İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkisini tanzim eden iş hukuku; başta İş Kanunu olmak üzere sair yasal düzenlemeler ile iş ilişkisinin sağlıklı ve sürekli işlemesini sağlar. İktisadi ve ticari hayatın hacim kazanmasıyla birlikte işçi hakları ve işçilerin korunması adına düzenlemelerde bulunan kanun koyucu, işverenlerin keyfi olarak işçi çıkarmasını önlemek adına belirli yasal kurallar getirmiştir. İşverenler, yasaca ifade edilen haklı gerekçeler mevcut olmaksızın işçi çıkardığı takdirde işçilerin kendilerine tanına yasal haklarını aramak için açtığı dava işe iade davası olarak isimlendirilir. Haklı bir sebep ileri sürülmeksizin işinden çıkarılan işçinin tekrar işe başlama talebini konu alan işe iade davası ile beraber, çalışılmayan süreç için yaşanan mağduriyet adına tazminat talebi de mümkündür.
İçindekiler
İşe İade Davası Nasıl Açılır?
İşe iade davası, doğrudan açılabilen bir dava olmayıp, söz konusu davanın açılabilmesi adına öncelikle arabuluculuk yoluna müracaat edilmiş olması gerekir. 1.1.2018 tarihli yasal düzenlemeyle beraber, işe iade davası açılabilmesi için öncesinde arabuluculuk faaliyetine başvuru zorunlu hale getirilmiştir. Arabuluculuk safhasında, uyuşmazlığın tarafları bir araya gelerek uzlaşma sağlanmaya çalışılır. Bu aşamada uzlaşma sağlanmadığı takdirde işe iade davası için dava şartı sağlınmış olur. İşe iade davası, yazılı bir dilekçe hazırlanarak görevli ve yetkili mahkemeye süresi içerisinde başvurularak açılır.
İşe iade dava dilekçesi hazırlanırken somut olayın tüm koşulları ve özellikleri göz önünde bulundurulmalı ve bu çerçevede en uygun dilekçe hazırlanmalıdır. Dilekçenin hazırlanmasında uzman yardımı almak oldukça önemlidir. Zira, örnek dilekçeler üzerinden hazırlanan dilekçeler nedeniyle hak ve menfaat kaybı yaşanması kuvvetle muhtemeldir.
İşe İade Davası Tarafları
İşe iade davası söz konusu olduğunda davacı, yani davayı açan taraf işçidir. Bunun yanı sıra işçi, kendisini en iyi şekilde temsil ettirmek amacıyla iş hukuku avukatına vekalet vermişse, işçinin vekalet verdiği avukatı da işe iade davasını açabilir. İşe iade davası açılabilmesi için işçinin iş güvencesi koruması altında olması gerektiği de unutulmamalıdır. İş güvencesi hükümlerinden faydalanmak isteyen bir işçi, şu şartları karşılamalıdır:
- İş yerinde 30 ve daha fazla işçi çalışmalıdır.
- Belirsiz süreli iş sözleşesi ile çalışılmalıdır.
- İşverene ait işyerinde en az 6 aylık kıdeme sahip olunması gerekir.
Söz konusu şartlar karşılandığı takdirde işe iade davası açılabilir. İşe iade davasında davalı taraf ise işverendir. Ancak somut olayın koşullarına göre işyerine karşı da açılabilir.
İşe İade Davası Şartları
Haksız yere işinden çıkarıldığını öne süren işçinin, işe iade davası açmak suretiyle yeniden iş sahibi olması adına aşağıda ifade edilen şartları karşılaması gerekir:
- Arabuluculuk safhasında uzlaşı sağlanmamış olmalıdır.
- İşe iade davası taraflarında izah edilen iş güvencesi hükümlerinden yararlanılmalıdır.
- İş Kanunu kapsamında işçi statüsünde olunmalıdır.
- İleri sürülen uyuşmazlığı konu edinen ve kesin hüküm verilmiş olan bir başka davanın mevcut olmaması gerekir.
- Tarafların, dava ve taraf ehliyetini haiz olması gerekir.
Sıralanan şartları taşıyan işçilerin iş akdinin feshinde yalnızca 2 – 4 – 6 – 8 haftalık ihbar sürelerine uyulması kafi değildir. İş akdi feshinin muhakkak yasada sınırlı şekilde düzenlenen ve iki ayrımla ifade edilen sebeplerden birisine dayanması gerekir. Bu sebepler şu şekildedir:
- İşçiden kaynaklanan sebepler,
- Ekonomik sebepler.
İşveren, işçinin çalışma veriminden doğan nedenlerle iş akdini sona erdirmek isterse işçinin savunmasını almakla yükümlüdür. Bunun yanı sıra işçiye, işten çıkarıldığı ve çıkarılma nedeni yazılı ve net biçimde bildirilmelidir. Aksi takdirde, gerçekleştirilen feshe karşın mahkeme tarafından işe iade kararı verilecektir.
İşe İade Davasında Arabuluculuk
İşe iade davasında arabuluculuk, 6325 sayılı Kanun yürürlükte iken ihtiyari başvuru durumunda idi. Ancak 7036 sayılı Kanun ile beraber ihtiyari durumdan çıkarılarak işe iade davası için mecburi yol olarak düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile, işçi – işveren uyuşmazlıklarının dava yoluna müracaat etmeden kısa sürede çözüme kavuşturulması amaçlanmaktadır. İşçi, haksız olarak işten çıkarıldığı durumda, bu bilginin kendisine ulaşmasını takiben 1 ay süre ile arabulucuya başvurmalıdır.
Arabulucuya başvuru yapılmasının ardından işverene çağrı yapılarak belirli bir günde bir araya gelinmesi suretiyle çözüm aranacaktır. Bu görüşme tamamlandıktan sonra neticeye bakılmaksızın arabuluculuk görevi sonlanır ve görüşme tutanağa aktarılır. Görüşme sonucunda müspet bir karar alınırsa tutulan tutanak ilam hükmünde sayılacaktır. Görüşme menfi yönde sonuçlanırsa yine tutanağa geçirilecek ve işe iade davası sürecine başlanacaktır.
İşe İade Davasında İspat
İşveren, iş akdini haklı nedene dayanarak feshettiğini ispat etmekle yükümlüdür. İşçi de, hukuki yollardan elde edilmiş her türlü delil ve tanık beyanı ile iddiasını güçlendirmelidir. Somut olayın özelliklerine göre nasıl ilerlenmesi gerektiği, hangi delil araçlarının mahkemeye ibraz edilmesinin yararlı olacağı ve sair hususları, deneyimli bir iş avukatından yardım almak suretiyle öğrenmek tarafların lehine olacaktır.
İşe İade Davası Ne Kadar Sürer?
İşçi, iş akdinin feshedildiğini öğrendiği andan itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurmalıdır. Bu süre, hak düşürücü süredir. Arabulucu sonrasında dava süreci başlayacaktır. İşe iade davasında yargılamanın 2 ayda tamamlanması gerekir. Yargıtay da aynı şekilde iki ay içinde dosyaya ilişkin kesin denetimini yapacaktır. Tüm bu süreç göz önüne alındığında işe iade davası; fesih bildiriminin ardından 4 aylık süre içinde tamamlanacaktır.
İşe İade Davasının Sonuçları
İşe iade davasında mahkeme, yapılan feshin geçersiz olduğuna kanaat ettiği takdirde işçinin işine iadesi kararını verecektir. İşveren tarafından gerçekleştirilen feshin mahkemece geçersiz kabul edilmesiyle birlikte iş akdi, hiç feshedilmemiş gibi kabul edilir. Bu itibarla yargılama sürecinde haksız yere ücret alamayan işçinin ücretinin ödenmesine de karar verilir. Mahkemenin işe iade kararı vermesine karşın işveren, yasada düzenlenmiş tazminat tutarını ödeyerek işçiyi işe almaktan kaçınabilir.
İşe İade Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
İşe iade davası, Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümleri gereğince basit yargılama usulüne tabi davalardan olup bu davada görevli mahkeme iş mahkemesidir. İşe iade davasında yetkili mahkeme ise işçi veya işverenin yerleşim yeri mahkemesidir.
