Boşanma süreci, taraflar için sadece duygusal ve psikolojik bir kopuş değil, aynı zamanda yönetilmesi gereken ciddi bir hukuki ve mali süreçtir. Evlilik birliğini sonlandırma kararı alan bireylerin zihnindeki en önemli sorulardan biri de doğal olarak bu sürecin maliyetidir. “Boşanma davası ne kadara mal olur?”, “Avukatlık ücreti neye göre belirlenir?” ve “Mahkeme masraflarını kim öder?” soruları, sürecin başında netleştirilmesi gereken hususlardır.
Boşanma Avukatı Ücreti Ne Kadardır?
Öncelikle belirtmek gerekir ki; 1136 sayılı Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin ilgili yönetmelikleri gereği, avukatların internet sitelerinde veya dijital mecralarda asgari ücret tarifesinin üzerinde olsa dahi net ve sabit bir avukatlık ücreti yayınlamaları yasaktır. Bu yasak, haksız rekabeti önlemek ve avukatlık mesleğinin ticari bir iş gibi algılanmasının önüne geçmek amacıyla getirilmiştir.
Bununla birlikte, her boşanma davası parmak izi gibi kendine özgüdür. Standart bir “boşanma paketi” fiyatı belirlemek, hukuki açıdan da gerçekçi değildir. Avukatlık ücreti, davanın türüne (anlaşmalı/çekişmeli) ve dosyanın içeriğine göre, avukat ile müvekkil arasında serbestçe kararlaştırılır. Ancak bu serbesti sınırsız değildir; belirlenecek ücret, her yıl Resmi Gazete’de yayımlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi (AAÜT) altında olamaz.
Avukatlık Ücretini Etkileyen ve Değiştiren Faktörler
Bir boşanma davasında avukatın talep edeceği ücret, harcanacak mesai ve üstlenilen sorumlulukla doğru orantılıdır. Ücretin belirlenmesinde şu kriterler rol oynar:
- Davanın Türü (Anlaşmalı mı, Çekişmeli mi?): Anlaşmalı boşanma davaları, tarafların her konuda uzlaştığı ve genellikle tek celsede sonuçlanan davalardır. İş yükü daha az olduğu için ücreti, çekişmeli davalara göre daha makul seviyelerde olabilir. Çekişmeli boşanma davaları ise yıllarca sürebilen, onlarca dilekçe yazılmasını ve duruşma takibini gerektiren süreçlerdir.
- Uyuşmazlık Konularının Çeşitliliği: Sadece boşanmak isteyen bir çift ile; velayet, yüksek miktarlı tazminat, nafaka ve mal paylaşımı (ziynet eşyası, ev, araba vb.) konularında çatışma yaşayan bir çiftin davasındaki emek aynı değildir. Talep edilen kalemler arttıkça, avukatın yapacağı hukuki çalışma ve sorumluluğu artar.
- Davanın Görüleceği Şehir: Avukatın ofisinin bulunduğu şehir ile davanın açılacağı şehir farklı ise, yol ve konaklama masrafları ile harcanacak ekstra zaman (yolda geçen süre) ücrete yansıtılır.
- Delil Toplama ve Bilirkişi Süreçleri: Dosyanın kapsamlı olması, tanıkların dinlenmesi, pedagog raporlarına itiraz süreçleri, banka kayıtlarının incelenmesi gibi teknik detaylar, avukatın eforunu artırır.
- Avukatın Deneyimi ve Uzmanlığı: Her meslekte olduğu gibi, boşanma hukuku alanında uzmanlaşmış, tecrübeli bir avukatın bilgi birikimi ve zaman yönetimi, ücret takdirinde etkili bir unsurdur.
Boşanma Davası Masrafları (Mahkeme Giderleri)
Avukatlık ücretinden bağımsız olarak, davanın açılması ve yürütülmesi için devlete ödenmesi gereken harçlar ve yargılama giderleri bulunmaktadır. Bu masraflar avukatın cebine girmez; doğrudan devletin kasasına veya ilgili kurumlara (PTT, Bilirkişi vb.) aktarılır.
2025 yılı Harçlar Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi’ne göre kalem kalem masraflar şunlardır:
1. Başvuru ve Peşin Harç
Dava açılırken mahkeme veznesine yatırılması gereken maktu (sabit) harçlardır. Başvuru harcı ve peşin harç, her yıl yeniden değerleme oranına göre artırılır. Boşanma davasının “boşanma” kısmı için maktu harç alınırken, eğer boşanma davası ile birlikte (ek talep olarak değil de ayrı bir dava gibi) mal rejimi veya ziynet alacağı davası da açılıyorsa, talep edilen değer üzerinden “nispi harç” (belli bir yüzde) yatırılması gerekebilir.
2. Gider Avansı
Dava açılırken, yargılama sürecinde yapılacak masrafların karşılanması için davacıdan peşin olarak alınan tutardır. Gider avansı şunları kapsar:
- Tebligat Giderleri: Dava dilekçesinin, duruşma günlerinin ve ara kararların taraflara postalanması ücreti.
- Tanık Ücretleri: Dinlenecek tanıklara ödenen sembolik ücret ve tebligat masrafı.
- Bilirkişi ve Pedagog Ücretleri: Eğer dosyada velayet çekişmesi varsa pedagog (uzman) görüşü alınır. Mal paylaşımı veya tazminat hesaplamaları için mali müşavir veya emlak bilirkişisi gerekebilir. Bu uzmanların ücretleri gider avansından karşılanır.
Önemli Bilgi: Gider avansı bir “depozito” mantığıyla çalışır. Dava sonunda kullanılmayan kısım, davayı açan tarafa (davacıya) banka hesabı üzerinden iade edilir.
Masrafları Kim Öder?
Hukukumuzda genel kural şudur: “Yargılama giderleri haksız çıkan tarafa yükletilir.”
- Dava Başında: Davayı açan taraf (davacı), başvurma harcını, peşin harcı ve gider avansını cebinden ödemek zorundadır. Aksi takdirde dava usulden reddedilebilir.
- Dava Sonunda: Mahkeme, davanın sonucuna göre kimin haklı kimin haksız olduğuna karar verir.
- Davayı kazanırsanız; dava başında yaptığınız mahkeme masraflarını (harç, tebligat, bilirkişi ücreti vb.) karşı taraftan (davalıdan) geri alırsınız.
- Davayı kısmen kazanıp kısmen kaybederseniz; masraflar haklılık oranına göre paylaştırılır.
Karşı Taraf Vekalet Ücreti (Yasal Vekalet Ücreti)
Müvekkillerin en çok karıştırdığı konulardan biri de “Karşı Vekalet Ücreti”dir. Eğer davanızı bir avukatla takip etmiş ve davayı kazanmışsanız; mahkeme, kaybeden tarafın sizin avukatınıza bir ücret ödemesine hükmeder. Bu ücret, sizin avukatınızla yaptığınız sözleşmedeki ücret değildir; Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenen maktu bir ücrettir.
Yasal Uyarı: Avukatlık Kanunu gereği bu “karşı vekalet ücreti” avukata aittir, müvekkile verilmez. Bu, avukatın davayı kazanma başarısının yasal bir karşılığıdır.
Ekonomik Durumu Olmayanlar İçin: Adli Yardım
Boşanma sürecinde maddi durumu, avukatlık ücretini ve dava masraflarını karşılamaya yetmeyecek olan vatandaşlar için devletin sunduğu “Adli Yardım” mekanizması mevcuttur.
Adli yardım talebi iki aşamalıdır:
- Mahkeme Masrafları İçin: Dava açacağınız mahkemeden adli yardım talep edebilirsiniz. Muhtarlıktan alınacak fakirlik belgesi ve ekonomik durumu gösterir diğer belgelerle hakimi ikna ederseniz, harç ve gider avansı ödemeden dava açabilirsiniz.
- Ücretsiz Avukat İçin: Bulunduğunuz ilin Barosu’nun “Adli Yardım Bürosu”na başvurarak, maddi durumunuzun yetersizliğini belgelemeniz halinde size ücretsiz bir avukat atanmasını talep edebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
1. Boşanma davası avukatsız açılabilir mi?
Türk hukukunda (cezai ehliyet vb. istisnalar dışında) kişilerin davalarını bizzat takip etme hakkı vardır; yani avukat tutmak yasal bir zorunluluk değildir. Ancak boşanma hukuku; süreler, usul kuralları ve ispat yükümlülükleri ile dolu teknik bir alandır. “Haklıyken haksız duruma düşmemek”, nafaka veya tazminat haklarını kaybetmemek ve usuli hatalarla davanın reddedilmesini önlemek adına sürecin uzman bir boşanma avukatı ile yürütülmesi şiddetle tavsiye edilir.
2. Avukatlık ücreti taksitle ödenir mi?
Bu tamamen avukat ile müvekkil arasındaki anlaşmaya bağlıdır. Yasalarımız avukatlık ücretinin peşin ödenmesini zorunlu kılmaz. Taraflar, ücretin taksitler halinde ödenmesi konusunda serbestçe anlaşabilirler.
3. Anlaşmalı boşanma çekişmeliye dönerse ücret değişir mi?
Evet, değişmesi muhtemeldir. Anlaşmalı boşanma niyetiyle yola çıkılıp, tarafların son anda vazgeçmesi üzerine davanın çekişmeli boşanmaya dönüşmesi sık rastlanan bir durumdur. Çekişmeli dava, avukat için çok daha uzun ve zahmetli bir süreç olduğu için (belki 5-6 duruşma, 2 yıl süren yargılama), genellikle avukatlık sözleşmelerinde bu durum için ek ücret ödeneceği hüküm altına alınır.
Sonuç olarak; boşanma davası maliyet hesabı yapılırken sadece “bugün cepten çıkacak para” değil, davanın hatalı yürütülmesi durumunda “kaybedilecek gelecek (nafaka, tazminat, mal rejimi payı)” de göz önünde bulundurulmalıdır. Profesyonel hukuki destek, çoğu zaman sizi gelecekteki çok daha büyük maddi kayıplardan koruyan bir güvencedir.
