Tedbir nafakası, maddi imkanlarının kısıtlı olması sebebiyle geçimini sağlayamayan eş ve çocuk lehine karar verilen, aile birliğinin korunması, eşlerin ve çocukların geçiminin sağlanması amacına hizmet eden bir nafaka türüdür. Tedbir nafakası şartları varsa eşler arasında evlilik birliği devam ederken ya da evlilik birliğinin boşanma ile veya ayrılık davası ile sona ermesi halinde, ya da mutlak veya nispi butlan ile evliliğin geçersiz olması için açılan davada istenebilir. Tedbir nafakasının miktarı hâkim tarafından belirlenir.
İçindekiler
Tedbir Nafakası Nedir?
Tedbir nafakası, bakım yükümlülüğünün bir karşılığı olarak ödenen nafakadır. Boşanma veya ayrılık davası açıldığı zaman ayrı yaşamakta olan eşlerden biri, kendi maddi imkânlarıyla bakım ve geçimini sağlayamıyorsa, imkânları elverişli olan eşin, diğer eşin geçimine hâkimin belirleyeceği bir miktarda nafaka ödeyerek katkıda bulunması gerekmektedir. Kendi imkanlarıyla geçimini temin edemeyen ve bu sebeple nafakaya ihtiyaç duyan eş, ister davalı ister davacı olsun, tedbir nafakası isteyebilir ve hâkim, boşanmaya sebep olacak bir kusurun olup olmadığını araştırmaksızın, talep bulunulmasa dahi re’sen karar verir.
Tedbir nafakası, Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesinde belirtilen geçici tedbirlerden biridir ve dayanağını bu maddeden alır. Maddede “hâkim geçici önlemleri re’sen alır” dendiği için hâkim tedbir nafakasına, talep olmasa bile, re’sen yani kendiliğinden karar verecektir. Ancak eşlerin tedbir nafakasına ilişkin taleplerde bulunması da mümkündür.
Boşanma veya ayrılık davasına konu kusurun tedbir nafakası ile bir ilgisi yoktur. Lehine tedbir nafakasına hükmedilecek eşin kusurlu veya kusursuz olmasının bir önemi yoktur.
Çocuk lehine hükmedilen tedbir nafakasının takdirinde ise, çocuğa hangi eş tarafından bakıldığı, çocuğun ergin olup olmaması, bakım giderlerine ek olarak eğitim giderleri ve çocuğa evlilik birliği içinde sağlanmış olan hayat standardı dikkate alınacaktır.
Açılan boşanma davasında geçici tedbirlere karar verecek hâkimin hem eş hem çocuklar için aynı anda nafakaya karar vermesi zorunlu değildir. Yalnızca eş ya da yalnızca çocuklar için de tedbir nafakasına karar verilebilir.
Tedbir Nafakası Hangi Hallerde Talep Edilebilir?
1- Evlilik birliğinin devamı sırasında ailenin geçimi için parasal katkıda bulunmayan ve hâkim tarafından yapılan uyarıya rağmen evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmeyen tarafın, diğer eşe nafaka ödemesine karar verilebilir.
2- Birlikte yaşamaya haklı bir sebeple ara verilirse, Türk Medenî Kanununun 197/2. maddesi uyarınca hâkim, istem üzerine eşlerden birinin diğerine nafaka ödemesine karar verebilir.
3- Evlenmenin mutlak veya nispi butlanı hallerinde açılan davalar süresince de hâkim, eşlerin geçinmesi, barınması ve mallarının yönetimi ve çocukların bakım ve korunması için gerekli geçici tedbirleri kendiliğinden almalıdır. Bu tedbirlerden biri olan tedbir nafakası evlenmenin butlanı davasının kesinleşmesine kadar ödenmeye devam eder.
4- Boşanma veya ayrılık davası açılınca, davanın devamı süresince talep olmasa dahi boşanma veya ayrılık davasını gören hâkim, eşlerin barınmasına, geçimine, karı koca mallarının yönetimine, çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici tedbirleri kendiliğinden almak zorundadır. Tedbir nafakası da bu geçici tedbirlerden biridir.
5- Eşler arasında boşanma davası açılmamış ise, bağımsız olarak da çocuk lehine iştirak nafakası davası açılması ve bu dava süresince de tedbir nafakası isteminde bulunulması mümkündür.
Tedbir Nafakasının Miktarı Nasıl Belirlenir?
Tedbir nafakasının miktarını belirlemek için, boşanma davası açıldıktan sonra davaya bakan hâkim tensip kararı ile eşlerin ekonomik ve sosyal durumlarının araştırılmasına karar verir. Bunun dışında hâkim, taraflarca ileri sürülen iddialar ve sunulan delilleri değerlendirerek, eşler adına kayıtlı taşınmaz malların tespiti için tapu sicil müdürlüğüne, motorlu araçların tespiti için trafik ve tescil müdürlüğüne yazı yazarak resmi kayıtları talep eder ve banka hesapları içinse bankalara yazı yazarak, hesap dökümlerini ister.
Eşlerin sosyal ve ekonomik durumları hakkında araştırma yapıldıktan sonra barınma, yiyecek, giyecek, eğitim, öğretim, tedavi gibi zorunlu ihtiyaçlar dikkate alınarak uygun bir miktar nafakaya hükmedilmelidir.
Nafakanın üst sınırını nafaka borçlusunun geliri, ödeme gücü belirler. Nafaka borçlusu mevcut eğitim ve sosyal durumuna rağmen uygun bir işte çalışmıyorsa, sahip olduğu mesleği ile kazanabileceği miktar mahkeme tarafından araştırılacak ve tespit edilen miktar dikkate alınacaktır.
Tedbir nafakasının ödenmesine, karar verilmesi halinde davanın açılma tarihinden başlanır ve dava sonucunda verilen kabul ya da ret kararının kesinleştiği tarihe kadar ödenmeye devam edilir.
Tedbir Nafakası Artırılabilir veya Azaltılabilir Mi?
Hâkim tarafından karara bağlanan tedbir nafakası miktarı, sonradan değişen hâl ve şartlara göre değiştirilebilir. Nafakanın artırılması ya da azaltılması yönündeki talepler dava yoluyla ileri sürülür. Nafakanın artırılması ya da azaltılmasına dair taleplerin kabulü halinde nafaka miktarındaki değişikliğe ilişkin karar, dava tarihinden itibaren hüküm ifade eder.
Tedbir Nafakası Nasıl Sona Erer?
– Evlilik birliği devam ederken, evlilik birliğinden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmeyen, yani ailenin geçimi için katkıda bulunmayan eşin diğer eşe tedbir nafakası ödemesine karar verildiği durumlarda, bu nafaka evlilik birliğinden kaynaklanan yükümlülüğün yerine getirilmesine kadar devam eder. Bunun sonucu olarak evlilik birliğinden kaynaklanan yükümlülüğünü yerine getiren eş, mahkemeye müracaat ederek tedbir nafakasının kaldırılmasını isteyebilir.
– Ayrı yaşamakta haklı olduğunu ispatlayan eş lehine hükmedilen tedbir nafakası ise ayrı yaşamakta haklı olunan süre boyunca devam eder, bu haklı sebep ortadan kalkınca mahkemeye müracaat edilerek tedbir nafakasının kaldırılması talep edilebilir.
– Evlilik birliğinin butlan veya ayrılık yahut boşanma davası ile sona erdirilmesi için dava açıldığında ise, dava tarihi itibariyle hükmedilen tedbir nafakası, davanın kesinleşmesi ile sona erer. Boşanma kararının kesinleşmesiyle nafaka kendiliğinden sona erer.
– Boşanma veya evlenmenin butlanı davası içerisinde hükmolunan tedbir nafakası, bu davalardan feragat edilmesi halinde de, feragat tarihinden itibaren sona erer.
Tedbir Nafakası Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 201. maddesine göre evlilik birliğinin korunmasına yönelik tedbirler konusunda yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesidir. Tedbir nafakasına karar verildikten sonra, verilen karar üzerinde yapılan değişimler de yine ilk kararı veren mahkemede görülür. Ancak her iki eşin de yerleşim yeri değişmişse, yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesidir.
Butlan, boşanma veya ayrılık davası ile birlikte açılan tedbir nafakası davasında ise tedbir nafakasına karar verecek olan yetkili mahkeme, butlan, boşanma veya ayrılık davasına bakacak olan aile mahkemesidir.
Görevli mahkeme ise Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemelerinin olmadığı yerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi davaya Aile Mahkemesi sıfatı ile bakar.
