Devlet memurluğundan çıkarma cezası, 657 sayılı Devlet Memurluğu Kanununa içerisinde düzenlenmiş en ağır cezadır. Devlet memurluğundan çıkarma cezasının anlamı, kişinin bir daha devlet memuru olarak atanmamak üzere memuriyetine son verilmesidir.
Kişinin yüz kızartıcı bir suç işlemesi, rüşvet alması, utanç verici hareketlerde bulunması, gizlilik ilkesine uymaması, siyasi partiye üye olması, Atatürk aleyhine suç işlemesi ve bu neviden fiillerde bulunması devlet memurluğundan çıkarılmasına sebep olur.
Devlet memurluğundan çıkarılan kişi, kararın kendisine tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde Kamu Denetçiliği Kurumuna başvurabilir ya da İdare Mahkemesinde yürütmenin durdurulması istemli iptal davası açabilir. 60 günlük süre hak düşürücü süre olduğundan kaçırılması halinde bu haktan mahrum kalınır.
Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası Nedir?
Devlet memurluğundan çıkarma cezası 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 125/1-E Madde de düzenlenmiştir. Bu madde metnine göre: ”Devlet memurluğundan çıkarma: Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır.”
Madde metninde açıkça belirtildiği üzere devlet memurluğundan çıkarma cezası, kişinin daha sonraki hayatını da etkilemekte ve bir daha memur olarak atanmasına engel olmaktadır. Bu nedenle Devlet Memurları Kanunu’ndaki çıkarma cezası, diğer disiplin cezalarından farklı bir usule tabi tutulmuştur.
Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezasını Gerektiren Fiil Ve Haller Nelerdir?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 125/1-E maddesinde devlet memurluğundan çıkarmaya sebep olacak haller sayılmıştır. Kişinin devlet memurluğundan çıkarılması için kanun maddesinde sayılan hallerin ya da bu hallere benzer hallerin mevcut olması gerekmektedir.
Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
- a) İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak,
- b) Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek,
- c) Siyasi partiye girmek,
- d) Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek,
- e) Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak,
- f) Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak,
- g) Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,
- h) Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,
ı) Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek,
- j) Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak,
- k) 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek.
- l) Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak.
Memurluktan çıkarma cezasına sebep olan haller sadece kanun maddesinde sayılanlar ile sınırlı değildir. Kanun maddesinde sayılan ve disiplin cezası verilmesi gereken hallere, nitelik ve ağırlıkları itibariyle benzeyen durumlarda da memurluktan çıkarma cezası verilir.
Bu durum 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 125/6 da düzenlenmiştir. Kanun maddesi:” Yukarıda sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallere nitelik ve ağırlıkları itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı neviden disiplin cezaları verilir.” Amir hükmüne havidir.
Memurluktan çıkarma gibi sonuçları ağır olan bir cezanın Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 38. Maddesi ve Türk Ceza Kanunun 2. Maddesinde ifade edilen Suç ve Cezaların Kanuniliği ilkesi ile bağdaşıp bağdaşmadığı öğretide tartışmalı bir konudur.
Memuriyetten Çıkarma Cezasını Kim Verir? (Yetkili Amir Ve Kurullar)
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 126. Maddesinde memurluktan çıkarma cezasını vermeye yetkili kişiler sayılmıştır. Bu maddeye göre memurluktan çıkarma cezası amirin talebi ve memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir.
Yüksek disiplin kurulu talep ile bağlıdır. Memuru talep haricinde bir ceza veremez. Bu nedenle kurul talep edilen cezayı ya kabul eder ya da reddeder. Ret halinde atamaya yetkili olan amirler, 15 gün içerisinde memura başka bir disiplin cezası verebilir.
Yetkisiz amirin çıkarma cezası vermesi, yüksek disiplin kurulunun amirin talebi olmaksızın çıkarma cezası vermesi, yüksek disiplin kurulunun ret kararına rağmen, amirin çıkarma cezası vermesi durumu mevcut ise memur İdare Mahkemesinde iptal davası açarak verilen kararı iptal ettirebilir.
Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezasının İptali Ve Memurun Göreve İadesi
Devlet memuru, memurluktan çıkarma kararının kendisine tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde Kamu Denetçiliği Kurumuna ya da memurun son görev yaptığı yer İdare Mahkemesinde yürütmeyi durdurma talepli olarak iptal davası açabilir.
Kamu Denetçiliği Kurumunun kararı bağlayıcı olmadığından uyulmaması halinde tekrardan iptal davası açılacağından, zaman kaybı olmaması için direkt iptal davasının açılması memurun yararına olacaktır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda itiraz usulü düzenlenmemiştir. İdari yargı sonucunda verilen kararın usule aykırı olduğuna karar verilirse memur görevine iade edilir.
Memurun göreve iadesine karar verilmesi halinde, memurun görevden uzak kaldığı süreye karşılık gelen özlük hakları ve mali hakları memura iade edilir. Ayrıca, devlet memurluğundan çıkarma cezasının iptali ve göreve iade süreçlerinde hak ve menfaat kaybı yaşanmaması adına avukat yardımı alınması yararlı bir yaklaşımdır.
Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezasına Nasıl İtiraz Edilir?
Devlet memurluğundan çıkarma cezası alan kişi, kararın tebliğinden itibaren Kamu Denetçiliği Kurumuna ya da bulunduğu yer İdare Mahkemesine, kararın iptali için başvuruda bulunur. Böylece hakkında memurluktan çıkarma kararı verilen kimse, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde idari yargıya başvurmalıdır.
60 günlük başvuru süresi, hak düşürücü süre olduğundan kaçırılmaması gerekmektedir. Aksi takdirde karar kesinleşir ve kişi memurluktan çıkarıldığı gibi bir daha devlet memuru olamaz. Sürelerin kesin olduğu iş bu durumda, profesyonel hukuki bir yardım alınması hak kaybına uğramanıza engel olacaktır.
Memuriyetten Çıkarılan Kişi Ne Yapmalı?
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası madde 125/1 ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 135/5 gereğince memurluktan çıkarılan kimseye, idari yargı yoluna başvurma hakkı tanınmıştır. Memurluktan çıkarıldığı kendisine tebliğ edilen kişi 60 gün içerisinde Kamu Denetçiliği Kurumuna ya da bulunduğu yer İdare Mahkemesine kararın iptali için dava açabilir.
60 günlük süre hak düşürücü süredir. Kişi eğer hak düşürücü süreyi kaçırışa bir daha bu kanun yollarına başvuru yapamaz. Karar kesinleşir ve bir daha memur olmamak üzere memurluktan çıkarılır.
Hakkında memurluktan çıkarma cezası verilen kişi soruşturma evrakını inceleme, tanık dinletme, disiplin kuruluna sözlü ya da yazılı olarak savunma yapma hakkına sahiptir. Diğer disiplin cezalarından farklı olarak memurluktan çıkarma cezasına karşılık tanınan bu haklar usulüne uygun olarak kullanılmak zorundadır.
Kişinin memuriyetten çıkarılmasına sebep olan olay ceza yargılamasına da konu olabilir. Bu nedenle hak ihlali olmaması açısından profesyonel bir hukuki yardım alınması son derece önemlidir.
Konu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası Ne Zaman Kesinleşir?
Memurluktan çıkarma kararı kendisine tebliğ edilen kişi 60 gün içerisinde Kamu Denetçiliği Kurumlarına ya da bulunduğu yer İdare Mahkemesine başvurmaz ise verilen ceza kesinleşir.
Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası Alanlar Tekrar Memuriyete Dönebilir Mi?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 125/1-E gereğince kişi bir daha devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarılmış olur. Bu nedenle memurluktan çıkarma cezası alan ve bu cezası kesinleşen bir kimse bir daha devlet memurluğuna atanamaz.
Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezasına İtiraz Nereye Yapılır?
Devlet memurluğundan çıkarılan kişi kararın kendisine tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde Kamu Denetçiliği Kurumuna ya da bulunduğu yer İdare Mahkemesine başvuru yapabilir. 60 günlük süre hak düşürücü süredir. Sürenin geçmesi halinde karar kesinleşir.
