Disiplin Cezalarında İptal ve Hukuka Aykırılık Sebepleri Nelerdir?
Disiplin cezalarına karşı açılan iptal davalarında idari yargı yerlerince ilgiliye atfedilen disipline aykırı eylemin sübut bulup bulmadığının saptanması yapılır. Buna göre dava dosyasında usûli bir eksiklik yok ise davalı idareden disiplin cezasına dayanak teşkil eden disiplin soruşturma raporu tüm ekleriyle birlikte istenilecektir. Disiplin soruşturması usule ve hukuka uygun yürütülmüş, lehe ve aleyhe tüm deliller toplanmış ise bu kez ilgiliye atfedilen disiplin cezasının disipline aykırı eylemle örtüşüp örtüşmediği incelenecektir. Disipline aykırı eylem ile disiplin cezası örtüşmekte ve ilgilinin eylemi sübuta ermiş ise davanın reddi kararı verilecektir.
Belirtmek isteriz ki disiplin hukuku kendi içinde dahi kural, ilke ve süreleriyle birlikte geniş yer tutan memur hukukunun bir alt dalıdır. Soruşturmacı tayini ile başlatılacak disiplin soruşturmasında lehe ve aleyhe delillerin toplanması, tanık ifadelerinin alınması, elektronik ve yazılı delillerin incelenmesi, soruşturmanın belli sürelerde bitirilmesi, ilgilinin savunmasının alınması gibi birçok aşamalar bulunmakta olup bu aşamaların süresinde ve usulüne uygun olarak yürütülmesi gerekir. Aksi durum iptal ve hukuka aykırılık sebebi olacaktır.
657 sayılı Kanunun 127. maddesinde, bu kanunun 125. maddesinde sayılan fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarında 1 ay, memurluktan çıkarma cezasında 6 ay içinde disiplin kovuşturmasına başlanmadığı, disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisinin zaman aşımına uğrayacağı herhangi bir tereddüt’e yer bırakmayacak açıklıkta ifade edilmiştir.
İlgililer bakımından güvence niteliği taşıyan söz konusu zamanaşımı süreleri, kamu düzenine ilişkin olmaları nedeniyle disiplin soruşturmasını/kovuşturmasını başlatmaya yetkili amirlerce uyulması zorunlu olan süreler olduğundan, bu süreler geçirildikten sonra yapılan disiplin soruşturması/kovuşturması esas alınarak ya da iki yıllık ceza verme zaman aşımı süresi geçirilerek verilen disiplin cezaları da hukuka aykırı olacaktır.
Disiplin hukukunda, disiplin cezası vermeye yetkili mercilerce disiplin suçu sayılacak eylemlerin işlenildiğinin öğrenilmesi halinde, bu kişiler hakkında soruşturma emri verilerek, soruşturmacı görevlendirilmesiyle başlatılacak soruşturmada; varsa iddia sahipleri ile olayın açıklığa kavuşması için gerekli tanık ve soruşturulan kişinin ifadeleri alınarak yapılacak araştırma ve inceleme ile soruşturma sonucunda olayın değerlendirilmesi; adli, idari ve disiplin yönünden soruşturulan hakkında soruşturmacı kanaat teklifinin de yer aldığı soruşturma raporunun hazırlanması, olayın şüpheye yer vermeyecek şekilde somut delillerle ortaya konulması, isnat edilen suç konusu eylem, işlem, tutum ve davranışların tek tek bildirilerek savunmasının alınması ve bunlardan sonra yetkili amir ve kurullarca yukarıda sıralanan bilgi ve belgelerin bulunduğu soruşturma dosyasının incelenerek karar verilmesi gerekmektedir. Buna göre ilgili hakkında disiplin soruşturması açılmadan veya disiplin soruşturması usulüne uygun şekilde yürütülmeden disiplin cezası verilemeyeceğinden aksi durum hukuka aykırı olacaktır.
- İlgilinin disipline aykırı eylemi ile disiplin cezası verilen madde ve bendinin birbiriyle uyumlu olması ve örtüşmesi gerekir. Örneğin eylemi 125.maddenin C-a bendine giren ilgilinin C-b bendi uyarınca cezalandırılması hukuka aykırıdır.
- Disiplin hukuku, kamu hizmetini yürütmekle görevli personelin bu gereklere aykırı davranışlarını cezalandırmaya yönelik olup ilgiliye isnat edilen eylemin yürüttüğü kamu görevi ile doğrudan ya da dolaylı bir ilişkisi bulunmadan disiplin cezası verilmesi de hukuka aykırı olacaktır.
- Disiplin cezasının objektif olabilmesi için, soruşturmayı yapan kişi ile cezayı veren disiplin amirinin farklı kişiler olması gerekmekte olup disiplin amirince yapılan soruşturma sonucunda ceza verilmesi hukuka aykırı olacaktır.
- Soruşturmacı veya disiplin amiri tarafından ilgilinin savunması alınmadan disiplin cezası verilemeyeceğinden savunma alınmadan disiplin cezası verilmesi de hukuka aykırı olacaktır.
- Savunma istem yazısında disipline aykırı eylemin hangi kanun maddesine girdiğinin belirtilmemesi ya da disiplin cezası verilmesine dair işlemde kanun maddesi belirtilmeden ceza verilmesi hukuka aykırı olacaktır.
