Evlilik Nedir, 2024 Evlenmeye Engel Haller Nelerdir?
Evlilik, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenleme altına alınmış ve işbu kanun hükümlerine göre gerçekleşen kurumdur. Toplumun temel ve en küçük çekirdeği olan aile, evlilik birliğinin tesis edilmesiyle vücut bulur. Kişiler, evlenebilmek için evlilik ehliyetini haiz olması gerekir. Evlilik ehliyetini haiz olabilmek içinse, kanun koyucunun öngördüğü şartların karşılanıyor olması gerekir. Toplum düzeni ve sosyal hayatın en mühim unsuru olan evlilik ve aile kurumu, TMK ve ilgili kanun hükümleriyle tanzim edilmiştir.
Evlenmek İçin Gerekli Şartlar
Evlenme ehliyetine 17 yaşını tamamlamış her birey sahiptir. Fakat, 17 yaşını tamamlayan ve fakat henüz reşit olmamış yani 18 yaşını doldurmamış bireyler yasal temsilcisinin izin vermesi kaydıyla evlenebilir. Söz konusu kişilerin yasal temsilcisi evlilik için rıza göstermez ise, kişi doğrudan mahkemeye müracaat ederek hâkim izni talep edebilir. Hâkim, başvuru sahibinin yasal temsilcilerini de dinlemek şartıyla bu hususa ilişkin kararını verir.
Kısıtlı bulunan kişilerin evlenebilmesi için yasal temsilcilerinin rızası aranır. Öte yandan, olağanüstü hallerin ve oldukça mühim sebepler varlığında, hâkim kararı olması koşuluyla evlenebilmesi mümkündür. Tesis edilen evlilik birliğinin sona ermesi içinse boşanma davası açılır. Oldukça teknik bir husus olan boşanma, aile hukuku avukatı nezaretinde yürütülmesi gereken, aksi takdirde hukuki kayıp yaşanması muhtemel olan yıpratıcı bir süreçtir. Evliliğe engel haller şunlardır:
- 17 yaşını tamamlamış ve fakat evlilik için hâkim izni gerektiren mühim bir gerekçesi olmayan kişiler,
- 17 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını doldurmamış olup yasal temsilcisi rıza göstermeyen kişiler,
- Kısıtlı bulunan ve yasal temsilcisi rıza göstermeyen kişiler evlenemez.
Aile hukuku hükümlerine uyarınca;
- Anne veya babanın kendi çocuğu yahut torunu ile evlenmesi yasaktır.
- Amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenlerin evlenmesi mümkün değildir.
- Eski eşin çocukları, annesi, babası, büyükannesi ya da büyükbabası ile evlenmek kanunen mümkün değildir.
- Evlat edinen ile evlatlığın yahut bunlardan biri ile diğerinin çocuklarının, torunlarının, anne veya babasının, büyükanne veya büyükbabasının evlenmesi yasaktır.
- Mevcutta resmi olarak evli olanların bir başkası ile evlenmesi mümkün değildir.
Boşanma kararıyla evliliği son bulan kadınlar, tekrar evlenebilmek için üç yüz gün beklemelidir. Bu süre iddet süresi veya iddet müddeti olarak adlandırılır. Ancak iddet süresinin hâkim kararıyla kaldırılması mümkündür. Bunun için, kadının önceki evliliğinden gebe olmadığının anlaşılması gerekir. Şayet gebe olması halinde, kadının doğum yapmasıyla beraber iddet müddeti son bulur. İddet süresi, boşanmış ve fakat tekrar evlenmek isteyen eski eşlerin başvurusu üzerine hâkim kararıyla kaldırılabilir.
Evlilik Birliğinde Eşlerin Hak ve Yükümlülükleri
Türk Medeni Kanunu, evlilik birliğinin tesisiyle birlikte eşler için birtakım hak ve yükümlülükler düzenlemiştir. Eşler, işbu kanun ilgili hükümleri uyarınca birbirlerine saygı çerçevesinde davranmalıdır. Evlilik birliği ile eşlere yüklenen yükümlülükler şunlardır:
- Eşlerden her biri, müşterek hayatın devam ettiği süre zarfında ailenin daimî gereksinimleri için evlilik birliğini temsil hakkını haizdir.
- Eşlerden her biri, eşinden onay almadan iş ya da meslek seçme hakkına sahiptir. Fakat bu hükümden evlilik birliğini sarsacak nitelikte keyfiyet hakkı tanındığı anlaşılmamalı, eşler iş ve meslek seçerken birbirlerinin görüşlerini almalıdır.
- Eşlerden her biri, birliğin korunması amacıyla gereken hassasiyeti göstermek durumundadır.
Sıralanan hallerin yanı sıra aile içi şiddet söz konusu olduğun yasa gereği birtakım koruma tedbirleri uygulanır. Kanun gereği uygulanan koruma tedbirleri şunlardır:
- Taraflardan biri evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerine aykırı davranır yahut eşler, evlilik birliğine dair mühim bir hususta anlaşmazlığa düşerse, eşler hâkim müdahalesi talep edebilir. Hâkim, taraflar arasında yaşanan ihtilafın çözümlenmesine ve eşlerin uzlaşmasına çalışır, yükümlülükleri konusunda eşleri ikaz eder ve gerek gördüğü durumlarda önlem alabilir.
- Ailenin geçinebilmesi için tarafların maddi katkısının tespit edilmesinde yaşanan anlaşmazlıkların çözümlenebilmesi için hâkim müdahalesi talep edilebilir.
- Eşlerden birinin kişiliği, ekonomisi ya da aile saadetinin önemli ölçüde tehlikeye düşmesi durumunda, hâkim kararıyla eşlerin ayrı yaşamasına karar verilebilir.
- Eşler, evlilik birliğinin giderlerine katılmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğüne muhalefet eden tarafın, başkalarından olan alacak ve haklarının, diğer eşe ödenmesi yönünde karar verilebilir.
