Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat

Maddi ve manevi tazminat, boşanmanın mali neticelerindendir. İçeriğimizin ana konusunu oluşturan “boşanmada maddi ve manevi tazminat” hakkındaki yasal düzenleme, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m.174’te düzenlenmiştir.

Boşanmaya neden olan vakalardan ötürü mevcut veya beklenen menfaatleri zarar gören taraf, maddi tazminat isteminde bulunabilir. Boşanmaya sebebiyet veren hadiselerden dolayı kişilik hakları saldırıya uğrayan taraf ise manevi tazminat talebinde bulunabilir.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Nedir?

Boşanma davası sonucu taraflardan evlilik birliğinin sona ermesi hususunda kusuru olmayan ya da daha az kusuru olan tarafın lehine hükmedilen alacaklar, maddi ve manevi tazminat olarak nitelendirilmektedir.

Boşanma davası neticesinde tazminat ödenmesine karar verilmesinin ana fikri, boşanma sonucunda taraflardan da az kusurlu olanının, boşanma sebebiyle haklarının zedelenmesi veya birtakım mevcut ya da beklenen menfaatlerinin sonlanmasıdır.

Somut olayda gerekli şartların oluşması akabinde yargılama sonucunda kusursuz ya da daha az kusurlu taraf lehine maddi ve/ veya manevi tazminata hükmedilebilecektir.

Boşanmada Nasıl Tazminat Alınır?

Tarafların evlilik birliğini sona erdirmek istemesi üzerine açılan boşanma davasında her iki taraf da tazminat taleplerini ileri sürebilir. Bu durumda maddi ve manevi tazminat davaları, boşanma davasının ferileri olarak görülür ve dava sonunda boşanmanın yanı sıra tazminat hususunda da ayrıca karar verilir.

Ancak bu durumda maddi ve manevi tazminat davaları, asıl dava olan boşanma davasının ferileri niteliğinde olduğundan maddi ve manevi tazminat talepleri için ayrıca harç ödenmez ve ayrıca vekâlet ücretine de hükmedilmez.

Boşanma davası sürecinde tazminat talebinde bulunmanın yanı sıra boşanma davası sırasında tazminat talebinde bulunulmamışsa boşanma davasının kesinleşmesinin ardından 1 yıl içinde ayrı bir maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Bu halde boşanma aşaması tamamlandığı için daha fazla kusurlu olan taraf belirli olacak ve tazminat ödemek durumunda kalacaktır.

Davanın süresi içinde açılmaması halinde dava hakkı zamanaşımına uğrayacaktır. Boşanma davası açılırken tazminat taleplerinin de ileri sürülmesinin, sürecin birlikte yürütülmesi ve usul ekonomisi açısından daha yararlı olduğu söylenebilir.

Maddi ve Manevi Tazminat Ödeme Süresi

Dava sonunda tazminat ödenmesine hükmedilmesi halinde tazminat miktarı ödenebilir. Hâkim, tazminat miktarının tek seferde ya da irat şeklinde ödenmesine karar verebilir. Bu durumda tazminatın ödeme süreleri de değişiklik gösterebilir.

Her halükarda tazminat miktarı en kısa zamanda ödenmelidir. Aksi halde mahkeme tarafından hükmedilen tazminat miktarına bir de faiz işleyecek ve ödenmesi gereken miktar çok daha fazla olacaktır.

Maddi ve Manevi Tazminat Ödeme Şekli

Türk Medeni Kanununun 176. maddesinde yer verildiği üzere hükmedilen maddi tazminat miktarı, tek bir seferde (toptan)  ya da durumun gereklerine göre irat şeklinde aylık olarak ödenebilir. Ancak söz konusu manevi tazminat ise aylık irat şeklinde ödeme yapılması mümkün değildir.

Elbette ki boşanma davası sonucunda ödenmesine karar verilen maddi tazminatın ödeme şekli de somut olaya ve tazminat miktarına göre karar verilecektir.

Maddi ve Manevi Tazminat Ödenmezse Ne Olur?

Boşanma davası veya maddi – manevi tazminat davası sonucunda tazminat ödeme yükümlülüğü altına giren taraf, bu yükümlülüğü yerine getirmek zorundadır. Tazminat ödemesi gerekmesine rağmen ödeme yapmayan tarafa karşı yine hukuki yollara başvurulabilir. Tazminat ödemesini alamayan alacaklı taraf, icra işlemlerini başlatarak ödeme yükümlülüğü altında bulunan tarafın ödeme yapmasını sağlayabilir.

Boşanmada Tazminat Miktarı Neye Göre Belirlenir?

Daha önce belirttiğimiz üzere boşanma davası sonucunda hükmedilecek olan tazminat miktarı, davanın şartlarına ve özelliklerine göre belirlenir. Her davanın kendine özgü unsurları ve nitelikleri bulunmaktadır. Bu nedenle her dava, kendi içinde kendi özelliklerine göre değerlendirilmelidir. Bu noktada alanında uzman bir boşanma avukatından hukuki yardım alınması son derece faydalı olabilir.

Bununla beraber boşanma nedeni, tarafların kusur oranları, boşanmaya neden olan olayların ağırlığı, tarafların ekonomik ve sosyal durumları gibi unsurlar boşanma davası sonucunda hükmedilecek olan tazminat miktarına etki etmektedir.

Boşanmada Tazminat Hesaplama

Boşanma davasının neticesi olan tazminatın miktarı, davanın özelliklerine göre hâkim tarafından belirlenir. Bu nedenle tazminatın miktarı kesin ve net olarak söylenemez. Taraflar, somut olayın özelliklerine göre bir tazminat talebinde bulunabilirler. Ancak nihayetinde tazminat miktarını belirleyecek olan hâkimdir.

Hâkim, tazminat miktarını belirlerken tarafların ekonomik ve sosyal durumları, genel ekonomik durum, paranın alım gücü ve tarafların kusur oranları gibi hususları değerlendirir. Bu nedenle tazminat miktarının en baştan bilinmesi mümkün değildir.

Boşanmada Tazminat Örnekleri

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2023/1804 E. , 2023/1588 K. “Tarafların tespit edilen ekonomik ve sosyal durumları, boşanmaya yol açan olaylardaki kusur dereceleri, paranın alım gücü, kişilik haklarına yapılan saldırı ile ihlâl edilen mevcut ve beklenen menfaat dikkate alındığında davacı-karşı davalı kadın yararına takdir edilen maddî ve manevî tazminat miktarı bozmanın amacına uygun olmayıp azdır. O hâlde, Mahkemece, tarafların sosyal ve ekonomik durumları, tazminata esas olan fiilin ağırlığı ile 4721 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesi ile 6098 sayılı Kanun’un 50 nci ve 51 inci maddelerinde düzenlenen hakkaniyet kuralları da dikkate alınarak davacı-karşı davalı kadın yararına 4721 sayılı Kanun’un 174 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları uyarınca daha uygun miktarda maddî ve manevî tazminat takdiri gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmayıp bozmayı gerektirmiştir.”

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2023/1385 E. , 2023/1238 K. “… Öyleyse, kadın lehine 4721 sayılı Kanun’un 174 üncü maddesinin ikinci fıkrası koşulları oluşmuş olup, tarafların ekonomik ve sosyal durumları, fiilin ağırlığı ve hakkaniyet kuralları gözetilerek davalı kadın lehine uygun miktarda manevî tazminata hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde isteğin reddi usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.”

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2021/809 E. , 2021/1996 K. “Boşanmada manevi tazminatın amacı, boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan tarafın, bozulan ruhsal dengesini telafi etmek, manevi değerlerindeki eksilmeyi karşılamaktır. Onun için, kişilik haklarını ihlal eden fiille, tazminat miktarı arasında makul bir oranın bulunması gerekir. Bir tarafın zenginleşmesine yol açacak sonuçlar doğurur miktarda manevi tazminat takdiri, müesseseyi amacından saptırır. Hâkim, tazminat miktarını saptarken, bir yandan kişilik hakları zedelenen tarafın, ekonomik ve sosyal durumunu ve boşanmada kusuru bulunup bulunmadığını ve varsa kusur derecesini, fiilin ağırlığını; öbür yandan da, kişilik haklarına saldırıda bulunanın kusur derecesini, ekonomik ve sosyal durumunu göz önünde bulundurmak zorundadır. Açıklanan ilkeler gözetildiğinde davalı-karşı davacı erkek yararına takdir edilen manevi tazminat miktarı, ölçülülük ilkesine uygun olmayıp fazla bulunmuştur. Türk Medeni Kanunu’nun 4. maddesinde yer alan hakkaniyet ilkesi gözetilerek daha uygun miktarda tazminat takdiri gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru bulunmamış, bozmayı gerektirmiştir.“

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/7034 E. , 2020/773 K. “Yapılan yargılama ve toplanan delillerden bölge adliye mahkemesince tarafların kabul edilen ve gerçekleşen kusurlu davranışları yanında, davalı-karşı davacı kadının eşinin aile fertlerine hakaret ettiği anlaşılmaktadır. Gerçekleşen bu durum karşısında boşanmaya sebep olan olaylarda; tarafların eşit kusurlu olduğunun kabulü gerekir. Bu husus gözetilmeden yanılgılı değerlendirme sonucu davacı-karşı davalı erkeğin ağır kusurlu olduğunun kabulü doğru olmamış ve bozmayı gerektirmiştir.”

Zina Sebebiyle Boşanma Davasında Tazminat Miktarı

Boşanma davası sonucunda taraflara yüklenecek olan tazminat miktarları, her davanın somut özelliklerine göre değişiklik göstermektedir. Örneğin tarafların kusur oranları, davanın sonucunu etkileyen en önemli faktörlerden biri olup bu husus, aynı zamanda tazminat miktarları konusunda da belirleyici role sahiptir.

Bunun dışında tarafların ekonomik ve sosyal durumları da takdir edilecek olan tazminat miktarını etkileyecektir. Tarafların ekonomik ve sosyal durumları, yargılama sürecinde mahkeme marifetiyle alınacak olan ekonomik ve sosyal durum raporları ile belirlenmektedir.

Görüldüğü üzere her davanın kendine özgü şartları ve sonuçları olacağından genel olarak bir tazminat miktarı belirtmek doğru olmayacaktır. Bununla beraber somut olayda yer alan şartları ve hususları anlayabilmek ve yargılama sürecinde en doğru adımları atabilmek için sürecin alanında uzman bir avukat marifetiyle takip edilmesi, tazminat alacağının tahsili bakımından hak kayıpları yaşanması ihtimalini en aza indirecektir.

Boşanmada Yıpranma Tazminatı Ne Kadar?

Uygulamada yıpranma tazminatı olarak tanımlanan tabir genellikle maddi – manevi tazminata karşılık gelmektedir. Taraflar, evlilikte yaşadıkları olumsuzluklar ve geçirdikleri zor zamanlar için tazminat talebinde bulunabilirler. Bu tazminat miktarı somut olayın özelliklerine göre hâkim tarafından belirlenecektir.

Çekişmeli Boşanmada Ne Kadar Tazminat Ödenir?

Çekişmeli boşanma davası sonucunda hükmedilecek olan tazminat miktarı, somut olayın özelliklerine göre farklılık arz etmektedir. Yukarıda da açıkça belirtildiği üzere belirlenecek olan miktara etki eden birçok unsur bulunmaktadır. Örneğin bunlardan bazıları;

1. Evlilik birliğinin süresi,
2. Tarafların ekonomik ve sosyal durumları,
3. Evlilik birliğinin sona ermesinde tarafların kusur oranları,
4. Tarafların yaşları,
5. Genel ekonomik durum (paranın alım gücü),
6. Boşanma neticesinde tarafların hayatlarında meydana gelecek muhtemel değişimler/ menfaat kayıpları vb. olarak sıralanabilir.

Boşanan Kadın Tazminat Alabilir mi?

Konu ile ilgili hükümlerin yer aldığı Türk Medeni Kanununun 174. maddesine göre mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.

Yargılama neticesinde kusursuz ya da daha az kusurlu olduğu yönünde hakkında kanaat oluşan taraf, talebi doğrultusunda tazminat hakkına sahip olabilir. Bu durumda tazminat hakkı cinsiyete göre değil, evlilik birliğinin sona ermesine sebep olan hususlarda kusurlu olup olmamaya göre belirlenmektedir.

Bununla beraber boşanma davası sürerken tazminat talebinde bulunulmamış ise kesinleşen boşanma davası hükümlerinden sonra da ayrı bir tazminat davası açılması önünde bir engel bulunmamaktadır.

Boşanmada Davasında Erkek Tazminat Talep Edebilir mi?

Boşanma davasında dilekçeler aşaması devam ederken taraflar, dava ve karşı dava dilekçelerinde taleplerini açıkça mahkemeye sunarlar. Erkek eş de talepleri arasında tazminat isteğine yer verebilir. Boşanma davalarında tazminat, sadece kadına sunulmuş bir hak olmayıp kusursuz olması veya daha az kusurlu olması durumunda erkek eş de tazminat almaya hak kazanabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Boşanmada Hangi Durumlarda Tazminat Alınır?

Evlilik birliğinin sona ermesinde eşine göre daha fazla kusurlu olan taraf, tazminat ödeme yükümlülüğü ile karşı karşıya kalacaktır. Yani taraflardan biri, diğerine göre daha az kusurlu veya kusursuz ise davanın özellikleri de değerlendirilmek şartı ile daha az kusurlu olan eşin tazminat alma hakkı kazanacağı söylenebilir.

Tarafların eşit kusurlu olduğuna kanaat getirilmesi halinde tazminat taleplerinin reddine de karar verilebilir. Tazminat alınabilmesi için evliliğin sona ermesinde kusursuz ya da daha az kusurlu olunmalıdır. Ayrıca somut olayın özellikleri de tazminat alınıp alınmamasına etki edecektir.

Boşanmada Tazminat Tutarı Ne Kadar?

Boşanma davası sonucunda hükmedilen tazminat miktarı, hâkim tarafından davanın özelliklerine göre belirlenir. Hâkim, tazminatı belirlerken boşanma nedenlerine, tarafların kusur oranlarına, tazminata sebep olan eylem ile tazminat miktarının orantılı olması gibi birçok hususa göre değerlendirme yapar. Bu nedenle her davaya göre tazminat miktarı değişiklik gösterecektir.

Boşanmada Kadın Erkeğe Tazminat Öder mi?

Boşanma davalarında kadın eşin de erkek eşe tazminat ödemesine karar verilebilir. Boşanma davası sonunda tazminat, kusurlu olan taraf üzerine bırakılır. Kadın eşin erkek eşe göre daha kusurlu olması halinde tazminat ödemesine hükmedilebilecektir. Ayrıca kadının çalışmıyor olması da tazminattan sorumlu olmayacağı anlamına gelmez. Evlilik birliğinin sona ermesinde kusuru bulunan kadın da tazminat ödeme yükümlülüğü ile karşı karşıya gelecektir.

Eşini Aldatan Ne Kadar Tazminat Öder?

Boşanma davalarında eşine karşı sadakat yükümlülüğünü ihlal eden veya zina eden taraf aleyhine tazminata hükmedilebilir. Daha önce belirttiğimiz üzere tazminat miktarı, davanın özelliklerine ve tarafların ekonomik ve sosyal durumlarına göre hâkim tarafından belirlenecektir.

Çekişmeli Boşanma Davasında Tazminat Talep Edilebilir mi?

Çekişmeli boşanma davalarında tarafların tazminat talep etmesi mümkündür. Bu konuda herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.

25 Temmuz 2024