı arayabilirsiniz.
Merhaba avukat bey cevap yazarsanız çok sevinirim benim 2016 yılında bir devam olmuştu özel hayatı gizliligi ihlali yani sahte Facebook aldım ve fotoğraflarıni kullanmıştım bundan dolayı mahkeme 1 sene 8 ay ceza verdi 5 yıl geriye attı üzerinden 8 sene geçti ben güvenlik sınavını kazandım arşiv araştırmasında cikmiş 2 hafta önce komisyona sunulmuş komisyonda red cevabı vermiş ne yapmalıyım gerçekten çok üzgünüm Allah rızası için yardım edin 😢😢
Merhaba, ret kararına karşı başvurulabilecek hukuki olanakların kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Arzu ederseniz hukuk danışmanlığı hizmetimize müracaat edebilirsiniz. İyi günler dileriz.
Merhabalar avukat bey ben gençlik ve spor bakanlığı bünyesine atamaya hak kazandım güvenlik ve arşiv araştırması olumsuz geldi bunun sebebi ise 2015 yılında bilmeden malum yurtta kaldığım yönünde bilgiden dolayı olumsuz geldi ve ben hiçbir şekilde soruşturma vs geçirmedim ifadem alınmadı sadece öğrenci olarak kalmıştım,bana özel yurt olarak çalışıyoruz demişlerdi öğrendikten sonra ayrıldım oradan bunlardan hariçte başka hiçbir dava dosyası vs yok bugüne kadar da olmadı. Kazanma durumum varmı?
Merhaba,
Kesinlikle kazanırsınız ya da kaybedersiniz gibi bir yanıt vermemiz mümkün değil. Fakat mevcut durumunuzu değerlendirip güçlü bir hukuki yol haritası belirlenerek güvenlik soruşturması sonucunun iptali talebinde bulunmanız mümkün. Dilerseniz bu hususta ofisimizle irtibat kurabilir; hukuk danışmanlığı hizmetimize müracaat edebilirsiniz.
İyi günler dileriz.
Merhaba avukat bey ben 3-4 yıl önce erkek arkadaşımla yaşadığımiz şehirde 4 kez TC vererek pansiyonda kaldık.kaldigimiz yıllarda o adam yaralamadan 1 ay içerde yatti çıktı şuan polislkve memurluğa tercih verdim.guvenlik soruşturmasında olumsuz olurmu
Merhaba,
Güvenlik soruşturmanızda, pansiyon kaydınız tek başına olumsuz sonuç doğurmaz. Ancak, birlikte kaldığınız kişinin adli sicili nedeniyle geçmişinize dair detaylı inceleme yapılabilir. Kesin durum, soruşturma sonucunda belli olur. Bir olumsuzluk durumunda idari itiraz hakkınızı kullanabilirsiniz.
İyi günler dileriz.
Merhabalar avukat bey ben 8 ay önce uzman çavuş mülakatlarına girdim fiziki ve sözlü olaraktan sınavı geçtim sağlık raporunda sağlam bir şekilde heyetten aldım fakat eğitim yerimin açılmasını bekliyordum bunun üzerine bütün arkadaşlarım eğitime çağırıldı bende milli savunma bakanlığına cimer üzerinden yazdım onların bana vermiş olduğu yanıt ise güvenlik soruşturması ve arşivden kaldınız bunu nasıl sonuçlandırabiliriz
Merhaba, güvenlik soruşturmasından kalmanızın nedenini öğrenmek için İdare Mahkemesi’ne dava açabilirsiniz. Ayrıca bilgi edinme hakkı kapsamında başvuru yapabilirsiniz. İyi günler dileriz.
Merhaba, hukuk fakültesi öğrencisiyim. iki farklı kişi ile otel kaydım mevcut. Avukat olmakta sorun teşkil eder mi? Avukatlıkta güvenlik soruşturması var mı? Bilgi verirseniz sevinirim.
Merhaba, Otel kayıtlarınız avukatlık mesleğine engel değildir. Avukatlıkta klasik anlamda güvenlik soruşturması yoktur, ancak adli sicil kaydınız incelenir. İyi günler dileriz.
Yanıtladığınız için çok teşekkür ederim. Bu durum kafama çok takıldı, derslerime odaklanmamı büyük oranda etkiliyor. Cevaplarınız benim için çok kıymetli. Aynı durum apart kayıtları için de geçerli mi? Yani genel olarak konaklama kayıtlarına bakılmıyor mu?
Değerli okuyucumuz,
Endişelerinizi anlıyorum. Avukatlık stajına başvuru ve avukatlık ruhsatı alımı süreçlerinde konaklama kayıtlarınız (otel, apart vb.) incelenmemektedir. Bu tür kayıtlar adli sicil kaydı kapsamında değildir ve avukatlık mesleğine kabul sürecinde değerlendirmeye alınmaz.
Önemli olan, Avukatlık Kanunu’nda belirtilen şartları taşımanız ve adli sicil kaydınızda mesleğe engel teşkil edecek bir hüküm bulunmamasıdır. Derslerinize odaklanmanızı etkileyecek bir durum söz konusu değildir.
Başarılar dileriz.