Parada sahtecilik suçu Türk Ceza Kanunu’nun 197. maddesinde düzenlenmiştir. Genel anlamda sahtecilikten kasıt, başkasını aldatmak için başvurulan her türlü hileli davranışları kapsamaktadır.
Parada sahtecilik yani halk arasında “kalpazanlık” ,insanlık tarihi boyunca paranın icadından bu yana işlenen bir suçtur. Kalpazanlık suçu yalnızca ülke içerisinde değil ülkeler arası da bir sorun haline geldiğinden ülkeler bu suça karşı tedbir almak zorunda kalmış ve ceza kanunlarında suç olarak yer vermiştir.
Parada sahtecilik suçunda suçun oluşması için sahte parayı tedavüle koymak veya Parayı kullanmış olmanın bir önemi yoktur. Cezalandırılmak için sahte paranın sadece basılmış olması dahi yeterlidir. Çünkü sahte paranın sadece basılmış olmasının tehlikesi bile, tedavüldeki paraya olan güvenin sarsılması, cari ticari ve ekonomik hayatın zarar görmesine yeterlidir.
Suçun Cezalandırılmasındaki Hukuki Yarar Nedir?
Parada sahtecilik suçunda korunan hukuki yarar “kamu güveni”dir. Para, devlet eliyle üretilerek kamu kullanımına sunulduğundan, orijinal ve gerçek olduğuna ilişkin toplumda bir itimat söz konudur. Bu nedenle devlet bu itimadın sarsılmaması adına elinden gelen tedbirleri alarak toplumdaki mevcut güveni korumaya çalışır.
Suçun oluşması için herhangi bir zararın oluşması veya somut bir tehlikenin meydana gelmesi zorunlu değildir. Bu nedenle “soyut tehlike” suçudur.
Türk Lirası Banknotunun Güvenlik Özellikleri Nelerdir?
Türk lirasını sahte paralardan ayıran 12 adet güvenlik özelliği vardır.
- Emniyet Şeridi
- Filigran
- Holografik Şerit Folyo
- Kabartma Baskı
- Gizli Görüntü
- Bütünleşik Görüntü
- Boyut Farkı
- Renklendirilmiş Banknot Kağıdı
- Mikro Yazılar
- Görme Engellilere Yönelik Özellik
- UV Özellikler
- Renk Değiştiren Şerit
Güvenlik kontrolü üç ayrı yöntemle yapılabilir:
1-Dokunma: TL banknotlarda bazı rakam ve yazılar dokunulduğunda kabartma hissi verir.
2-Bakma: Banknotun her iki yüzü de ışığa tutulup bakıldığında görülebilen Atatürk portresi
3- Açılı bakma : Banknotların ön yüzüne farklı açılardan bakıldığında renkli ve parlak yansımalar veren holografik şerit folyo, yatay konumda göz hizasında ışığa doğru tutulduğunda görülebilen gizli görüntü ile arka yüzlerde farklı açılardan bakıldığında altın sarısına dönüşen üzerinde küpür değer ve TL harfleri bulunan renk değiştiren şerit bulunmaktadır.
Sahte Parayı Üretme, Ülkeye Sokma, Nakletme, Muhafaza Etme Veya Tedavüle Koyma Suçu (Tck M.197/1)
M.197/1: “Memlekette veya yabancı ülkelerde kanunen tedavülde bulunan parayı, sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, iki yıldan on iki yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.”
Sahte parayı ülkeye sokma; Bu suçta ülke sınırları içerisine sokulan paranın milli veya yabancı para olmasının suçun oluşumunda etkisi yoktur. Sahte paranın ülkeye yasal veya yasadışı olarak sokulması da bu suç bakımından fark etmeyecektir.
Sahte parayı üreten ve ülkeye sokan kişilerinin farklı olması halinde her biri bu suçtan ayrı ayrı cezalandırılır. Sahte paranın tedavüle konma amacıyla yurda getirilmesi tamamlanmış suç olarak kabul edilir ve cezalandırılır.
Sahte parayı nakletme; zaten sahte olarak üretiliş paranın bir yerden bir yere taşınmasıdır. Bu taşıma işlemi, bir şahsın sahte paraları üzerinde taşıması yoluyla veya bir araç yardımıyla taşınmasında suretiyle gerçekleşebilir.
Sahte parayı muhafaza etme; paranın sahte olduğunun bilinmesine rağmen paranın saklanmaya çalışılmasıdır. Saklama eyleminin kısa veya uzun süreli yapılmış olmasının suçun oluşumunda bir önemi yoktur.
Sahte paranın tedavüle konulması; sahte paranın günlük ekonomik hayatın içerisine sürülmesidir. Sahte paranın karşıdaki şahsa verilerek tedavüle sokulmaya çalışırken, karşıdaki kişinin paranın sahte olduğunu anlaması ve parayı kabul etmemesi suçu teşebbüs aşamasında bırakmaz. Suç yine de icra edilmiş sayılır.
Sahte Parayı Bilerek Kabul Etme Suçu (Tck M.197/2)
“Sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır” (TCK md.197/2).
Başka birinin herhangi bir ilişki nedeniyle sahte para vermesi üzerine paranın sahte olduğunun bilinmesine rağmen kabul edilmesidir. Aksi takdirde paranın sahte olduğunu bilmeden paranın kabul edilmesi halinde bu suç oluşmaz.
Sahteliğini Bilmeden Kabul Ettiği Parayı Daha Sonra Bilerek Tedavüle Koyma Suçu (Tck M197/3)
“Sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” (TCK M.197/3)
Fail, parayı alırken sahte olduğunu bilmese de daha sonra herhangi bir şekilde paranın sahte olduğunu öğrenmesine rağmen parayı tedavüle sürerse bu suç oluşur. Ancak kişi parayı aldıktan sonra sahte olduğunu fark edip ve bu yüzden parayı tedavüle sürmezse önceki hareketi suç oluşturmayacaktır. Hatta failin sahteliğini öğrendiği parayı bir müddet üstünde taşımış olsa bile bu suç oluşmaz.
Kovuşturma Usulü Nedir, Görevli Mahkeme Hangisidir?
Parada sahtecilik suçunun takibi şikayete bağlı değildir. Suç, savcılık tarafından re’sen soruşturulur ve kamu davası açılır.
Görevli mahkeme; m.197/1 suçu için üst sınırın on yılı geçmiş olması sebebiyle Ağır Ceza Mahkemesi, m.197/2 suçu için Asliye Ceza Mahkemesi ve son olarak m.197/3 için Sulh Ceza mahkemesidir.
Parada Sahtecilik Suçu Yargıtay Kararı
YARGITAY 8. CEZA DAİRESİ, 5.6.2013, 2012/37022-2013/17190
…Oluşa ve dosya kapsamına göre kullandığı araçla katılanın dükkanına gelen ve açık kimliği belirlenemeyen Ali isimli şahsın sahte parayla alışveriş yaptığını bilmediği yönündeki savunmaya ve katılanın sanığa yönelik bir teşhisinin bulunmamasına göre sanığın, atılı suçu işlediğine dair her türlü şüpheden uzak kesin ve inandırıcı delil bulunmadığı halde beraati yerine sanığın, suçu işleyen kişilerin kimliğini sakladığı gerekçesiyle mahkumiyetine karar verilmesi, yasaya aykırıdır.
