Boşanma sebepleri, her ilişkide değişiklik göstermektedir. Her çift, farklı sebeplerden dolayı anlaşmazlıklar yaşayabilmektedir. Tarafların boşanma sebebi; kusur, nafaka, tazminat, velayet vb. konularda oldukça önemlidir. Hakim, boşanma sebebinin haklılığına ve tarafların bu duruma olan olumsuz katkılarına bakarak takdir yetkisini kullanmaktadır.
TMK Çerçevesinde Boşanma Sebepleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanununda boşanma sebepleri özel ve genel olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Özel Boşanma Sebepleri :
- Zina,
- Terk,
- Hayata kast veya pek kötü muamele,
- Suç işleme veya onur kırıcı davranış,
- Akıl hastalığı,
- Fiili ayrılık.
Genel Boşanma Sebepleri:
- Evlilik birliğinin temelden sarsılmasına neden olan tüm sebeplerdir.
Boşanmanın Özel Sebepleri
Zina (Aldatma)
Türk Medeni Kanunu Madde 161- “Eşlerden biri zina ederse, diğer eş boşanma davası açabilir.
Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve herhâlde zina eyleminin üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer.
Affeden tarafın dava hakkı yoktur.” Amir hükmüne havidir.
Zina evlilik birliği devam ederken eşlerden birinin, eşi haricinde başka bir kimseyle kurduğu cinsel birlikteliktir. Cinsel birliktelik düzeyinde olmayan yakınlaşmalar her ne kadar zina olarak kabul edilmese de sadakatsizlik olarak nitelendirilir ve o da boşanma sebebidir. Zinanın deliller ile kanıtlanması gerekmektedir.
Zina tanık delili ile de kanıtlanabilir. Fakat tanıkların zina olayını görmüş ya da zina yapanın itirafını duymuş olması gerekmektedir. Zina kanıtlanıp boşanma kesinleştikten sonra aldatılan taraf karşı taraf aleyhine manevi tazminat davası açabilir.
Zina sebebine dayalı boşanma davasında boşanma sebebinin öğrenilmesinden itibaren 6 ay, her halde zina eyleminin üzerinden 5 yıl geçmekle tarafların dava açma hakkı düşmektedir. Görüldüğü üzere zina sebebine dayalı boşanma davalarında hak düşürücü süre öngörülmüştür. Sürelerin geçmesi ile birlikte kişi dava açma hakkını kaybeder. Ayrıca taraflardan birinin zinayı öğrenir ve karşı tarafı affederse dava açma hakkı ortadan kalkar.
Hayata Kast veya Pek Kötü Muamele
Türk Medeni Kanunu Madde 162- “Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir.
Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve herhâlde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer.
Affeden tarafın dava hakkı yoktur.” Amir hükmüne havidir.
Türk Medeni Kanunu eşlerin birbirinin ve yakınlarının canına kastetmesi ile pek kötü davranmasını boşanma sebebi olarak düzenlemiştir. Eşler aynı evde yaşamanın verdiği kolaylık ile birbirlerinin canına kasteder ya da ahlak kurallarına aykırı olarak pek kötü muameleler sergiler ise kişi boşanma davası açmakta haklı olur.
Hayata kast veya pek kötü muamele nedeniyle açılacak olan boşanma davalarında boşanma sebebinin öğrenilmesinden itibaren 6 ay, her halde 5 yıl geçmekle dava hakkı düşer. Hak düşürücü sürenin geçmesiyle birlikte kişi bu sebebe dayanarak boşanma davası açamaz.
Suç İşleme veya Onur Kırıcı Davranış
Türk Medeni Kanunu Madde 163- “Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla beraber yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir.” Amir hükmüne havidir.
Eşler birbirlerini suç işleyerek toplum önünde ya da birbirlerine karşı küçük düşürücü hareketlerde bulunulursa, bu durum boşanmaya sebep olabilir. İşlenen suçun evlilik birliği esnasında işlenmiş olması gerektiği gibi bu suçun kasten işlenmiş olması şarttır. Suç işleme sebebiyle boşanma davası açabilmek için karşı tarafın ceza almış olması gerekmemektedir.
Terk
Türk Medeni Kanunu Madde 164- “Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hâkim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir. Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.
Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hâkim veya noter, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi hâlinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilân yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz.”
Eşlerin terk nedeniyle boşanma davası açabilmesi için;
- Gerçek ya da yapıntı terk gerçekleşmiş olmalıdır.
- Terk eden eşin, terk için haklı bir sebebi bulunmamalıdır.
- Eşler arasında mahkemece verilmiş bir ayrılık kararı bulunmamalıdır.
- Terk edilen konutun terk eden için hazır hale getirilmesi gerekmektedir.
- Terkten itibaren 4 ay geçtikten sonra ihtar çekilmeli, ihtardan sonra eşin eve dönmesi için 2 ay beklenmeli, eş halen eve geri dönmemiş ise terkten dolayı boşanma davası açılmalıdır.
Akıl Hastalığı
Türk Medeni Kanunu Madde 165- “Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir.”
Akıl hastalığı diğer hastalıklardan farklı olarak neslin devamını ve evlilikten beklenenlerin karşılanmamasına neden olur. Kişi eğer evlenmeden önce akıl hasta ise yapılan evlilik mutlak butlan ile batıl olur ve iptal edilebilir. Akıl hastalığı evlilik birliği kurulduktan sonra ortaya çıkmış ise bu durum resmi bir sağlık kurulu raporu ile tespit edilir ve boşanma davası açılabilir.
Fiili Ayrılık
Türk Medeni Kanunu Madde 166/4: “Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.”
Eşler arasındaki herhangi bir sebepten dolayı açılan boşanma davası reddedilir, işlemden kaldırılır ya da açılmamış sayılırsa; kısaca kabul haricinde bir karar verilirse, bu kararın kesinleşmesinden itibaren 3 yıl geçmesiyle birlikte taraflar bir araya gelememişse fiili ayrılık nedeniyle boşanma davası açabilir.
Boşanmanın Genel Sebepleri
Boşanma davasındaki genel sebepler eşler arasında kabul görmeyen, tartışmaya sebep olan davranışlardır. Evlilik birliğinin temelden sarsılmasına neden olan tüm davranışlar genel boşanma sebebidir. Eşler arasındaki bazı davranışlar suç teşkil etmektedir. Hakaret, fiziki şiddet vb. durumunlar buna örnektir.
Hangi Davranışlar Boşanma Sebebi Olabilir?
Eşlerin birbirine karşı olan saygısızlıkları, kişisel temizliklerine dikkat etmemeleri, hakaretleri, geçimsiz tavırları, güven sarsıcı hareketleri, sadakatsizlikleri, küçük düşürücü sözleri, fiziksel, psikolojik, ekonomik, cinsel ve sosyal şiddetleri vb. davranışları boşanma sebebi olan davranışlardır.
Boşanma Nedeni Örnekleri
- Ağız – Vücut Kokusu: Ağız – vücut kokusu tek başına bir boşanma sebebi değildir. Ağzı ya da vücudu kokan eşin öncelikle tedavi olup olamadığını araştırması gerekmektedir. Eğer kokunun sebebi tedavi olabilecek bir şey ve kokan eş tedaviden kaçınıyorsa o zaman bu durum evliliği çekilmez hale getirir ve diğer taraf boşanma davası açabilir.
“Ağız ve vücut kokusu başlı başına boşanma nedeni değildir. Davalı da varolduğu iddia edilen bu rahatsızlığın tedavisinin mümkün olup olmadığı, davalının tedaviden kaçınıp kaçınmadığı bu rahatsızlığın evlilik birliğini davacı koca için çekilmez hale getirip getirmediğinin uzman hekimlerden oluşan sağlık kurulu raporu ile belirlenmesi sonucuna göre karar verilmesi gerekir. Mahkemece tebliğ edilen açıklamalı davetiye bu koşulları içermediği gibi davalı kadın daha sonra duruşmaya gelip hastaneye sevkini istediği halde bu konuda işlem yapılmaması da doğru değildir. Bu yönler araştırılıp incelenmeden eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru bulunmamıştır.” (Yargıtay 2. HD.2004/477E.,2004/1542K.)
- Aldatmaya Çalışmak: Evlilik birliği içerisinde eşlerin birbirine karşı sadakat yükümlülüğü vardır. Bu yükümlülük boşanmanın kesinleşmesine kadar devam eder. Eğer eşlerden birisi sadakatsizlik yapar karşı tarafı aldatırsa, aldatılan eş için evlilik birliği çekilmez hale gelir. Aldatma eylemi zinaya varacak yoğunlukta ise kişi zina özel nedenine dayalı boşanma davası da açabilir.
“Olayda sadakat yükümlüğünün ihlali sebebiyle taraflar arasındaki ortak hayatı temelinden sarsacak ve evlilik birliğinin devamına imkan vermeyecek derecede bir geçimsizlik bulunduğu sabit olduğundan birleşen davada davacı kocanın davasının kabulü gereklidir. Bu itibarla; HGK’nca benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.” (Yargıtay HGK.2012/2-526E.,2012/1102K.)
- Cinsel İlişkiden Kaçınmak: Evliliğin en temel sonuçların bir tanesi de cinsel ilişkidir. Eşler evlilik birliği içerisinde cinsel arzularının tatmin edilmesini beklerler. Eşler arasında uzun süre cinsel birliktelik kurulamaması evlilik birliğinin temelden sarsılmasına neden olabilir. Cinsel birliktelik kurulamamasının sebebi bir sağlık sorunu ise bu soruna sahip olan eşin tedavi olması gerekmektedir. Eğer eş hem tedavi olmaktan hem de cinsel birliktelikten kaçınırsa, bu durum boşanma davası açmaya sebep olur.
“Toplanılan delillerden; tarafların organik bir engellerinin bulunmamasına rağmen uzun bir süre cinsel ilişki kuramadıkları, davacı-davalı kadının bakire olduğu, cinsel ilişkinin kurulmamasında davacı-davalı kadının kusurlu olduğunun kanıtlanamadığı, cinsel ilişkinin kurulmamasında davalı-davacı kocanın kusurlu bulunduğu, davacı-davalı kadının baba evine gönderildiği, böylece evlilik birliğinin sona ermesine neden olan olaylarda davalı-davacı kocanın tamamen kusurlu bulunduğu anlaşılmaktadır.” (Yargıtay 2.HD.2010/22031E.,2011/21885K.)
- Eşin Sağlığına Karşı İlgisizlik: Evlilik birliği ile tarafların birbirlerine karşı yükümlülükleri olur. Bunlardan bir tanesi de sağlık problemleri yaşanması halinde birbiri ile ilgilenmektir. Bir eşin sağlık problemi varsa diğer eşin onunla ilgilenmesi, yalnız bırakmaması gerekmektedir. Bu süreçte yalnız kalan, ilgi göremeyen eş bu durumu ispat ederse boşanma davasında haklı olur.
“…davalı-karşı davacı kadının erkeğin önceki evliliğinden olan oğlu Emre’nin ortak evden gönderilmesini istediği ve aile konutunun tapusunun kendi üzerine devredilmemesi nedeniyle tartışma çıkardığı, davacı-karşı davalı erkeğin ise, kadını beğenmeyip, hastalığıyla ilgilenmediği, evden kovduğu anlaşılmaktadır. Gerçekleşen bu durum karşısında davalı-karşı davacı kadın dava açmakta haklı olup, kadının davasının da kabulü ile boşanmaya karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde reddi doğru olmayıp bozmayı gerektirmiştir.” (Yargıtay 2. HD.2020/3286E.,2020/3960K.)
- Küçük Düşürücü Sözler Sarf Etmek: “Davalı kadının eşine ilgisiz davrandığı, hastalığı ile yeterince ilgilenmediği, eşine küfür ettiği, küçük düşürücü sözler söylediği, eşi hastalandığı dönemde “Sen kanserlisin” demek suretiyle özensiz davrandığı anlaşılmaktadır. Gerçekleşen bu duruma göre, boşanmaya sebep olan olaylarda davalı kadının tamamen kusurlu olduğunun kabulü gerekir.” (Yargıtay 2. HD.2016/24708E.,2016/15636K.
- Aile ile Beraber Yaşamaya Zorlama: Eşlerin birbirini aileleri ile oturmaya zorlaması, kendilerine özel alan oluşturulmaması, ailenin müdahalesine sessiz kalması genel boşanma sebepleri arasında yer almaktadır.
En Kolay Boşanma Nedenleri
Türk Medeni Kanunu’nda bu konuda bir düzenleme bulunmamakla birlikte tarafların en kolay şekilde anlaşmalı boşanma ile boşanabilmektedirler. Anlaşmalı boşanma davası açabilmek için tarafların boşanma ve ferileri hakkında anlaşmış olması gerekmektedir. Taraflar anlaşmalı boşanma ile tek celsede boşanabilirler.
Kesin (Mutlak) Boşanma Gerekçeleri
Türk hukuk sisteminde boşanma sebepleri oluşturduğu etkiye göre mutlak ve nispi boşanma sebepleri olarak ayrılmaktadır. Özel boşanma sebeplerinden zina, terk, onur kırıcı davranış, hayata kast, eylemli ayrılık mutlak boşanma sebepleri arasında sayılmaktadır. Bu durumların varlığı halinde boşanmak isteyen eş, evlilik birliğinin temelden sarsıldığı ya da evliliğin çekilmez hale geldiğini kanıtlamak zorunda değildir.
Söz konusu durumların varlığı halinde boşanma davası açılabilir. Suç işleme, haysiyetsiz yaşam sürme, evlilik birliğinin temelinden sarsılması ve akıl hastalığı gibi nispi sebepler söz konusu olduğunda ise bu durumların evlilik birliğini katlanılamaz hale getirdiğinin kanıtlanması gereklidir.
Kocasını Sevmeyen Kadının Boşanma Hakkı
Kocasını sevmeyen kadının boşanma davası açma hakkı bulunmaktadır. Yargıtay eşlerden birinin diğerini sevmemesini, evlilik birliğini sarsan bir davranış olarak kabul etmektedir. Taraflar arasında sevginin bitmesi halinde anlaşmalı boşanma ile boşanmak mümkündür. Eşlerden birinin boşanmak istememesi ya da anlaşmalı boşanma şartlarını kabul etmemesi halinde taraflar arasında çekişmeli boşanma davası görülür.
Evlilikte Ters İlişki
Ters ilişki çiftler arasında doğal olmayan yollar ile yapılan ilişkiyi ifade etmektedir. Yargıtay içtihatlarına bakıldığında eşini ters ilişkiye zorlayan diğer eşin boşanma davasında kusurlu olduğu kabul edilmiştir. Evlilik birliğinin en temel sonuçlarından birisi de taraflar arasındaki cinsel münasebettir. Fakat burada bahse konu olan cinsel münasebet eşler arasındaki doğal yollardan kurulan cinsel münasebettir. Eşlerin birbirini ters ilişkiye zorlaması evlilik içindeki cinsel şiddetin en önemli örneğidir.
- Ters İlişki Boşanma Sebebi midir?
Eşlerin birbirini ters ilişkiye zorlaması cinsel şiddet kapsamında olduğundan, ters ilişkiye zorlanan eş boşanma davası açabilir. Ters ilişkiye rıza gösterilmesi halinde bu durum uyuşmazlık konusu edilemez. Yargıtay içtihatları ile de sabit olduğu üzere ters ilişkinin boşanma davasına konu edilebilmesi için maddi ya da manevi olarak baskı yapılmış olması gerekmektedir.
- Evlilikte Ters İlişki Nasıl İspatlanır?
Ters ilişkiye zorlandığı gerekçesi ile açılan boşanma davasında davacının bu iddiasını ispat etmesi gerekmektedir. Ters ilişkiye zorlanan kimse bu durumu doktor raporu, mesaj kaydı, telefon kayıtları, tanık beyanı vb. deliller ispat edebilir. Ters ilişkinin ispatında kesin ve somut delillerin dosyaya sunulması önemlidir.
- Ters İlişkinin Cezası
Yargıtay içtihatlarında da sabit olduğu üzere evlilik içi tecavüz cezalandırılmaktadır. Eğer eşlerden biri ters ilişkiye zorlanır ve gerçekleşirse suç duyurusunda bulunulabilir. Bu durumda alanında uzman bir aile ve boşanma hukuku avukatından hukuki destek alınması son derece önemlidir.
Evlilik Sırlarına Başkalarına Anlatmak Boşanma Sebebi midir?
Yargıtay içtihatlarında da görüldüğü üzere evlilik sırlarını başlarına anlatmak boşanma sebepleri arasındadır. Eşler evlilik birliğinin kurulması ile birbirlerinin sırlarını saklama yükümlülüğü altına girerler aksi yönde hareket eden eş, diğerinin güvenini sarsacağı ve evlilik birliğini çekilmez hale getireceği açıkça ortada olduğundan bu durum boşanma sebebi olarak ileri sürülebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Boşanma Sebepleri Neler Olabilir?
Evlilik birliğini temelden sarsan, birliği çekilmez hale getiren her türlü davranış boşanmanın genel sebepleri arasında sayılabilir. Yargıtay içtihatlarında da geçen bazı genel boşanma sebeplerinden bahsedecek olursak aşağıda sayılan maddeler bu duruma örnek olacaktır.
- Kıskançlık,
- Kıyas yapmak,
- Sevmediğini söylemek,
- Başkasını sevdiğini ya da başkası ile evlenmek istediğini söylemek,
- Ailesi ile görüşmesine engel olmak, kendi ailesi ile görüşmeye zorlamak,
- Tehdit ve hakaret etmek,
- Ters ilişkiye zorlama,
- Cinsel bir rahatsızlığı olduğu halde tedavi olmamak,
- Beden temizliğine dikkat etmemek,
- Cinsel münasebet kurmama,
- Çalışmama,
- Fiziksel, psikolojik ve cinsel şiddet,
- Sürekli sarhoş olmak,
- Sadakatsizlik,
- İlgisizlik vb. durumlar.
Özel Boşanma Sebebi Nedir?
- Zina,
- Terk,
- Hayata kast veya pek kötü muamele,
- Suç işleme veya onur kırıcı davranış,
- Akıl hastalığı,
- Fiili ayrılık.
Cinsel İçerikli Video İzlemek Boşanma Sebebi midir?
Evlilik birliği içerisinde eşlerin cinsel içerikli video izlemesi boşanma sebebidir. Sadakatsizlik ve cinsel şiddete örnek olan bu durumun varlığı halinde delillerin toplanması ve boşanma davasının açılması gerekir.
Banyo Yapmamak Boşanma Nedeni midir?
Evlilik birliği içerisinde eşlerin kişisel temizliğine özen göstermeleri gerekmektedir. aksi takdirde eşlerden biri, kişisel temizliğine dikkat etmeyen eşe karşı haklı olarak boşanma davası açabilir.
Kadının Ev İşi Yapmaması Boşanma Sebebi midir?
Evlilik birliğinde eşlerin birbirine yardım etme yükümlülüğü vardır. Eşler ev işlerinde birbirlerine yardım ederler. Kadın eşin sadece ev işi yapmaması başlı başına bir boşanma sebebi olamaz.
Diş Fırçalamamak Boşanma Sebebi midir?
Eşlerin kişisel temizliğine dikkat etmesi gerekmektedir. Kişisel temizliğe dikkat edilmemesi halinde evlilik birliği çekilmez bir hal almışsa diğer eş boşanma davası açabilir.
Cinsel Sorunlar Boşanmaya Gerekçe Olabilir mi?
Cinsel sorunlar tek başına boşanmaya konu olmamaktadır. Eşlerden birinin cinsel bir sorunu olduğunda bunu tedavi ettirmesi gerekmektedir. Eğer eş tedavisi mümkün olduğu halde tedavi olmaz ise bu durumda diğer eş boşanma davası açabilir.
