Nişanlılık Nedir *2023 Tarafların Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Nişanlılık; evlenme vaadiyle birlikte kurulur ve evlilik niyeti taşıyan birliktelikleri ifade eder. Bu yönüyle nişanlılık, evlilik için atılan ilk hukuki adımdır. Dolayısıyla, evlenmelerinde hukuken sakınca bulunmayan kişiler nişanlanabilir. Nişanlanmak, herhangi bir şekil şartına tabi kılınmamıştır. Nişanlanmak isteyen kişiler yazılı, sözlü, törenle veya törensiz nişanlanabilir. İki kişinin hukuken nişanlı olabilmesi için aşağıda sıralanan unsurların mevcut olması gerekir:

• Taraflar ayırt etme gücünü haiz olmalıdır.
• Nişanlılık, evlenme vaadi ve niyetiyle kurulur. Tarafların evliliğe yönelik iradelerini özgürce vermiş olmalıdır. Bu bakımdan iradenin muvazaaya, korkutmaya, hileye veya hataya dayanmaması şarttır.
• Ayırt etme gücünü haiz ve fakat küçük yahut kısıtlı olan kişilerin nişanlanabilmesi için yasal temsilcilerinin onayı aranır.
• Taraflar arasında kesin bir evlenme engeli bulunmaması gerekir.

Nişanlılıkta Tarafların Yükümlülükleri

Nişanlılık ile birlikte taraflar birtakım yükümlerin altına girer. Birbirlerine evlilik vaadinde bulunan tarafların yani nişanlıların yükümlülükleri şunlardır:

• Taraflar, evlilik birliğinde olduğu gibi nişanlıyken de birbirlerine karşı sadakat borcu altındadır.
• Taraflar, maddi ve manevi konularda birbirlerini desteklemek ve yardımlaşmakla yükümlüdür.

Nişan dolayısıyla yüklenen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde, diğer taraf haklı sebeple nişanı sonlandırma hakkına sahiptir.

Nişandan Vazgeçme

Nişanlılar, nişan sürecinde birbirlerini daha yakından tanır ve birbirlerinin doğru eş adayı olup olmadıklarını görür. Birlikteliklerini devam ettirme konusunda olumsuz düşünen taraflar, toplumsal deyimle nişan atar. Taraflardan birinin evlilikten vazgeçmesi ve nişanlılık haline son vermesi mümkündür. Buna karşın diğer taraf, evlilikten vazgeçen tarafı evliliğe zorlamak için dava açma hakkına sahip değildir.

Nişanın bozulması halinde, tarafların evliliğe zorlamak için dava açma hakkı bulunmasa da nişanlılık halinin sona ermesinin getirdiği birtakım hak ve yükümlülükler vardır. Nişanlanma sürecinde taraflar birbirlerine ve tarafların yakınları taraflara bazı hediyeler verir. Nişan taraflarının evlenecekleri düşüncesiyle verilen hediyeler, nişanın bozulmasıyla birlikte iade edilir. Hediyelerin iade edilmesi, hukuk kuralları ve toplumsal teamüllerin gereğidir. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu m.122:

Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.

Nişan Bozma Nedeniyle Tazminat ve Hediyelerin İadesi

Nişanlılık evlenmeyle sonlanmadığı takdirde, tarafların birbirlerine veya taraf yakınlarının birbirlerine verdiği alışılmışın dışındaki hediyelerin iade edilmesi gerekir. O halde, alışılmışın dışındaki hediyelerin ne olduğunu ifade etmek gerekir. Nişanın son bulması halinde iadesi mümkün olmayan hediyeler şunlardır:

• Değerinin yüksek olmaması,
• Tüketilebilen ya da eskiyen bir hediye olması,
• Örf ve adetler gereği doğal hediyeler olması.

Sıralanan özelliklerdeki hediyelerin dışındaki hediyeler iade edilmelidir. Aynen iadesi mümkün olmayan hediyelerinse, bedelinin ödenmesi gerekir.

Nişanlılık, taraflardan birinin haklı gerekçe olmadan nişandan dönmesi nedeniyle sona ererse, kusurlu taraf, diğer tarafça evlilik maksadıyla yapılan harcamaları ve nişan giderlerini ödemek borcu altındadır. Evlilik amacıyla yapılan harcamaların kendisine ödenmesi talebi yalnızca nişanlılar arasında değil, aynı zamanda tarafların anne ve babası yahut onlar gibi davranan yakınları tarafından da ileri sürülebilir. Söz gelimi çeyiz hazırlama, ev kiralama, ev eşyası satın alma vs.

Nişanın bozulması dolayısıyla kişilik hakları saldırıya uğrayan taraf, diğer taraftan manevi tazminat talep edebilir. Zira toplumsal bir nitelik taşıyan nişanlılıkla birlikte taraflar, birbirleri ile evlilik hazırlığı ve düşüncesinde olduklarını sosyal çevrelerine açıklar. Fakat nişanın son bulmasından ötürü hissedilen keder sebebiyle manevi tazminat talep edilemez.

Nişanlılık son bulduğu için doğan dava hakları, nişanın sonlanmasını takiben bir yıl süre ile zamanaşımına tabidir. Nişan ve nişanın sona ermesi nedeniyle yaşanan uyuşmazlıkların hukuki ve maddi kayıp yaşanmadan kısa sürede çözümlenebilmesi için deneyimli ve uzman bir aile hukuku avukatından yardım alınması en doğru yaklaşım olacaktır.