Bilişim Suçları ve Cezaları
Siber suçlar olarak da bilinen bilişim suçları elektronik ortamda işlenir. Bu suçlar işlenirken çeşitli araçlar kullanılabilir. POS cihazları, internet, bilgisayar, tablet veya cep telefonları en sık kullanılan araçlar arasındadır. Dijital teknolojilerin günlük yaşamda her alanda kullanılması bilişim suçlarının işlenmesi için uygun ortamı yaratmaktadır.
Bilgisayar suçu, internet suçu ve benzeri kavramlar da bilişim suçu yerine kullanılabilmektedir. Bilişim suçunun işlenmesi sırasında elektronik ortama ihtiyaç duyulurken bilişim sistemlerine girmek, sistemi engellemek, bozmak, erişilmez kılmak, verileri yok etmek, banka ya da kredi kartını kötüye kullanmak, yasak programları-cihazları kullanmak da bilişim suçu kapsamında değerlendirilmektedir. Günlük yaşamda birçok iş ve işlem internet ağları üzerinden yapılabilir.
Alışverişin yanı sıra kişisel bilgilerin iletilmesi, kurum ve kuruluşlardan hizmet alınması için bilgisayarlar ya da mobil uygulamalar kullanılabilmektedir. Bunun yanı sıra bankaların müşterileri ile mobil uygulamaları üzerinden hizmet verdikleri görülmektedir. Tüm bu ortamlarda bilişim sistemine girmek sureti ile suç işlenebilir. Bilişim suçları:
- Bilişim sistemine girme
- Bilişim sistemini engelleme
- Bilişim sistemini bozma
- Bilişim sisteminde verileri yok etme
- Bilişim sisteminde verileri değiştirme
- Bilişim sisteminde yasak cihaz ya da programları kullanma
Bilişim Sistemine Girme Suçu (TCK 243)
Bilişim sistemine girme suçu TCK 243 vasıtası ile verilecek cezalar belirlenir. Bilişim sistemine girilirken sisteme uzaktan bağlanılabilir ya da sisteme fiziki yakınlık sayesinde erişilebilir. Her iki durumda da bilişim sistemine girilmiş olur. Bilişim sistemine girme suç unsurları incelendiğinde fail ve mağdurun yanı sıra bir eylemin de varlığı dikkat çeker. Fail suçu işleyen kişidir ve herkes bu suçun faili olabilir. Bunun yanı sıra mağdur suçtan zarar gören taraf olurken herkes bu suçun mağduru konumunda olabilmektedir.
Bilişim sistemine girme suçunda serbest hareketli bir eylemden söz edilebilir. Seçimlik hareketli bir suç olmayan bilişim sistemlerine girme suçu için çeşitli cezaların verildiği görülmektedir. Bilişim sistemine girme suçu kasten işlenebilir. Taksirle işlenmesi ise mümkün olmamaktadır. Bilişim sistemine girme suçunda iştirak ve teşebbüs unsurları da geçerli olur. Bu suç bilişim sistemleri ile ilgili olarak işlenen en basit suçlardandır. Kullanıcı erişime açmak istediği bilgilerini kendi belirler.
Kullanıcının iradesini yok sayarak erişime açmadığı bilgilere onun izni dışında usulsüz yollardan ulaşmak bilişim sistemine girme suçu olarak kabul edilir. Mağdur şifresini sisteme giren kişiye vermiş ise ya da sisteme girme izni verilmesi durumunda fail açısından sisteme girme fiilinin hukuka uygunluğu gündeme gelecektir. Bilişim sistemine girme suçu çok farklı şekillerde işlenebilen bir suçtur. Ağ üzerinden gönderilen virüsler aracılığı ile sisteme girilebilir. Bunun yanı sıra gevşek tutulan güvenlik önlemleri ihlal edilerek de sisteme girilebilmektedir.
Güvenlik önlemi alınmış olmasına rağmen oluşan boşluklardan yararlanılarak da bilişim sistemlerine giriş yapılabilmektedir. Başka kişiye ait bilgisayarlar açılarak içindeki veriler görüldüğünde bilişim sistemine girme suçu işlenebilir. Sisteme giren kişi kablolu veya kablosuz yoldan verilere ulaşmış olsa da bu durum suçu işlemediği anlamına gelmez. Bu tür bir suç işlendiğinde delillere gerek duyulur. Delil olarak kullanılacak en önemli malzeme ise bilgisayarın IP adresidir. IP adresi bilgisayarın kimliği yerine geçtiğinden bu bilgilere ulaşılması son derece önem taşır.
Bilişim Sistemine Girme Suçu ve Cezası
Bilişim sistemine girme suçu ve cezası TCK 243’te düzenlenmiştir. Bilişim sistemine hukuka uygun olmayan bir yol kullanarak girenler için bir yıla kadar hapis cezası verilebilmektedir. Bunun yanı sıra adli para cezası verilmesi de söz konusudur. Bilişim suçunun basit şekli için uygun görülen bu ceza sisteme girip bir şey yapılmadan çıkılması durumunda verilen en hafif cezadır.
Cezanın yarı oranda indirildiği haller ise bedeli karşılığında yararlanılan sistemler hakkında suçun işlenmiş olmasıdır. Bilişim sistemine girme suçu işlendiğinde ve veriler yok olduğunda ya da değiştirildiğinde verilecek ceza 6 ay-2 yıl aralığında hapis cezası olmaktadır.
Bilişim sistemine girme suçu işlendiğinde adli para cezası hapis cezası ile birlikte uygulanabilmektedir. Bu suça istinaden erteleme hükümleri uygulanabilmektedir. HAGB kararları da verilebilir. Bilişim sistemine girme suçu şikâyete tabi bir suç değildir. Dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. Bilişim sistemine girme suçu işlendiğinde görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi olmaktadır.
Bilişim Sistemini Bozma, Sistemi Engelleme, Verileri Yok Etme ya da Değiştirme Suçu
Bilişim sistemini bozma, sistemi engelleme, verileri yok etme ya da değiştirme suçu işlendiğinde TCK 244 devreye girer. Bu suç seçimlik hareketli bir suç olarak kabul edilmektedir. Yukarıda sayılan herhangi bir fiilin gerçekleşmiş olması suçun işlendiği anlamına gelir.
Kişi bilişim sistemini engellediğinde ya da bozarak zarar verdiğinde 1-5 yıl aralığında hapis cezası alabilir. Bunun yanı sıra bilişim sistemi içindeki verilere yönelik bozma varsa ya da yok etme, değiştirme, erişilmez kılma fiillerinden herhangi biri söz konusu ise 6 ay -3 yıl aralığında hapis cezası söz konusu olur. Suç nitelikli hale gelirse verilecek cezada yarı oranda bir artış gerçekleşir.
Bir bankanın, kredi kurumunun, kamu kurum ve kuruluşunun bilişim sistemi üzerinden gerçekleştirilecek hukuka aykırı fiiller suçun nitelikli hale gelmesine sebep olur. Kişi kendisi ya da bir başkası için haksız çıkar sağladığında ve bu fiillerin başka bir suç oluşturmaması durumunda verilen ceza miktarı 2-6 yıl aralığında hapis cezası olur. Beş bin güne kadar da adli para cezası gündeme gelir.
Bilişim Suçlarının Banka, Kredi Kurumu, Kamu Kurum ve Kuruluşları Bilişim Sisteminden İşlenmesi
Bilişim suçu banka bilişim sisteminden ya da kamu kurum ve kuruluşlarının bilişim sistemlerinden işlendiğinde daha ağır şekilde cezalandırılır. Kredi kurumlarının bilişim sistemleri üzerinden işlenecek suçlar için de bu durum geçerlidir. Bu tür bir durum suçu nitelikli hale getirdiğinden verilen cezalarda da artış olması kaçınılmazdır.
Bilişim suçunu işleyen şüpheli sistemi kullanmak sureti ile bankadaki ya da kamu kurum-kuruluşundaki parayı alırsa veya parasal değerin mülkiyetini elde ederse suç nitelikli hırsızlığa dönüşür. Bu durumda da suça verilecek cezada farklılık olur.
Bilişim Suçları İşleyerek Haksız Çıkar Elde Etme
Fail suç işlerken sistemi engellediğinde ya da verileri değiştirme, bozma gerçekleştirdiğinde bunun sonucunda haksız bir çıkar elde ederse bilişim suçu kapsamında cezalandırılır. Failin elde edeceği haksız çıkar kendi adına ya da başkası adına olabilir.
Bilişim sistemindeki verileri yok ettiğinde de fail için verilecek ceza aynı olur. 2-6 yıl aralığında hapis cezası ve 5bin güne kadar para cezası bu suç işlendiğinde birlikte uygulanır. Fail başkasına ait bir kredi kartını kullanarak internet üzerinden harcama yaparsa banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçunu işlemiş olur.
Bilişim Suçu Yasak Program ve Cihaz Kullanımı
Bilişim suçu yasak program ve cihaz kullanımı ile de gerçekleştirilebilir. Bir cihaz veya bilgisayar programı imal edilirken bilişim suçları işlenmesi amacı ile oluşturulduğunda ceza uygulanır. Bu durumda imalatı yapan, ürünü ithal eden, sevk ve nakliyesini yapan ya da depolayanlar 1-3 yıl aralığında hapis cezası alır. Bu ürünleri satan, başkasına veren, bulunduran kişiler için de aynı oranda ceza verilir.
Bilişim Suçları Şikâyet
Bilişim suçları şikâyet yapılması gerekli değildir. Savcılık makamı bu tür suçlarda kendiliğinden yani re ’sen harekete geçebilir. Bir şüphe durumunda savcılar soruşturma başlatır. İddianame hazırlayarak bu suçlara istinaden dava açar. Mağdur şikâyet gerçekleştirmiş ise ve daha sonra şikayetinden vaz geçerse de savcılığın açacağı dava düşmez.
Kamu adına bu davalar takip edilir. Savcılık makamının bu suçlara yönelik olarak taraf olması toplumu koruma amacı güder. Kamunun korunması için görev alan savcılar kendiliğinden soruşturma başlatma yetkisine sahip olur. Devleti temsil eden savcılık makamı kamu düzenini korumayı amaçlar.
Bilişim Suçları Dava Zamanaşımı ve Uzlaşma
Bilişim suçları dava zamanaşımı süresi ve uzlaşma bakımından da merak edilir. En basit hali ile işlenmiş bir bilişim suçunda dava zamanaşımı süresi 8 yıl olmaktadır. Dava zamanaşımı süresi aşıldığında suçun soruşturulması ya da kovuşturulması söz konusu olamamaktadır. Bilişim suçları için uzlaşma uygulanmaz. Bunun yanı sıra etkin pişmanlık sebebi ile sanık hakkında ceza indirimi uygulanabilir.
Bilişim suçuna yönelik olarak HAGB kararı da verilebilmektedir. Bilişim suçlarının ortaya çıkmasında bilim ve teknolojide yaşanan gelişmelerin payı büyüktür. Bu alanda kullanılan sistemler, cihazlar suç işlemeyi müsait hale getirirken bu suçlar için verilen cezalar da kanun koyucu tarafından düzenlenmektedir. Bilişim suçları ile ilgili davalar Asliye Ticaret Mahkemelerinde görülür.
