Çekişmeli Boşanma Davası

Çekişmeli boşanma davası genellikle eşlerden herhangi birisinin boşanmak istememesi gibi nedenler başta olmak üzere; çocuğun velayeti, nafaka ve tazminat gibi konularda eşlerin uzlaşamamaları nedeniyle açılmaktadır. Evlilik birliğinin sona erdirilmesi veya sonrasında eşlere yüklenebilecek bir takım hak ve yükümlülükler konusunda anlaşmaya varılamaması çekişmeli boşanma davasının konusu oluşturmaktadır. Çekişmeli boşanma davası sürecinde; eşler arasındaki mevcut olan uyuşmazlığın dayanağının tespit edilmesi; boşanma nedenlerinin varlığının delillendirilmesi ve eşlerin kusur durumlarının tespit edilmesi açısından zaman zaman uzun dava aşamalarına neden olabilmektedir. Bu nedenle çekişmeli boşanma davalarının temelinin dayandığı boşanma nedenleri üzerinde durmak gerekmektedir.

Boşanma Nedenleri

Gerek çekişmeli boşanma davaları, gerekse anlaşmalı boşanma davaları, bir nedene dayandırılmak durumundadır. Uygulamada; özellikle çekişmeli boşanma davalarında boşanma nedenleri genel ve özel boşanma nedenleri olarak iki ayrı başlık altında incelenmektedir.

Genel Boşanma Nedenleri

Genel boşanma nedenleri 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 166. Maddesinde düzenlenen “evlilik birliğinin sarsılması” başlığı altında düzenlenmiştir. Boşanmanın evlilik birliğinin sarsılması nedenine dayandırılması çoğunlukla çekişmeli boşanma davalarına konu olmamaktadır. Türk Medeni Kanunun 166. Maddesi sıklıkla anlaşmalı boşanma davalarının konusunu teşkil etmektedir.

Özel Boşanma Nedenleri

Çekişmeli boşanma davaları genellikle özel boşanma nedenlerine dayandırılarak açılmaktadır. Özel boşanma sebepleri Türk Medeni Kanununun 161- 165 maddelerinde düzenlenmiştir. Özel boşanma sebepleri başlıca; Hayata kast, kötü veya onur kırıcı davranış, terk, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, zina, akıl hastalığı gibi durumlardır.      

Zina Nedeniyle Boşanma

 Zina nedeniyle boşanma çekişmeli boşanma davalarına sıklıkla konu olmaktadır. Uygulamada zaman zaman aldatma nedeniyle boşanma olarak da anılmaktadır. Zina; evli olan bir kişinin eşi dışında başka bir kimseyle cinsel ilişkiye girmesi olarak tanılanmıştır. Zina nedenine dayandırılarak çekişmeli boşanma davasının açılmasında; Türk Medeni Kanununda bir takım süreler öngörülmüştür. Zina nedeniyle boşanma davasının zinanın öğrenildiği tarihten itibaren altı aylık sürede açılması gerekmektedir. Ayrıca her durumda olayın üzerinden beş yıl geçmesi ile zina sebebiyle boşanma davası açılması mümkün değildir.

Hayata Kast, Kötü Muamele veya Onur Kırıcı Davranış

Hayata kast, pek kötü ve onur kırıcı davranış nedeniyle çekişmeli boşanma davası açılmasında; bu tür hareketleri sergileyen eşin fiil ehliyetine ve ayırt etme gücüne sahip olması gerekmektedir. Ayrıca eş söz konusu hareketleri kasıtlı olarak gerçekleştirmelidir. Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranışlar nedeniyle boşanma davalarında da zina nedeniyle boşanma davasında olduğu gibi altı aylık ve beş yıllık zamanaşımı süreleri öngörülmüştür.

Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma

Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle çekişmeli boşanma; Türk Medeni Kanununun 163. Maddesinde düzenlenmiştir. Çekişmeli boşanmanın suç işleme nedenine dayandırılabilmesi için öncelikle söz konusu suçun kasıtlı olarak işlenmesi gerekmektedir. Ayrıca; suçun küçük düşürücü bir nitelikte; diğer bir ifade ile yüz kızartıcı bir suç olması gerekmektedir. Çekişmeli boşanma davalarında suçun yüz kızartıcı veya küçük düşürücü nitelikte olup olmadığı çoğu zaman hakim takdirine bırakılmıştır. Türk Medeni Kanunun 163. Maddesinde belirtilen suçlara genellikle; Cinsel saldırı, dolandırıcılık, hırsızlık, kasten öldürme, zimmet veya rüşvet suçları örnek olarak gösterilmektedir.

Terk Sebebiyle Boşanma

Terk sebebiyle boşanma davasının açılmasının ön koşulu; terk edilen eşin mahkemeye başvurarak eşin ortak konuta dönmesi gerektiği yönünde ihtarname gönderilmesini talep etmesi gerekmektedir. Terk eden eşin adresi bilinmediği takdirde bu ihtarın ilan yolu ile yapılması mümkündür. İhtar üzerine iki aylık sürede ortak konuda dönülmemesi halinde terk edilen eşin çekişmeli boşanma davası açması mümkün hale gelmektedir. Boşanmanın terk nedenine dayandırılabilmesi için ayrıca eşin dört aydan fazla bir süredir terk durumunda olması gerekmektedir.

Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma

Türk Medeni Kanununa göre hastalık nedeni ile boşanma sadece akıl hastalığı için öngörülmüştür. Bu nedenle hukuki açıdan akıl hastalığını; “ayırt etme gücünden yoksun olma” durumu olarak tanımlamak mümkündür. Ayrıca akıl hastalığı nedeni ile boşanma davalarında; bu hastalığın iyileşmesi mümkün olmadığı yönünde sağlık raporu ile tespit edilmesi olması gerekmektedir. Eşlerden herhangi birisinin bu şekilde bir hastalığı bulunması halinde; bu hastalık nedeniyle ortak hayatın yürütülmesini zor ve imkansız hale geldiğinin ispatlanması gerekmektedir. Akıl hastalığının evlilik birliğine olan etkisi çoğunla boşanma davası sırasında yapılan yargılama sonucu değerlendirilmektedir.

 Çekişmeli Boşanma Şartları

Çekişmeli boşanma şartları konusunda Türk Medeni Kanunumuzda herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Ancak yukarıda belirilen özel boşanma nedenleri ve genel boşanma nedenlerinden birisinin varlığı çekişmeli boşanma davasının açılması için yeterli bir olgudur. Boşanma nedenlerinin varlığının ispatı boşanma konusunda dava açan eştedir. Örnek olarak açıklamak gerekirse zina nedenine bağlı olarak açılan bir boşanma davasında; mahkemeye başvuran eşin zinanın gerçekleştiğini ispatla yükümlüdür.

Çekişmeli Boşanmada Mal Paylaşımı

Mal paylaşımı davaları genel olarak boşanma davası sonrası açılmaktadır. Boşanma davası devam ederken açılmış olan bir mal paylaşımı davası boşanma davasını bekletici sorun yapmaktadır. Çekişmeli boşanma veya anlaşmalı boşanma davalarında mal paylaşımı konusunda ayrı bir düzenleme bulunmamaktadır. Şöyle eşler evlilik birliği kurulduğu sırada ya da evlilik birliği içerisinde kabul etmiş oldukları mal rejimine göre boşanma sonrası mal paylaşımı yapılmaktadır. Eşler ayrıca aralarında bir evlilik sözleşmesi düzenlememişler ise 4721 sayılı Medeni Kanunumuzda geçerli olan mal rejimine göre paylaşım yapılmaktadır. 2002 yılından itibaren gerçekleşen evliliklerde Medeni Kanunumuzda edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi olarak belirlenmiştir.

Çekişmeli Boşanma Davalarında Görevli Ve Yetkili Mahkemeler

Çekişmeli boşanma davalarında diğer boşanma ve aile hukuku alanındaki uyuşmazlıklarda olduğu gibi görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Ayrıca Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise bu görev Asliye Hukuk Mahkemelerine aittir. Çekişmeli boşanma davalarında yetkili mahkeme eşlerden herhangi birisinin ikamet ettiği yer mahkemesidir. Ayrıca çekişmeli boşanma davaları her iki eşin ortak olarak en son altı aydan fazla olarak birlikte ikamet etmiş oldukları yer mahkemesinde de açılması mümkündür.

Çekişmeli Boşanma Ne Kadar Sürer

Çekişmeli boşanma ne kadar sürer sorusuna tam olarak bir cevap vermek mümkün değildir. Çekişmeli boşanma davaları isminden de anlaşılacağı üzere; eşler arasında evlilik birlikteliği ile ilgili uyuşmazlığın bulunduğu durumlarda söz konusudur. Bu uyuşmazlık birlikteliğin sona erdirilmesi olabileceği gibi nafaka veya velayet hakkında da olabilmektedir. Öncelikle eşler arasında ki bu uyuşmazlıkların çözüme kavuşturulması;  boşanma nedenlerinin varlığının tespiti araştırılması gereken öncelikli konulardır. Bu nedenle çekişmeli boşanma davaları anlaşmalı boşanma davalarına göre daha uzun sürebilmektedir. Boşanma davasının görüldüğü mahkeme iş yoğunluğuna göre farklılık gösterse de; ülkemizde boşanma davalarının yaklaşık olarak 3 – 12 ay arasında sürdüğünü söylemek mümkündür.

Çekişmeli Boşanmanın Anlaşmalı Boşanmaya Çevrilmesi 

Çekişmeli boşanma davası olarak başlanılan bir boşanma davası devam ettiği sırada eşlerin aralarındaki uyuşmazlık konusunda uzlaşmaya varmaları halinde; anlaşmalı boşanma olarak devam edilmesi mümkündür. Eşlerin boşanma davası devam ederken aralarında düzenlemiş oldukları anlaşmalı boşanma protokolünü mahkemeye sunmaları yeterli olacaktır.

Gerek çekişmeli boşanma davaları gerekse anlaşmalı boşanma davaları her iki eş için zor bir sürece tabidir. Şöyle ki evlilik kararının alınması kadar evlilik birlikteliğine son verilmesi kararı da oldukça zor bir karardır. Bu nedenle özellikle çekişmeli boşanma davaları her iki eş için zaman zaman yıpratıcı hukuki süreçlere tabi olmaktadır. Boşanma nedenleri, boşanmadan sonra mal paylaşımı, nafaka veya çocuğun velayeti; tümü birlikte değerlendirildiğinde birçok hukuki aşamalardan geçilmektedir. Bu nedenle boşanma konusunda kararlı olan eşlerin bu konuda hukuki destek almaları faydalarına olacaktır.