Baba ölmeden mirasını istediği evladına bırakabilir mi? sorusunun yanıtı için miras hukuku kurallarına başvurmamız gerekir. Öncelikle anne ve babaların sağken yani yaşıyorken çocuklarına mal vermesi işlemine hukukta ne dendiğini ifade etmemiz icap eder. Bu işleme “sağlar arası kazandırma” denir. Sağlar arası kazandırma ise devir, bağış, trampa ya da bir başka yolla yapılabilir.
Kanun koyucu, sağlar arası kazandırma işlemlerini Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlemiştir. Bu bakımdan, anne ve babaların yaptığı sağlar arası kazandırma işlemlerinin geçerliliği için de TBK hükümlerine müracaat edilir. Sonuçta, ana-baba ve çocuk arasında, hukuken geçerli irade beyanıyla yapılan devir işlemi geçerli kabul edilir. Şu halde;
- Hukuki olarak geçerli bir irade beyanıyla yapılması kaydıyla, baba ölmeden mirasını istediği çocuğuna bırakabilir. Fakat yapılan tasarruflar eğer mirastan mal kaçırma niteliğindeyse, bu niteliği taşıyan işlemler iptal edilebilir.
Baba Mirasını Dilediği Çocuğuna Verebilir mi?
Bu soruya çok kısa bir şekilde yanıt vermemiz gerekirse; evet, baba ölmeden mirasını dilediği çocuğuna bırakabilir. Zira anne ya da baba, mülkiyet hakkının kendilerine tanımış olduğu yetkiye dayanarak, terekesinde bulunan mallar üzerinde istedikleri gibi tasarruf etme özgürlüğüne sahiptirler. Ancak, malvarlığının bir başkasına hukuken devredilebilmesi için geçerli bir irade beyanının varlığı gerekir.
Temel bir insan hakkı olan mülkiyet, kişiye mülkiyetinde bulunan mallar üzerinde arzu ettiği gibi tasarrufta bulunma yetkisi verir. Ayrıca kişi, ölümünden sonra mallarına ne olacağı konusunda da sağken karar alabilir. Bu nedenle de mirasçı atamak veya vasiyet etmek suretiyle istediği kişi ya da kişilere mal bırakabilir. Yine mülkiyet hakkına dayanarak, hayattayken de malını bir başkasına devredebilir.
- Sağlar arası kazandırmaların düzenlendiği Türk Borçlar Kanunu, ana-baba ve çocuklar arasında geçerli bir irade beyanına dayanılarak yapılan devir işlemlerinin hukuken geçerli olduğunu belirtmektedir.
Saklı Paylı Mirasçıların Durumuna Dikkat!
Kişinin terekesi yani miras olarak intikal edecek malları üzerindeki tasarruf hakkı kanunen sınırlanmıştır. Dolayısıyla terekesinde mal varlığı üzerinde tasarrufta bulunmak isteyen bir kişi, kanunda öngörülen sınırlara riayet etmek durumundadır. Bu sınırların çizdiği alana “tasarruf edilebilir kısım” adı verilir. Dolayısıyla bu kısım üzerinde arzu edildiği gibi tasarrufta bulunulması mümkündür.
Baba, saklı paylı mirasçıların saklı pay haklarına zarar vermemek kaydıyla, malı üzerinde dilediği gibi tasarruf edebilir. Dolayısıyla anne ya da baba, saklı pay haklarına ilişmemek ve geçerli bir irade beyanına dayanarak mirasını dilediği çocuğuna bırakabilir. Son olarak, saklı pay hakkına sahip kişileri ifade ederek konumuzu noktalayalım. Saklı pay hakkına sahip kişiler şunlardır:
- Murisin altsoyu,
- Murisin sağ kalan eşi,
- Murisin ana ve babası.
