Mirastan Yoksunluk

Mirastan Yoksunluk

Mirastan yoksunluk olarak adlandırılan kavram hukuki bir değere sahiptir. Miras bırakanın kanunda yer alan nedenlerin oluşması durumunda herhangi bir beyanına gerek kalmadan yürürlüğe giren mirastan yoksunluk sonucunda kişi mirasçı veya vasiyet alacaklısı sıfatlarını yitirir. Mirastan yoksunluk oluşabilmesi için hukuki sebeplerin varlığına gerek duyulur. Bu durumda ise kasten ve hukuka aykırı olmak kaydı ile miras bırakanı öldürenler veya öldürmeye teşebbüs edenler mirastan yoksun olur.

Ayrıca miras bırakanın hile, cebir ve tehdit altında iken ölüme bağlı bir tasarrufta bulunmasını sağlayanlar ya da böyle bir tasarruftan dönmesine sebep olanlar mirastan yoksun olurlar. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 578. Maddesinde düzenleme altına alınan mirastan yoksunluk sebepleri şunlardır:

Aşağıdaki kimseler, mirasçı olamayacakları gibi; ölüme bağlı tasarrufla herhangi bir hak da edinemezler:

1. Miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler,
2. Miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler,
3. Miras bırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlayanlar ve engelleyenler,
4. Miras bırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldıranlar veya bozanlar.

Mirastan yoksunluk, miras bırakanın affıyla ortadan kalkar.

Mirastan Yoksunluğa Yol Açan Sebepler

Mirastan yoksunluk Türk Medeni Kanunu’na göre düzenlenmiş bir hukuki durumdur. TMK 578.maddede bu konu ile ilgili olarak açıklamalar yapılmaktadır. Bu madde uyarınca mirastan yoksunluk sebepleri aşağıdaki gibidir:

• Miras bırakanın kasten ve hukuka aykırı olarak öldürülmesi veya öldürmeye teşebbüs edilmesi.
• Miras bırakanın kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirilmesi.
• Hile, cebir ve tehdit unsurlarını kullanmak sureti ile miras bırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasının engellenmesi ya da böyle bir tasarruftan dönmesinin sağlanması.
• Miras bırakan kişinin yeniden yapamayacağı bir zaman ve durumda ölüme bağlı tasarrufu kasten hukuka uygun olmayacak şekilde ortadan kaldırılması ya da bozulması.

Mirastan yoksun bırakılan kişi yalnızca yoksun olandır. Yoksun olan kişi veya kişilerin alt soyu bu durumdan etkilenmemektedir. Türk Medeni Kanunu bu konuya da açıklık getirmiştir. TMK 579. Maddesi uyarınca yoksunluk durumu yalnızca yoksun olan nezdinde hüküm doğurmaktadır. Yoksun bırakanın alt soyu bu durumdan etkilenmemektedir. Altsoyun mirasçılığı bu sebeple devam eder.

İradi mirasçılar söz konusu ise bu durumda onların da mirasçılıktan etkilendikleri görülür. Yasal mirasçılar için geçerli olan alt soyun etkilenmemesi durumu; atanmış mirasçıların, lehine mal tesis edilenlerin alt soyları için geçerli değildir. Yasal mirasçılar içinde mirastan yoksun bırakılanın alt soyu yok ise bu durumda kişiye ait hisseler terekeye dönmektedir.

Tereke olarak adlandırılan miras bırakanın mal varlığıdır. Miras bırakan yani muris vefat ettiğinde mirasçıları terekesi üzerinde hukuki haklarını kullanabilir. Yasal ve atanmış mirasçılar olarak tanımlanan mirasçılık işlemlerinde Miras Hukuku’na göre hareket edilirken zümre sistemi esas alınır.

Mirastan Yoksunluk Hükümleri Nasıl Uygulanır?

Mirastan yoksunluk hükümleri uygulanacağı zaman kanunda belirtilen koşulların sağlanmış olup olmadığına bakılır. Bu durumda ise kanunda açıkça ifade edilen sebeplerin varlığı dikkate alınır. Bu sebepler varsa kişi mirastan mahrum edilir. Bu yoksunluk durumunun uygulanabilmesi için mahkeme kararına gerek duyulmaz. Ayrıca miras bırakanın irade tasarrufu yapmasına da bakılmamaktadır.

Mirastan yoksunluğa yol açan sebeplerden herhangi biri ortaya çıkmış ise kişi mirastan yoksun kalır. Mahrumiyeti ortadan kaldırma nedenlerinden biri affedilmedir. Miras bırakanın affetmesi durumunda mirastan yoksunluk durumu ortadan kalkar.

Mirastan Yoksunluk Mirastan Çıkarma Farkı

Mirastan yoksunluk ile mirastan çıkarma arasında bazı farklar bulunur. Saklı paylı mirasçılara uygulanabilen mirastan çıkarma mirastan yoksunlukla bu noktada ayrılmaktadır. Yoksun bırakma durumu kanuni mirasçıların yanı sıra vasiyet alacaklıları ve atanmış mirasçılar açısından hüküm doğurur. Mirastan yoksunluk kendiliğinden oluşabilirken mirastan çıkarma işlemi miras bırakanın iradi ölümüne bağlı tasarrufu ile ilgilidir.

Mirastan yoksunluk için bir mahkeme kararına veya irade beyanı yapılmasına gerek olmamaktadır. Mirastan çıkarma için miras bırakanın irade tasarrufuna ihtiyaç vardır. Kişi mirastan yoksun bırakıldığında mirasçılık sıfatını da kaybeder. Bu durumda ise ölüme bağlı tasarrufla ilgili olarak mirastan yoksun bırakılanın bir hak talep etmesi söz konusu olamamaktadır.

Kişi normal koşullarda mirasçılık sıfatını kazanabilecekken kanunda yer alan koşullardan birinin ortaya çıkması durumunda miras bırakanın mirasçısı olma sıfatını kaybedecektir. Bu durumda miras bırakanın terekesi üzerinde mirastan yoksun bırakılanın hakları sona erer. Miras bırakan ve mirasçı arasında ortaya çıkan hukuki bağ Miras Hukuku kapsamında ele alınmaktadır. Kanunda sınırlı bir şekilde ele alınan mirastan yoksunluk hallerinin sınırlarının genişletilebilmesi söz konusu olmamaktadır.

Ayrıca mirastan yoksun bırakılmanın gerçekleşebilmesi için fiillerin kasten ve hukuka aykırı bir biçimde işlenmiş olması gerekir. Mirastan yoksun bırakılanın ayırt etme gücüne sahip olması da fiillerin işlenmesi durumunda hukuka uygunluk açısından gereklidir. Mirasçı, kanunda yer alan şekilde mirastan yoksunluğa sebep olacak fiillerden birini gerçekleştirdiği takdirde herhangi bir işlem yapılmaksızın kendiliğinden mirasçılıktan yoksun bırakılabilir.

Mirastan Yoksunluk Zamanaşımı

Mirastan yoksunluk ile ilgili olarak herhangi bir hak düşürücü süre söz konusu değildir. Mirastan yoksunluk için zamanaşımı süresi bulunmaz. İlgili kişilerin her zaman için mirastan yoksunlukla ilgili iddialarını sunma hakkı bulunur. İddia sahibi olan taraf her zaman için iddiasını da ispatlamakla yükümlü tutulur. Bu nedenle mirasçılık sıfatının kaybedildiğini iddia eden kimsenin iddiasını ispatlaması talep edilir. Bu durumda ise maddi delillerden yararlanılması gerekir.

Mirastan Yoksunluk ve Mirasçılık Belgesi

Mirastan yoksun tutulan kişi mirasçı belgesi alabilmektedir. Mirasçılık belgesi talebi mirasta pay sahibi olanlara tanınmış bir haktır. Mirastan yoksun tutulan kişiler de noter kanalı ile kendileri için bir mirasçılık belgesi alabilmektedir. Bu durum göz önüne alındığında ilgili kişilerin mirasçılık belgesinin iptali yönünde dava açma hakkı bulunur.

Mirasçı olabilme ehliyetine sahip kişiler Türk Medeni Kanunu uyarınca belirlenen koşulların ortaya çıkması durumunda mirastan yoksun kalabilmektedir. Bu koşulların herhangi biri oluştuğunda mirasçı hukuki açıdan mirastan yoksun bırakılır.