Nişanın Bozulması ve Tazminat Davası

Nişanın bozulması veya sonlanması durumunda tarafların maddi ve manevi tazminat davaları açabilmesi konusu oldukça önem kazanmaktadır. Taraflardan birinin nişanı haksız ve kusurlu olmasına rağmen bozması durumunda, kusursuz olan veya daha az kusurlu olan taraf hem manevi hem de nişanlanma sebebiyle yapılan masraflar sebebiyle uğradığı maddi zararlar için tazminat davası açabilir. Nişanlanmayla ilgili hükümler 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu madde 118 ve devamında bulunmaktadır.

Nişanlama hukuken, tarafların birbirlerine evlenmeyi vaat etmesi durumudur. Nişanlılığın hukuken geçerli olabilmesi için halk arasındaki gibi söz, nişan törenleri olmak zorunda değildir. Kişilerinin birbirine sözlü veya yazılı fark etmeksizin karşılıklı evlenmek istediklerini açıklaması yeterlidir. Kişiler evlenme amacıyla bir araya gelerek nişanlanır, ancak evliliğe kadar geçen süreçte pek çok sebepten dolayı taraflardan birinin evlenmekten cayması söz konusu olabilmektedir.

Nişanın Bozulması Sebebiyle Maddi Tazminat Davası

Nişanlılardan biri, veya nişanlanma sebebiyle masraf etmiş anne-baba veya masraf etmiş diğer kişilerin bu davayı açma hakkı bulunmaktadır. Nişanın bozulması nedeniyle maddi tazminat açabilmek için bazı koşulların gerçekleşmiş olması gerekir, bunlar:

• Öncellikle hukuken geçerli bir nişanlılık (evlenme vaadi) bulunmalıdır. Sevgililik, flört gibi durumlarda bu dava açılamaz.
• Geçerli olan nişanlılık, haksız bir nedenle bozulmuş olmalıdır ve dava açacak olan kişinin nişanın bozulmasında kusuru olmamalı veya haksız bozan taraf olmaması gerekir. Ancak kişi nişanı haklı bir nedenle bozmuşsa dava açabilir. Örneğin karşı tarafın aldatma, hakaret, tehdit, aileye saygısızlık, kumar oynama, uyuşturucu kullanma vb. eylemlerde bulunmuş olması nedenleriyle nişanı haklı nedenle bozmuşsanız bu davayı açabilirsiniz.
• Nişanlılık döneminde evlenme amacı ile yapılmış olan harcamalar, katlanılan maddi fedakarlıklar ve ev eşyası, nişan giderleri, gelinlik, davetiye gibi giderler maddi tazminat davasına konu alacaklardır. Nişan töreni için yapılan harcamalar da maddi tazminat alacağına konu olmaktadır. Görüldüğü üzere evleneceğine olan inancıyla kişinin yaptığı bu harcamalar ile mal varlığında azalma olması halinde bu davayı açabilecektir.

Hakim takdir yetkisi ile yapılan harcamaların ispatı niteliğinde sunulan deliller sonucu uygun bir maddi tazminata hükmeder. Bu davada davalı taraf mutlaka nişanın bozulmasında kusurlu olan taraf olmalıdır. Nişanlılardan birinin ölümü halinde nişan bozulmuşsa ölen nişanlının ailesine bu tazminat davası açılamaz. Çünkü ölüm bir kusurluluk hali değildir.

Nişanın Bozulması Sebebiyle Manevi Tazminat Davası

Nişanın bozulması sebebiyle açılacak manevi tazminat davası, maddi tazminat davasının aksine ancak nişanlılar arasında açabilir. Kişinin anne-babası bu davayı açamaz. Çünkü manevi tazminat, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Manevi tazminat davası açabilmenin koşulları şu şekildedir:

• Hukuken geçerli olan nişanlılık söz konusu olmalıdır.
• Geçerli olan bu nişanın, nişanı bozan tarafça haksız ve kusurlu bir şekilde bozulması gerekir. Nişanı bozan taraf haklı olarak nişanı bozmuşsa diğer taraf manevi açıdan ne kadar üzülse de bu davayı kusurlu olduğu için açamaz.
• Dava açmak isteyen tarafın nişanın bozulması nedeniyle kişilik hakları ihlal edilmiş, manevi bir çöküntüye girmiş olması yahut onu ve itibarı zedelenmiş olması gerekir.
• Nişanın bozulmasında hiç kusuru olmamış veya diğer tarafa göre daha az kusurlu olmak gerekir.

Manevi tazminat belirlenirken hakim kusurlu olan tarafın soysa-ekonomik durumuna göre bir tazminata hükmedecektir.

Manevi tazminat açma hakkı bulunan tarafın ölümü halinde bu hak mirasçılara geçmez. Bunun sebebi nişanın bozulmasıyla manevi çöküntüyü yaşayan tarafın bu hakkının kendisine sıkı sıkıya bağlı olmasıdır.

Nişanın Bozulması Sebebiyle Hediyelerimi Geri Alabilir Miyim?

Nişanlılık durumu evlilik harici sona ermişse taraflar alışılmışın dışındaki hediyeleri geri isteme hakkına sahiptir. Hediyelerin iadesi istemenin, maddi ve manevi tazminat davasından farkı hediyeyi geri isteyen taraf için kusur araştırması yapılmamasıdır. Yani nişanın bozulmasında haksız ve kusurlu olan taraf da verdiği hediyeleri geri isteyebilir. Örneğin, pelüş ayı, kıyafet, çanta, düşük değerdeki takıların geri iadesi istenemez. Ancak araba, ev gibi alışılmış dışı hediyeler geri istenebilir.

Nişanın Bozulması Sebebiyle Açılan Maddi Ve Manevi Tazminatlarda Görevli Ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?

Nişanlılık müessesi aile hukukuna ilişkindir. Bu nedenle nişanlanma sebebiyle açılacak davalarda Aile Mahkemeleri görevlidir. Aile mahkemelerinin bulunmadığı şehirlerde aile mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme ise genel yetki kuralları gereği davalının yerleşim yeri mahkemesidir.

Nişan Bozma Nedeniyle Açılacak Davalarda Zamanaşımı Ne Kadardır?

Nişanlanmanın bozulması sonucu açılacak olan maddi veya manevi tazminat davaları ve hediyelerin geri verilmesi için açılacak davalarda zamanaşımı süresi 1 yıldır. 1 yıllık süre nişanın bozulmasından itibaren başlar. Bu süre içinde taraflar dava açmazsa, dava açma haklarını kaybederler.