Maaş Haczine İtiraz Nasıl Yapılır? Kesinti Oranları ve Kaldırma Şartları

Ekonomik zorluklar, bireyleri bazen ödenemeyen borçlar ve akabinde gelen icra takipleri ile karşı karşıya bırakabilir. İcra hukukunda alacaklının, alacağını tahsil etmek için başvurduğu en garantili ve yaygın yöntemlerden biri, borçlunun düzenli gelirine el konulması, yani “Maaş Haczi” işlemidir.

Ancak, borçlu olmak, “aç kalmak” veya “tüm maaşını icraya kaptırmak” anlamına gelmez. Kanun koyucu, borçlunun ve ailesinin yaşamını idame ettirebilmesi için maaş haczine kesin sınırlar getirmiştir. Uygulamada ise sıkça; maaşın tamamına el konulması, emekli maaşının izinsiz haczedilmesi veya yasaya aykırı oranlarda kesinti yapılması gibi hatalarla karşılaşılmaktadır.

---

1. Maaş Haczi Nedir ve Yasal Sınırı (1/4 Kuralı)

2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 83. maddesi, maaş ve ücretlerin ne kadarının haczedilebileceğini açıkça düzenlemiştir. Buna göre; memur, işçi, sandık veya diğer ücretli çalışanların maaşlarının en fazla dörtte biri (1/4’ü) haczedilebilir.

• Yasal Sınır: Maaşınızın tamamı haczedilemez. İcra dairesi maaşınızın sadece %25’ini (dörtte birini) kesebilir. Kalan %75, borçlunun yaşamını sürdürmesi için kendisine bırakılmak zorundadır.
• Yan Haklar (İkramiye vb.): Maaş dışındaki prim, ikramiye, nema gibi yan ödemelerin tamamı haczedilebilir mi? Yargıtay uygulamalarına göre, bu ek ödemelerin de yine 1/4 oranında haczedilmesi esastır; ancak bazı durumlarda (kıdem tazminatı gibi) farklı kurallar işleyebilir.

Kritik İstisna: Nafaka Alacakları

1/4 kuralının en önemli istisnası “Nafaka” borçlarıdır. Eğer icra takibinin sebebi birikmiş nafaka veya işleyen nafaka ise, 1/4 sınırı uygulanmaz. Aylık nafaka miktarının tamamı maaştan kesilir. Hatta maaşta başka hacizler olsa bile nafaka alacağı her zaman “birinci sırayı” alır ve öncelikli kesilir.

---

2. Hangi Durumlarda Maaş Haczine İtiraz Edilebilir?

Maaş haczine itiraz etmek için, borcun kendisine değil, “haciz işlemindeki usulsüzlüğe” odaklanmak gerekir. İtiraz edilebilecek temel durumlar şunlardır:

A. Orantısız Kesinti Yapılması (1/4’ten Fazla Kesinti)

İcra Müdürlüğü, işverene gönderdiği haciz müzekkeresinde genellikle “Maaşın 1/4’ünün kesilerek dosyaya gönderilmesini” ister. Ancak bazen işveren hatasıyla veya icra memurunun yanlış talimatıyla maaşın yarısı veya tamamı kesilebilir. Bu durum İİK m. 83’e açıkça aykırıdır ve iptal sebebidir.

B. Emekli Maaşının Haczedilmesi (Muvafakat Yoksa)

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93. maddesi gereği; emekli maaşları haczedilemez.

Bunun iki istisnası vardır:

1. Nafaka borçları,
2. SGK’ya olan prim borçları.

Bu iki sebep dışında, bankalar veya şahıslar emekli maaşına haciz koyamaz. Ancak, emekli olan kişi kredi çekerken veya icra dairesinde “Maaşımdan kesinti yapılmasına rıza gösteriyorum (muvafakat ediyorum)” şeklinde imza atmışsa, haciz mümkün hale gelir. Eğer böyle bir rızanız yoksa ve maaşınıza haciz konulmuşsa, bu işlem derhal kaldırılmalıdır.

C. Tebligat Yapılmadan Haciz Uygulanması

Borçluya usulüne uygun bir ödeme emri (Tebligat) gönderilmeden ve takip kesinleşmeden maaş haczi müzekkeresi yazılamaz. Eğer tebligat elinize geçmediyse ve e-Devlet’te maaş haczi gördüyseniz, “Usulsüz Tebligat” nedeniyle şikayet yoluna başvurabilirsiniz.

---

3. İtiraz ve Şikayet Prosedürü: Nereye, Nasıl Başvurulur?

Maaş haczindeki yanlışlığın düzeltilmesi için izlenecek hukuki yol, işlemin niteliğine göre değişir.

Adım 1: İcra Dairesinden Talep (Memur İşlemini Şikayet)

Öncelikle ilgili İcra Müdürlüğü’ne bir dilekçe vererek yanlışlığın düzeltilmesi istenebilir. Örneğin emekli maaşına haciz konulduysa, “5510 sayılı yasanın 93. maddesi gereği emekli maaşıma konulan haczim fekki (kaldırılması)” talep edilir. İcra müdürü talebi kabul ederse haciz kalkar.

Adım 2: İcra Hukuk Mahkemesine Şikayet

Eğer İcra Müdürü talebinizi reddederse veya işlem kanuna açıkça aykırı ise (örneğin maaşın yarısı kesiliyorsa), İcra Hukuk Mahkemesi’ne başvurulur. Bu dava teknik olarak bir “Şikayet” davasıdır.

• Süre: İcra memurunun işlemini öğrendiğiniz tarihten itibaren 7 gün içinde şikayet yoluna başvurmalısınız.
• Kamu Düzeni: Emekli maaşının haczedilmesi veya maaşın tamamının kesilmesi gibi durumlar “Kamu Düzenine Aykırılık” teşkil ettiği için Yargıtay bazı kararlarında bu durumlarda 7 günlük süre sınırı olmadığını, her zaman şikayet edilebileceğini belirtmektedir. Ancak hak kaybı yaşamamak için 7 gün içinde hareket etmek en doğrusudur.

Adım 3: İstirdat (Geri Alma) Davası

Eğer maaşınızdan haksız yere (örneğin yasal sınırdan fazla) kesinti yapıldı ve bu para alacaklıya ödendiyse; İİK m. 361 uyarınca İcra Dairesi’nden paranın geri istenmesi talep edilebilir. Eğer geri alınamazsa, Genel Mahkemelerde “Sebepsiz Zenginleşme” veya “İstirdat” davası açarak haksız kesilen tutarın faiziyle iadesi istenir.

---

4. Birden Fazla Haciz Varsa Ne Olur? (Sıra Cetveli)

Bir çalışanın maaşında birden fazla icra dosyası olabilir. Bu durumda “ilk gelen alır” prensibi işler.

• Sıraya Girme: İlk haciz müzekkeresi işverene ne zaman ulaştıysa, kesinti o dosya için başlar. O borç bitene kadar diğer dosyalar “sırada bekler.”
• Aynı Anda Kesinti Olmaz: İşveren, “Dosya 1 için %25, Dosya 2 için de %25 keseyim” diyemez. Toplam kesinti 1/4’ü geçemez. İlk dosya kapanınca, işveren ikinci sıradaki dosya için kesintiye başlar.
• İstisna (Nafaka): Yukarıda belirtildiği gibi, nafaka sıraya girmez. Maaştan önce nafaka kesilir, kalan tutarın 1/4’ü ise normal icra borcu (sıradaki dosya) için kesilir.

---

5. İşverenin Sorumluluğu

İcra İflas Kanunu, işverenlere (Maaş haczi müzekkeresini alan şirkete/kuruma) ciddi sorumluluklar yüklemiştir.

1. Kesinti Yapma Zorunluluğu: İşveren, icra dairesinden gelen yazıyı aldıktan sonra, işçinin maaşından belirtilen oranda kesintiyi yapıp icra dairesinin banka hesabına yatırmak zorundadır.
2. Tazminat Riski: Eğer işveren keyfi olarak kesinti yapmazsa veya geç yatırırsa; kesmediği tutarı kendi malvarlığından ödemek zorunda kalır. İcra dairesi, işçinin borcunu (kesilmesi gereken kadarını) işverenden tahsil eder.
3. İşten Ayrılma Bildirimi: Çalışan işten ayrılırsa, işveren bunu derhal icra dairesine bildirmekle yükümlüdür.

---

Örnek Şikayet Dilekçesi Özeti (Fikir Vermesi Açısından)

(Not: Bu taslak bilgilendirme amaçlıdır, her somut olaya göre uyarlanmalıdır.)

… İCRA HUKUK MAHKEMESİNE

DAVACI (BORÇLU): Adı Soyadı, T.C. No
DAVALI (ALACAKLI): Adı Soyadı / Şirket Ünvanı
İCRA DOSYA NO: …/… Esas
KONU: Maaş haczindeki yasal oranın aşılması nedeniyle memur işleminin iptali (Şikayet) talebidir.

AÇIKLAMALAR:
1. Davalı tarafından hakkımda başlatılan yukarıda esas numarası yazılı takipte, maaşıma haciz konulmuştur.
2. İcra Müdürlüğü tarafından işverene yazılan müzekkerede (veya işveren tarafından yapılan uygulamada), maaşımın 1/4’ü yerine %50’sinin (veya tamamının) kesilmesi işlemi uygulanmaktadır.
3. Bu durum İİK m. 83’e ve Yargıtay içtihatlarına açıkça aykırıdır. Geçimimi sağlamam imkansız hale gelmiştir.
4. Hatalı işlemin iptali ile kesintinin yasal sınır olan 1/4 oranına çekilmesine karar verilmesini talep ederim.

SONUÇ: Şikayetin kabulü ile usulsüz haciz işleminin düzeltilmesine karar verilmesini arz ederim.

---

Sıkça Sorulan Sorular

Asgari ücretli çalışanın maaşına haciz gelir mi?

Evet, gelir. Asgari ücretli olmak hacze engel değildir. Ancak yine kural geçerlidir; asgari ücretin sadece 1/4’ü haczedilebilir, fazlası kesilemez.

Banka hesabına yatan maaşın tamamına bloke konulabilir mi?

Banka hesaplarına (mevduat) konulan haciz ile maaş haczi karıştırılmamalıdır. Eğer maaşınızın yattığı hesaba “Mevduat Haczi” konulursa, banka o an hesapta ne varsa blokeleyebilir. Ancak bu paranın “maaş” olduğunu, İcra Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak ispatlarsanız (Meskeniyet iddiası benzeri bir şikayetle), 1/4’ü aşan kısmın blokesini kaldırabilirsiniz. Yargıtay, maaş hesabına konulan blokenin de maaş haczi kurallarına (1/4) tabi olması gerektiğine hükmetmektedir.

İşten çıkarsam tazminatım haczedilir mi?

Kıdem ve ihbar tazminatları, “maaş” statüsünde değildir. Bu nedenle İİK m. 83’teki 1/4 korumasından tam olarak yararlanamazlar. Uygulamada ve Yargıtay kararlarında, kıdem tazminatının tamamının haczedilebileceği yönünde görüşler olduğu gibi, işçinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler gözetilerek hakkaniyete uygun kesinti yapılması gerektiği yönünde de görüşler mevcuttur. Ancak genel kural, tazminatın borcu karşılayan kısmına el konulmasıdır.

12 Aralık 2025