Tefecilik suçu ve cezası Türk Ceza Kanunu’nun ikinci kitabının üçüncü kısmının dokuzuncu bölümü olan Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar bölümünde düzenlenmiştir. Tefecilik suçuyla korunmak istenen hukuksal değerin ne olduğu konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı yazarlar tefecilik suçuyla korunan hukuksal değerin malvarlığı ve mağdurun irade özgürlüğü olduğunu ileri sürmektedirler. Bir diğer görüş, bu suçla korunan hukuksal değerin ticari hayatın işleyişi ve serbest piyasa ekonomisi olduğu yönündedir.
“TCK md. 241- (1) Kazanç elde etmek amacıyla başkasına ödünç veren kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.”
İçindekiler
Tefecilik Suçunun Unsurları Nedir?
Tefecilik Suçunun Maddi Unsurları Nelerdir?
Tefecilik suçunun maddi unsurları; konu, fail, mağdur ve hareket olmak üzere dört ana başlıkta incelenebilir.
Konu : Tefecilik suçunun maddi konusu ödünç paradır.
Fail : Kanun koyucu bu suçun faili olabilecek kimseler bakımından herhangi bir özellik aramamıştır. Başka bir deyişle tefecilik suçu, fail bakımından özgü bir suç değildir. Dolayısıyla herkes bu suçun faili olabilir. Suçun faili, kazanç elde etmek amacıyla ödünç para veren kişidir.
Mağdur : Tefecilik suçunun mağduru konusunda öğretide farklı görüşler mevcuttur. Bu görüşler suçun mağdurunun ödünç para alan gerçek kişi mi yoksa toplumun geneli mi olduğu hususunda yoğunlaşmaktadır. Ancak Yargıtay’ın yerleşik içtihatları uyarınca, tefecilik suçunda ödünç para alan taraf suçtan doğrudan doğruya zarar gören değildir ve bu sebeple davaya katılma hakkı yoktur. Tefecilik suçunda suçtan doğrudan doğruya zarar gören Maliye Bakanlığı (Hazine) olup ancak Maliye Bakanlığı davaya müdahil olabilir.
Hareket : TCK m.241’de tefecilik suçunun eylem unsuru ‘ödünç para vermek’ olarak tanımlanmıştır. Suçun gerçekleşmesi herhangi bir neticeye bağlı değildir. Ödünç paranın verilmesi, yani karşı tarafın fiili tasarruf alanına girmesiyle suç oluşacaktır. Suçun gerçekleşme anı ödünç paranın verildiği andır. Dolayısıyla suç, ani hareketli bir suçtur.
Ayrıca tefecilik suçunda, tipikliğe dahil olmayan ancak madde gerekçesi ve yargı kararları ile kabul edilen bazı eylemler de vardır. Bunlara; senet kırdırma ve kredi kartı (POS) tefeciliği yapma örnek verilebilir.
Tefecilik Suçunun Manevi Unsuru Nedir?
Tefecilik suçu ancak kasten işlenebilen bir suçtur. Suçun taksirle işlenebilmesi mümkün değildir. Ancak tefecilik suçunda özel bir kastın da varlığı aranır. TCK md. 241 hükmüne göre failde kazanç elde etme amacı bulunmalıdır. Ödünç para verme eylemi kazanç elde etmek amacıyla yapılmamışsa tefecilik suçunun varlığından da bahsedilemeyecektir.
Tefecilik Suçunun Hukuka Aykırılık Unsuru Nedir?
Tefecilik suçu bakımından; hakkın kullanılması ve yasal izin bulunması gibi hukuka uygunluk nedenleri gündeme gelebilir. Hâkim, önüne gelen somut olayda, her hukuka uygunluk nedeni için ayrı ayrı inceleme yapacaktır. Hukuka uygunluk nedeninin bulunması halinde faile ceza verilmeyecektir.
Tefecilik Suçunun Özel Görünüş Biçimleri Nelerdir?
- Teşebbüs : Tefecilik suçu ödünç para verme eylemi gerçekleştirildiği anda tamamlanır. Ayrıca bir kazanç elde etme neticesinin gerçekleşmesi, suçun tamamlanması bakımından önemli değildir. Bu bakımdan tefecilik suçu sırf hareket suçu olup kural olarak teşebbüse elverişli değildir.
- İçtima : Tefecilik suçunun meydana gelebilmesi için ödünç para verme eyleminin süreklilik arz etmesi gerekmediğinden bu suçta zincirleme suç hükümleri uygulanabilir. Örneğin, failin ödünç para isteyen kişiye kısa aralıklarla, birden çok kazanç karşılığı ödünç para vermesi eyleminde zincirleme suç hükümleri uygulanmalıdır.
Tefecilik suçunun işlenmesi öncesi ve/veya sonrasında bu suçun işlenmesini kolaylaştırmak yahut işlendikten sonra kazancı elde etmek amacıyla tefecilik suçunun kanuni tanımında öngörülenlerin dışında suç teşkil eden başkaca eylemler gerçekleştirilmişse, artık failin bu suçlardan da ayrıca sorumluluğu söz konusu olacaktır.
- İştirak : Tefecilik suçuna iştirakin her türlüsü mümkündür. Zira kanunda faille ilgili herhangi bir ayırıcı özellikten bahsedilmemiştir. Tefecilik suçuna azmettirme, yardım etme şeklinde iştirak mümkün olabileceği gibi, herhangi bir kimsenin aracılık hizmeti sağlaması suretiyle de iştiraki söz konusu olabilir.
Tefecilik Suçunda Soruşturma Aşaması Nasıl İşler?
Tefecilik suçu şikâyete tabi bir suç değildir. Dolayısıyla, tefecilik suçunun işlendiğini haber alan Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma resen yapılır.
Tefecilik suçunda yetkili mahkeme ödünç paranın verildiği yer mahkemesi olup, görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Tefecilik Suçu Uzlaşmaya Tabi Midir?
Uzlaşma kapsamında olan suçlar, Ceza Muhakemesi Kanunu md. 253 vd. sayılmıştır. CMK md.253’e göre, soruşturması ve kovuşturması şikâyete bağlı olan suçlar uzlaşmaya tabidir. Tefecilik suçu şikâyete tabi bir suç olmadığı ve CMK m. 253’te sayılan suçlardan da olmadığı için uzlaştırmaya tabi değildir.
