İş Kazası Nedir, Nasıl Bildirilir?

İş kazası kısaca sigortalı çalışanın fiziki veya ruhsal bakımdan zarar görmesine, engelli duruma gelmesine sebep olan olaylardır. İş kazası çalışan ve işveren için çalışma hayatında karşılaşmak istemedikleri durumların başında gelmektedir. Buna rağmen birçok nedene bağlı olarak iş kazaları ile karşılaşılmaktadır.

Çalışma sahası içerisinde ve bazı durumlarda çalışma sahası dışında meydana gelen bu kazaların “iş kazası” olarak nitelendirilebilmesi için birtakım unsurların gerçekleşmesi gerekmektedir. Konunun daha anlaşılabilir olması açısından 5510 sayılı Kanun gereğince iş kazasının tanımının yapılmasında fayda vardır.

İş Kazası Nedir? (Tanım)

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda iş kazalarına ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Buna göre iş kazası;

Çalışma hayatında veya iş sahası içerisinde gerçekleşen ve sigortalı olarak çalışanı fiziksel ya da ruhen engelli duruma getiren olaylar” olarak tanımlanmıştır.

Yapılan tanımdan da anlaşılacağı üzere iş kazaları genellikle çalışma sırasında ve çalışma sahası içerisinde gerçekleşmektedir. Ancak, bu durumun istisnaları da mevcuttur. 5510 sayılı Kanun’da iş kazası sayılan haller ayrıca düzenlenmiştir. Peki, bu haller nelerdir?

İş Kazası Sayılan Haller

İş kazası kabul edilen durumlar şunlardır:

• Süt izni kapsamında annenin çocuğuna süt vermek amacıyla iş yerinden ayrı kalmış olduğu süre içerisinde,
• İşveren tarafından çalışanın asıl iş sahasından farklı bir iş sahasına gönderilmiş olduğu sırada,
• İşverenin ve işçi sözleşmesine bağlı olmadan kendi adına yapılan çalışmalar sırasında,
• İşveren tarafından tahsis edilmiş olan servis aracı ile çalışanın iş yerine gidiş / dönüş esnasında, gerçekleşen kazalar.

İş Kazası Bildirimi Nasıl ve Ne Zaman Yapılır? (SGK Bildirim Süresi)

Öncelikle belirtmekte fayda vardır ki iş kazası bildirimi yapma yükümlülüğü işverene aittir. Meydana gelen kazanın niteliğine göre çoğu zaman bu kazalar “adli vaka” olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle işverenin kazanın meydana gelmiş olduğu andan itibaren vakit geciktirmeksizin durumu kolluk kuvvetlerine bildirmesi gerekmektedir.

Özellikle inşaat sahaları içerisinde meydana gelen kazalarda bu bildirimi yapmakla yükümlülüğü genellikle şantiye şeflerindedir.

Yukarıda belirtmiş olduğumuz durum haricinde iş kazası SGK bildirim süresi bulunmaktadır. Kazanın gerçekleşmiş olduğu günün ertesi gününden itibaren başlamak üzere SGK bildirim süresi 3 gündür. Kazaya ilişkin SGK bildirimi yapılması yasal bir zorunluluktur. Bu nedenle herhangi bir cezai yaptırım ile karşılaşmamak adına işverenin bu işlemleri zamanında ve eksiksiz yapması gerekmektedir.

İş Kazası Bildirimi Nasıl Yapılır?

İş kazası bildirimi online olarak, pratik bir şekilde internet üzerinden yapılmaktadır. Fakat bunun haricinde bizzat SGK’ya başvuru yaparak kazaya dair bildirim yapmak da mümkündür. Ayrıca çevrim içi olarak veya bizzat başvuru yaparak bildirim yapmanın mümkün olmadığı hallerde iadeli taahhütlü posta yoluyla da SGK bildirimi yapılması mümkündür.

İş Kazası Tazminat Hesaplama

Meydana gelen kaza sebebiyle çalışan ve çalışan yakınlarının maddi veya manevi olarak bir hak kaybına uğramaları olasıdır. İş kazası tazminat hesaplama işlemlerinde birçok veri ve kriter göz önüne alınmaktadır. Bunlar başlıca kusur durumu, çalışanın ekonomik durumu, yaşı veya almış olduğu maaş miktarıdır.

Ayrıca Özellikle çalışanın yakınları açısından oldukça ağır sonuçları bulunan ölümlü kazalarda; yaralanmalı kazalara nazaran daha farklı bir prosedür uygulanmaktadır. Bu nedenle, tazminat hesaplama işlemlerini; yaralanmalı kazalarda tazminat hesaplama ve ölümlü kazalarda tazminat hesaplama olarak iki ayrı başlık altında incelenmesi uygun olacaktır.

Yaralanmalı İş Kazalarında Tazminat

İş kazası nedeniyle yaralanmak diğer bir ifade ile engelli hale gelmek mümkündür. Bu durumda çalışan maddi tazminat veya manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir. Her iki tazminat türünde tazminat hukuku gereğince benimsenmiş ölçütler dikkate alınmaktadır.

Maddi tazminat genel olarak kazadan dolayı meydana gelen maddi kayıpları ifade etmektedir. Bunlar hastane masrafları, geçici veya sürekli iş kaybı nedeniyle oluşan zararlar olabilmektedir.

Ölümlü İş Kazalarında Tazminat

Çalışanın iş kazası nedeniyle vefat etmesi ölümlü iş kazalarında tazminat yükümlülüğünü doğurur. Bu tazminatlar çalışanın kaza sonrasında tedavi görmüş olması halinde gerçekleşen tedavi masrafları veya cenaze masrafları gibi maddi giderlerden oluşabilmektedir.

Genel olarak bu tür masraflar ölümlü kazalarda maddi tazminat olarak nitelendirilmektedir. Ayrıca, özellikle çalışanın bakmakla yükümlü olduğu eşi, çocukları ve bazı durumlarda anne – babasının “destekten yoksun kalma tazminatı” talep etme hakkı da doğmaktadır.

Yukarıda belirtmiş olduğumuz ölümlü kazalarda tazminat ve yaralanmalı kazalarda tazminat hesaplanması genel olarak çalışanın ve işverenin kusur durumları dikkate alınarak yapılmaktadır. Ayrıca bu tazminat miktarlarının belirlenmesinde tarafların ekonomik durumları da dikkate alınmaktadır. Tazminat hesaplama aracımızı kullanarak tazminat hesabı yapabilirsiniz. Bu aracı kullanmak için tıklayınız.

İş Kazası Zamanaşımı Süresi Nedir?

İşveren ve işçi arasında meydana gelen ve iş sözleşmesinden kaynaklanan bir uyuşmazlık olması nedeniyle iş kazası zamanaşımı süresi 10 yıl olarak belirlenmiştir.

İş Kazası Rapor Parası Ne Kadar? (Örnekli Anlatım)

İş kazası rapor parası hesaplanması çalışanın almış olduğu maaş ve kaza nedeniyle görmüş olduğu tedavi süresi veya almış olduğu rapor süresine göre yapılmaktadır. Ayrıca iş kazası rapor parası hesaplanmasında çalışanın ayakta tedavi veya yatarak tedavi görmesi gibi iki farklı durum söz konusudur.

Ayaktan tedavi görülmesi halinde rapor parası ortalama günlük almış olduğu brüt ücretin 3/2’si kadardır. Çalışan kaza nedeniyle yatarak tedavi görmüş olması halinde ise bu hesaplama günlük almış olduğu brüt ücretin yarısı üzerinden hesaplanmaktadır.

Örneğin asgari ücretli olarak bir çalışanın 13.414 TL ücret aldığı bilinmektedir. 13.414 / 30 = 447 TL günlük brüt ücret aldığı bilinmektedir. Çalışanın ayakta 10 süre ile tedavi gördüğü düşünüldüğünde;

447 / 3 = 149 x 2 = 298.00 TL Günlük rapor parası hesaplanmaktadır. Çalışanın 10 süre ile tedavi görmesi durumunda yaklaşık olarak 298.00 x 10 = 2.980.00 TL rapor parası hesaplanmaktadır.

Aynı şekilde, çalışanın kaza nedeniyle yatarak tedavi görmesi durumunda ise yukarıda belirtmiş olduğumuz 447 TL’nin yarısı 223,5 TL ile raporlu olduğu gün sayısı çarpılarak bulunmaktadır. Bu durumda asgari ücretli ve yatarak tedavi gören bir çalışan 2023 yılı itibariyle 223,5 x 10 = 2.223.50 TL rapor parası almaya hak kazanmaktadır.

İş Kazası Tutanağı

İş yerinde meydana gelen kazanın detaylarının belirtildiği tutanaklara iş kazası tutanağı denilmektedir. Bu tutanaklar iş veren tarafından tutulması zorunludur. Genel olarak çalışana ait bilgiler yer almaktadır. Ayrıca kaza nedeniyle çalışanda herhangi bir uzuv kaybı gerçekleşmesi halinde bu durum iş kazası tutanağına işlenmesi gerekmektedir.

İş Kazası Bildirmeme Cezası Nedir? (2023)

İşverenin meydana gelen kazayı yukarıda belirtmiş olduğumuz süreler içerisinde SGK’ya bildirmemesi nedeniyle uygulanan cezalara iş kazası bildirmeme cezası denilmektedir. 2023 yılı itibariyle birçok idari para cezalarında olduğu gibi iş kazası bildirmeme cezası da güncellenmiştir.

Bu cezaların belirlenmesinde genel olarak iş yerinin az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olarak değişen statüsüne göre belirlenmektedir. Ayrıca kazanın bildirilmemesi cezasının belirlenmesinde iş yerinde çalışan kişilerin sayısı da dikkate alınmaktadır. Buna göre 2023 yılı iş kazası bildirmeme cezası;

• Az tehlikeli ve 1 – 49 kişiden az çalışanın bulunduğu iş yerlerinde 15.529 TL’dir.
• Çalışan sayısının 10 – 49 arasında olması halinde ise bu miktar yine 15.529 TL’dir.
• Ancak çalışanların 50’den fazla olması halinde daha yüksek cezalarda karşılaşılması mümkündür. Bu durumda ise az tehlikeli ve 50’den fazla çalışanın bulunduğu iş yerinde iş kazası bildirmeme cezası 23.293 TL olarak belirlenmiştir.
• Yine tehlikeli kategorisinde yer alan iş yerinde ise iş kazası bildirmeme cezası çalışan sayısına göre 19.411 TL ile – 31.058 TL arasında değişmektedir.
• Çok tehlikeli olarak nitelendirilen iş yerlerinde ise yine çalışan sayısına göre bu miktarlar 23.293 TL – 46.587 TL arasındadır.

İş Kazası Dava Dilekçesi

İş Kazası sebebiyle örnek dava dilekçesinin açık hali aşağıda yer almakta olup Word formatında indirmek için tıklayınız.

İş Kazası Mahkeme Kararları Örnekleri

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin iş kazası sebebiyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkin 16.05.2017 tarihli  kararı:

Dava, iş kazası iddiasına dayalı davacıların maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.

Mahkemece, olayın iş kazası olmaması nedeniyle, iş kazası yönünden tazminat taleplerinin reddine karar verilmiş ise de davacı tarafın Kurum’u taraf haline getirerek meydana gelen olayın iş kazası olduğunun tespiti yönünde her zaman dava açabileceği gözetildiğinde davanın iş kazası olmadığı gerekçesiyle kesin hüküm oluşturacak şekilde hüküm tesisi hatalı olmuştur.

Ne var ki, bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hüküm bozulmamalı, H.M.K.’nun geçici 3. maddesi gereğince ve H.U.M.K.’nun 438/7. maddesi uyarınca düzeltilerek onanmalıdır.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, hüküm fıkrasının birinci bendinden “Olayın iş kazası olmaması nedeniyle,” sözcüklerinin silinmesine ve hükmün bu düzeltilmiş şekli ile ONANMASINA, aşağıda yazılı temyiz harcının davacı tarafa yükletilmesine, 16.05.2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.

16 Şubat 2024